Koniec dofinansowania na kotły zasilane paliwami kopalnymi coraz bliżej
Z początkiem 2025 r. w krajach Unii Europejskiej wejdzie w życie zakaz preferencyjnego finansowania inwestycji w kotły grzewcze zasilane węglem, ropą lub gazem. Zmiany powinny objąć między innymi program Czyste Powietrze, w którym nadal można otrzymać dotację na montaż kotła zasilanego gazem czy olejem.
Wymóg wycofania dofinansowania i innych mechanizmów wspierających zakup kotłów grzewczych zasilanych paliwami kopalnymi wynika z unijnej dyrektywy EPBD (ang. Energy Performance of Buildings). Znowelizowana dyrektywa EPBD weszła w życie w maju 2024 r., a większość zawartych w niej przepisów powinno zostać przeniesionych do krajowego prawa państw Unii Europejskiej do 29 maja 2026 r.
Wyjątkiem jest m.in. przepis zakazujący preferencyjnego finansowania kotłów zasilanych paliwami kopalnymi, który ma obowiązywać już od 1 stycznia 2025 r. Od tej daty wymogi publicznych programów wsparcia mają spełniać tylko kotły zasilane paliwami odnawialnymi.
Teraz Komisja Europejska (KE) wydała wytyczne, które mają doprecyzować przepisy w tym zakresie. Dokument wskazuje m.in., czym w kontekście stosowania przepisów z dyrektywy EPBD jest wolnostojący kocioł zasilany paliwami kopalnymi, a także jaka jest definicja hybrydowego systemu grzewczego.
Doprecyzowana została także definicja finansowego wsparcia, które ma zostać wycofane w zakresie inwestycji w systemy grzewcze zasilane paliwami kopalnymi od 1 stycznia 2025 r. Chodzi m.in. o preferencyjne pożyczki i zachęty fiskalne, takie jak obniżone stawki opodatkowania, które mogą być stosowane w odniesieniu do zakupu i instalacji wolnostojących kotłów zasilanych gazem, ropą lub węglem. Dyrektywa EPBD zakazuje stosowania takiego wsparcia zarówno władzom centralnym, jak i lokalnym.
Hybrydowe systemy grzewcze tylko ze znaczącym udziałem OZE
Inaczej na gruncie przepisów dyrektywy EPBD zostanie potraktowane finansowe wsparcie hybrydowego systemu grzewczego łączącego kocioł grzewczy z urządzeniem wytwarzającym ciepło z wykorzystaniem energii odnawialnej (np. z kolektorami słonecznymi czy pompą ciepła). W takiej sytuacji preferencje finansowe lub podatkowe będą mogły nadal być stosowane, ale tylko w przypadku znaczącego wykorzystania energii z OZE, a wsparcie ma być proporcjonalne do udziału zielonej energii w ogólnej produkcji ciepła.
Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) zwraca uwagę, że w wielu krajach, takich jak Niemcy, Francja, Austria czy Włochy, w programach dofinansowań do systemów grzewczych już teraz są stawiane wymogi, zgodnie z którymi systemy hybrydowe muszą wykorzystywać co najmniej 55-65 proc. energii z odnawialnych źródeł. Tylko wtedy takie instalacje mogą kwalifikować się do pełnego wsparcia finansowego.
Od 1 stycznia 2025 r. wsparcie z publicznych środków na terenie Unii Europejskiej będzie można przyznawać tylko na zakup i instalację kotłów grzewczych, które od początku będą działać na paliwach odnawialnych, takich jak biogaz czy zielony wodór. Kotły gazowe podłączone do sieci będą mogły otrzymać wsparcie finansowe tylko wtedy, gdy sieć gazowa w większości będzie transportować paliwa odnawialne.
Komisja Europejska zastrzega, że po 31 grudnia 2024 r. kraje UE nadal będą mogły wspierać finansowo inwestycje w kotły grzewcze zasilane paliwami kopalnymi, jeśli decyzja o wsparciu została podjęta przez końcem br.
Paweł Lachman, prezes zarządu PORT PC, podkreśla, że precyzyjne definicje technologii i zasady wsparcia finansowego przedstawione w wytycznych KE pomogą w lepszym zarządzaniu funduszami i skutecznym osiąganiu celów klimatycznych Unii Europejskiej.
– Branża grzewcza otrzymała jasne wskazówki dotyczące technologii priorytetowych na przyszłość, co zapewni przejrzystość w transformacji rynku grzewczego i upowszechnieniu odnawialnych źródeł energii. Ważny jest też sygnał, że systemy hybrydowe mają być traktowane jako rozwiązanie przejściowe, umożliwiające rozwój technologii w pełni opartych na OZE, a kotły grzewcze, aby mogły być dofinasowane, muszą korzystać od razu z paliw odnawialnych i nie wystarczy tylko ich gotowość na to rozwiązanie – komentuje Paweł Lachman.
Co z dofinansowaniem z Czystego Powietrza?
W Polsce najważniejszym programem wsparcia inwestycji w systemy grzewcze jest program Czyste Powietrze. W programie funkcjonującym już od 2018 r. początkowo dopuszczalne było dofinansowanie inwestycji m.in. w kotły zasilane węglem. Obecnie nie jest to już możliwe, jednak właściciele domów mogą nadal dostać dotacje na kondensacyjne kotły gazowe lub olejowe (oprócz takich urządzeń jak pompy ciepła czy kotły zasilane pelletem).
Jak zauważa PORT PC, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przekazał już informacje o planowanym odejściu od dofinansowywania samodzielnych kotłów na paliwa kopalne także w Czystym Powietrzu.
.
.
PORT PC spodziewa się, że w Czystym Powietrzu zostanie w to miejsce przyjęta znaczna część zasad przedstawionych w wytycznych KE. Dotyczy to w szczególności wsparcia dla systemów hybrydowych, łączących kotły na paliwa kopalne z odnawialnymi źródłami energii (np. pompami ciepła), czy też wymogu natychmiastowego i większościowego korzystania z OZE w kotłach na gazy odnawialne.
Organizacja reprezentująca krajowy rynek pomp ciepła zaznacza, że jednym z większych wyzwań, z którymi musi się teraz zmierzyć polski rząd, jest przygotowanie długoterminowej strategii termomodernizacji budynków z planem wycofania kotłów na paliwa kopalne do 2040 r. w budynkach mieszkalnych. Taki obowiązek wynika bezpośrednio z dyrektywy EPBD.
Obowiązkowa fotowoltaika
Dyrektywa EPBD wprowadza szereg wymogów, których implementacja ma zwiększyć efektywność energetyczną budynków na terenie Unii Europejskiej. Zgodnie z dyrektywą EPBD zużycie energii pierwotnej w budynkach mieszkalnych w UE ma zostać zredukowane o 16 proc. do roku 2030 i następnie o 20-22 proc. do roku 2035.
Jednym z przepisów zawartych w dyrektywie, które mają doprowadzić do osiągnięcia tych celów, jest obowiązek montażu w budynkach na terenie UE paneli fotowoltaicznych lub kolektorów słonecznych. Będzie on stopniowo wprowadzany od 2026 r. Więcej na ten temat w artykule: Obowiązkowa fotowoltaika i koniec subsydiowania kotłów na gaz.
Piotr Pająk
piotr.pajak@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.
Gdyby Rosja nie rozpoczęła wojny, gaz dalej byłby eko, Niemcy by nam sprzedawali gaz z Rosji i byłyby latami dotacje na piece na gaz. Odkąd gazociągi na dnie Morza wyleciały, gaz stał się nie ekologiczny.
Komentarz, który przytaczasz, wydaje się być uproszczeniem i odbiciem bardziej politycznej niż technicznej analizy kwestii energetycznych. Chociaż wojna w Ukrainie i związane z nią sankcje na rosyjski gaz zmieniły krajobraz energetyczny Europy, nie można jednoznacznie powiedzieć, że gaz przestał być uznawany za „eko” tylko z tego powodu.
Unia Europejska już przed wojną dążyła do odejścia od paliw kopalnych, w tym gazu, na rzecz odnawialnych źródeł energii (OZE), w ramach realizacji strategii Europejskiego Zielonego Ładu i zobowiązań klimatycznych. Dyrektywa EPBD jest właśnie jednym z narzędzi wspierających te zmiany. Odejście od dotowania kotłów na paliwa kopalne to element szerszej polityki dekarbonizacji, a nie wyłącznie odpowiedź na geopolityczne wydarzenia, choć one przyspieszyły te procesy.
Niemcy, które przez lata korzystały z rosyjskiego gazu, rzeczywiście miały interes w stabilnej współpracy z Rosją. Jednak nawet w Niemczech zaczęto inwestować w odnawialne źródła energii na długo przed wybuchem wojny, co pokazuje, że gaz, choć traktowany jako „pomost” w transformacji energetycznej, nie był długofalowym rozwiązaniem w unijnej polityce energetycznej.
Podsumowując, gaz przestał być uznawany za ekologiczne rozwiązanie, ponieważ nie wpisuje się w długoterminowe cele klimatyczne UE. Wojna w Ukrainie mogła przyspieszyć te zmiany, ale nie była ich jedyną przyczyną.
Te lobby od pomp ciepła nie jest żadną wyrocznią.
Co za różnica w Polsce zaraz zmieni się definicja na pompę ciepła zasilaną paliwem kopalnianym i dotacje będą szły na ekogroszki z napisem pompa ciepła.