Wiadomo, kiedy wróci program Czyste Powietrze w nowej odsłonie

Wiadomo, kiedy wróci program Czyste Powietrze w nowej odsłonie
fot. Marta S./Unsplash

W zeszłym tygodniu NFOŚiGW zdecydował się wstrzymać nabór w programie Czyste Powietrze. Decyzja ta spotkała się z ostrą reakcją m.in. Polskiego Alarmu Smogowego, który wskazywał, że rząd pozostawia w ten sposób bez wsparcia tysiące gospodarstw domowych i jednocześnie nie konkretyzuje, kiedy program zostanie wznowiony. Teraz pojawił się komunikat Funduszu w tej sprawie.

Po decyzji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) o wstrzymaniu programu Czyste Powietrze – która była decyzją nagłą, w żaden sposób wcześniej niesygnalizowaną – jako problematyczną wskazywano sytuację gospodarstw domowych, które już wykonały remont domu i kotłowni, a nie zdążyły złożyć wniosku o dotację. Fundusz w najnowszym komunikacie odnosi się do ich sytuacji, a jednocześnie wskazuje, kiedy powróci Czyste Powietrze w nowej odsłonie.

Jak informuje NFOŚiGW, dla osób, które są w trakcie inwestycji lub ją zakończyły, przygotowywane jest specjalne rozwiązanie, które uwzględni dłuższy okres kwalifikowalności kosztów oraz dopuszczalne źródła ciepła. Mianowicie po wznowieniu programu okres kwalifikowalności kosztów będzie obowiązywał od 28 maja 2024 r.

REKLAMA

Takie rozwiązanie ma umożliwić składanie wniosków osobom, które nie zrobiły tego przed 28 listopada 2024 r. – czyli dniem wstrzymania naboru – a zrealizowały już inwestycję. Dodatkowo osoby, które rozpoczną prace nad inwestycjami w najbliższym czasie, będą objęte tym okresem kwalifikowalności.

Kiedy i na jakich zasadach wróci program Czyste Powietrze?

Fundusz wylicza, że kluczowe reformy w programie obejmą:

  • obowiązek wypłaty zaliczki na konto beneficjenta, a nie wykonawcy;
  • limity dotacji na poszczególne kategorie kosztów;
  • dotacje dla rzeczywiście najuboższych;
  • uzyskanie określonego standardu energetycznego w wyniku realizacji inwestycji;
  • uproszczenie i przyspieszenie procesu otrzymania i wypłaty dotacji;
  • więcej kontroli firm i beneficjentów, którzy będą przyłapani na nieuprawnionym działaniu.

Ponadto w systemie pojawią się operatorzy, którymi będą także gminy wspierające gospodarstwa domowe w przeprowadzeniu inwestycji – od etapu jej planowania po rozliczenie. Fundusz uważa, że to pomoże uniknąć zagrożeń związanych z działaniami naciągaczy i poprawi efektywność termomodernizacji. W dalszych planach jest też lista rekomendowanych wykonawców, czyli sprawdzonych firm.

Program Czyste Powietrze w nowej odsłonie zostanie uruchomiony 31 marca 2025 r.

Jednocześnie NFOŚiGW zapewnia, że nieprzerwanie realizuje obsługę wniosków i dopłaty na wymianę kopciucha i termomodernizację domów. W przyszłym tygodniu, 12 grudnia, rozpocznie się także przyjmowanie wniosków w ramach programu Czyste Powietrze na terenach dotkniętych powodzią.

REKLAMA

Duża skala wyłudzeń i oszustw

Narodowy Fundusz przypomina, że przyjmowanie nowych wniosków został zatrzymane, ponieważ kontynuacja programu Czyste Powietrze oznaczałaby jeszcze więcej oszukanych osób i pieniędzy wyłudzonych przez nieuczciwych beneficjentów. To zaś oznacza mniej środków dla rzeczywiście potrzebujących wsparcia, najbiedniejszych obywateli.

Według informacji NFOŚiGW rekordzista otrzymał w programie Czyste Powietrze 100 proc. dofinansowania – czyli poziom przeznaczony dla najuboższych – na kilka domów, których był właścicielem. Ponadto nieuczciwi wykonawcy znacznie zawyżali rachunki za usługi i materiały, np. liczyli 40 tys. zł za drzwi. Pośrednicy z kolei wymuszali udzielanie pełnomocnictw, na mocy których otrzymywali zaliczki na swój rachunek, w wysokości nawet 65 tys. zł. Gdy taka firma znikała z rynku, konieczność zwrotu dotacji spada na nieświadomego beneficjenta.

Wątpliwości w niektórych sytuacjach budził też zakres prac. Zamiast kompleksowej termomodernizacji dochodziło np. do wymiany tylko dwóch okien w nieocieplonym domu.

Fundusz zamierza więc zrobić reformę programu, żeby ochronić obywateli przed nieuczciwymi firmami i uszczelnić zasady, aby skończyć z dotacjami dla osób zamożnych. Ponadto chce uprościć i przyspieszyć obsługę wniosków i wypłat. Docelowo ma to doprowadzić do obniżenia rachunków za ogrzewanie w domach, ograniczenia liczby kopciuchów i poprawy jakość powietrza.

W odpowiedzi na stwierdzone nieprawidłowości NFOŚiGW złożył zawiadomienie do prokuratury dotyczące kilku firm wykonawczych. Obsługiwały one około 6 tys. wniosków o dotacje z Czystego Powietrza o łącznej wartości około 600 mln zł.

Barbara Blaczkowska

barbara.blaczkowska@gramwzielone.pl

© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.