Więcej osób skorzysta z dotacji w programie Stop Smog

Rząd przyjął zmiany w zasadach dotacji w programie Stop Smog. Jego końcowymi beneficjentami mogą być właściciele domów jednorodzinnych. Koszt realizowanej w ich domach termomodernizacji i wymiany źródeł ciepła może zostać pokryta z dotacji nawet w 100 proc.

Stop Smog to kluczowy rządowy program – obok Czystego Powietrza – mający na celu zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza w Polsce powodowanego przez domowe źródła ogrzewania. Rada Ministrów właśnie przyjęła projekt ustawy, która ma usprawnić działanie tego programu.

Przyjęty projekt zmian w ustawie Prawo ochrony środowiska zakłada m.in. zmiany w zasadach dofinansowania inwestycji w termomodernizację i wymianę domowych systemów grzewczych w programie Stop Smog. Autorzy nowelizacji liczą, że nowe przepisy przyspieszą realizację tego programu i sprawią, że skorzysta z niego więcej osób.

REKLAMA

Kto i na co może dostać dofinansowanie?

Program Stop Smog jest adresowany do gmin położonych na obszarach, na których obowiązują uchwały antysmogowe. O ile program ma być realizowany przez gminy, o tyle stroną porozumienia w programie Stop Smog w imieniu gmin może być także powiat lub związek międzygminny (związek metropolitalny w województwie śląskim). Końcowymi beneficjentami inwestycji realizowanych w programie Stop Smog powinny być osoby fizyczne będące właścicielami lub współwłaścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych.

Dofinansowanie, przyznawane w formie dotacji, można przeznaczyć na następujące przedsięwzięcia w domach jednorodzinnych:

• wymiana lub likwidacja wysokoemisyjnych źródeł ciepła,
• termomodernizacja,
• podłączenie do sieci ciepłowniczej lub gazowej,
• zapewnienie budynkom dostępu do energii z instalacji OZE,
• zmniejszenie zapotrzebowania budynków mieszkalnych jednorodzinnych na energię dostarczaną na potrzeby ich ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej.

Wysokość dofinansowania

Dofinansowanie w jednym lokalu, zgodnie z dotychczasowymi zasadami programu, nie może przekroczyć 53 tys. zł. Dotychczas koszty przedsięwzięć w programie Stop Smog gminy mogły pokrywać ze środków rządowego Funduszu Termomodernizacji i Remontów w 70 proc.

Pozostałe koszty inwestycji samorządy musiały finansować same. Teraz to ma się zmienić za sprawą przepisów opracowanych przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska i przyjętych właśnie przez Radę Ministrów.

Samorządy dołożą mniej pieniędzy

Projekt ustawy przyjętej przez rząd zakłada wprowadzenie zmian w ustawie o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków. Mają one dostosować program Stop Smog do obecnych realiów ekonomicznych i urealnić poziom wydatków ponoszonych na wymianę źródeł ciepła i termomodernizację przez gminy.

Jak tłumaczy Ministerstwo Klimatu i Środowiska, obecnie wskazany w ustawie średni koszt inwestycji w jednym budynku jednorodzinnym nie pozwala w pełni na realizację przedsięwzięć niskoemisyjnych. Konieczne ma być również zwiększenie współfinansowania ze środków Funduszu Termomodernizacji i Remontów przy równoczesnym zmniejszeniu zaangażowania gminy.

Mają to potwierdzać także efekty badania przeprowadzonego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Jako główny powód braku przystąpienia do programu Stop Smog gminy zapytane przez NFOŚiGW miały wskazywać trudności w zapewnieniu wkładu własnego na poziomie 30 proc.

Resort klimatu zwraca uwagę, że obecna sytuacja związana z gwałtownie rosnącymi kosztami ponoszonymi przez samorządy jeszcze pogłębia problem związany z możliwością wniesienia wkładu własnego w programie Stop Smog. Dlatego ministerstwo zaproponowało w projekcie ustawy zwiększenie współfinansowania ze środków Funduszu Termomodernizacji i Remontów do poziomu 90 proc. przy równoczesnym zmniejszeniu wkładu własnego gmin do 10 proc.

Zwiększenie udziału środków pochodzących z budżetu państwa do 90 proc. ma pozwolić na odciążenie budżetów samorządów uczestniczących w programie Stop Smog i tym samym umożliwić udzielenie pomocy większej liczbie osób ubogich energetycznie.

Więcej gmin skorzysta z dofinansowania

Kolejne zmiany mające skutkować zwiększeniem zasięgu programu Stop Smog zakładają zmniejszenie minimalnej liczby domów jednorodzinnych poddawanych termomodernizacji w ramach porozumień zawieranych z gminami. Dotychczas wynosiła ona 20.

Proponowana zmiana ma wciągnąć do programu mniejsze gminy, w których zrealizowanie inwestycji przynajmniej w 20 domach nie było możliwe.

REKLAMA

Wzrośnie minimalny koszt inwestycji

Autorzy projektu nowych przepisów uwzględnili też zwiększenie średniego kosztu przedsięwzięcia niskoemisyjnego w jednym budynku jednorodzinnym do kwoty 106 tys. zł. Tłumaczone jest to koniecznością uwzględnienia wzrostu kosztów inwestycji od 2018 r., kiedy uruchamiano program Stop Smog.

Resort klimatu tłumaczy, że podniesienie średniej wartości przedsięwzięcia niskoemisyjnego zmniejszy trudności gmin z wyłanianiem wykonawców. Gminy muszą bowiem powtarzać procedury przetargowe z uwagi na brak oferentów. Ministerstwo podkreśla, że taka sytuacja zmusza gminy do ograniczania zakresu robót termomodernizacyjnych, co osłabia efekty prowadzonych inwestycji.

Likwidacji kryterium majątkowego

Obecnie w programie Stop Smog obowiązuje zarówno kryterium dochodowe, jak i majątkowe, które – jak oceniają autorzy nowych przepisów – znacząco utrudnia realizację programu przez gminy. W ocenie resortu klimatu kryterium dochodowe jest wystarczające do spełnienia przez wnioskodawców, aby skierować dotacje do najmniej zamożnych beneficjentów. Jednocześnie kryterium majątkowe jest trudne do weryfikacji, zwłaszcza przy szacowaniu wartości ruchomych składników majątku (samochody, sprzęt rolniczy itp.). Ponadto kryterium majątkowe wyklucza z udziału w programie grono osób z gmin wiejskich, gdzie potencjalny beneficjent jest często właścicielem niewielkiej działki rolnej lub leśnej, której wartość przekracza dopuszczalny limit.

Dlatego przepisy przyjęte przez Radę Ministrów zakładają likwidację kryterium majątkowego w programie Stop Smog.

Autorzy nowych przepisów podkreślają, że podobnie przebiega weryfikacja beneficjentów w programie Czyste Powietrze w części z najwyższym poziomem dofinansowania skierowanym do najuboższych właścicieli budynków jednorodzinnych.

Gminy będą musiały zmienić porozumienia

Projekt ustawy zmieniającej zasady programu Stop Smog zostanie teraz skierowany do prac w Sejmie. Jeśli parlament przyjmie ustawę przygotowaną przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska, będzie to oznaczać konieczność zmiany warunków nie tylko nowych, ale także zawartych wcześniej porozumień w programie Stop Smog.

Regulacje opracowane przez rząd zakładają, że strony dotychczasowych porozumień będą miały obowiązek dostosowania ich do nowych przepisów w terminie 60 dni od wejścia w życie nowej ustawy.

Natomiast w zakresie umów zawartych przez gminę z beneficjentem końcowym przed wejściem w życie projektowanej ustawy – bez względu na stopień zaawansowania inwestycji – mają być nadal stosowane przepisy w brzmieniu dotychczasowym, aby realizacja przedsięwzięcia została dokończona na podstawie wcześniejszych regulacji.
.

.
Podmioty, które zawarły porozumienie na realizację przedsięwzięć niskoemisyjnych przed 1 stycznia 2024 r., mają uzyskać możliwość wydłużenia okresu ich realizacji do 4 lub 5 lat w zależności od ilości inwestycji.

Projekt nowelizacji ustawy Prawo ochrony środowiska, zawierający nowe zasady dofinansowania w programie Stop Smog, jest dostępny na stronie Rządowego Centrum Legislacji pod tym linkiem.

Piotr Pająk

piotr.pajak@gramwzielone.pl

© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.