Rozwój Smart Grids w Polsce. Wnioski z konferencji o inteligentnych sieciach energetycznych

Redakcja
04-10-2012
Rozwój Smart Grids w Polsce. Wnioski z konferencji o inteligentnych sieciach energetycznych
foto: Wayne National Forest, flickr cc-by-2.0
{więcej}W dniu 27 września 2012 roku, w gdańskim hotelu Hilton odbyła się II edycja międzynarodowej konferencji skupionej wokół  tematyki smart grid i smart metering  II Smart Communications & Technology Forum, zorganizowana przez Zespół CBE Polska.  Tym razem w Gdańsku spotkali się eksperci oraz praktycy zarówno z polski jak i zagranicy, aby zweryfikować wzajemne doświadczenia a także nawiązać nowe partnerstwa i relacje biznesowe. 

Partnerem strategicznym wydarzenia była włoska grupa Enel, która w tym roku obchodziła pięćdziesięciolecie swojej działalności. JakoPartner Technologiczny zaprezentowała się szwedzka firma Net Insight. Dodatkowo dla gości Forum swoje rozwiązania prezentowali Eksperci technologiczni: Eltel Networks, Lackmann, Mikronika, Wystawca – ZPA Smart Energy oraz Sponsor – Smart Grids Polska.
 

Po oficjalnym otwarciu konferencji przez przedstawiciela CBE Polska – Agatę Pęzińską głos zabrało dwóch gości specjalnych reprezentujących patronów honorowych. Najpierw zgromadzonych powitał Pan Ryszard Świlski, Członek Zarządu Województwa Pomorskiego, następnie Pan Jerzy Sadowski, Wiceprezes ds. Komunikacji Elektronicznej, PIIT. Po zakończeniu części powitalnej głos zabrał dr hab. inż. Waldemar Skomudek, prof. Politechniki Opolskiej, Dziekan Wydziału Inżynierii Produkcji i Logistyki, który wygłosił wykład innauguracyjny (współaurostwa dr Mariusza Swory z Uniwersytetu Jagiellońskiego) zatytułowany: Inteligentne sieci – główne wyzwania. Profesor w trakcie wystąpienia zaakcentował zarówno ramy regulacyjne ( a raczej braki regulacyjne), zakres definicji, główne czynniki rozwoju smart grid. Podsumowując, Skomudek podkreślił: „Należy przyjąć holistyczne spojrzenie na zarządzanie systemem elektroenergetycznym, w którym wiele elementów (energetyka konwencjonalna, energetyka rozproszona, elektroenergetyka sieciowa) ma tworzyć spójną całość. Takie podejście promuje jednocześnie innowacyjność, zrównoważony rozwój, bezpieczeństwo systemu i jest kwintesencją tego co współcześnie jest określane jako koncepcja Smart Grids”.
 
Po zakończeniu wykładu innauguracyjnego swój referat wygosiła przedstawicielka Komisji Europejskiej – Anna Mengolini, Scientific Officer z włoskiego  Centrum Badań Zintegrowanych Instytutu Energii i Transportu. Prelegentka w prezentacji Activities on Smart Grids at the Joint Research Centre przedstawiła strukturę organizacyjną reprezentowanego Instytutu oraz zakres działalności swojej grupy w zakresie rozpowszechniania technologii, prac badawczych a także zbierania informacji na temat sytuacji na gruncie europejskim. 
REKLAMA

„Inteligentne sieci to jeden z celów Unii Europejskiej. Na razie jesteśmy w punkcie wyjściowym. Obecnie w Europie realizowanych jest ok. 300 projektów o różnej skali finansowej, związanych z inteligentną siecią” – powiedziała Anna Mengolini z Centrum Badań Zintegrowanych przy Komisji Europejskiej. Placówka ta jest organem badawczym UE; posiada siedem instytutów w pięciu krajach – Belgii, Hiszpanii, Holandii, Niemczech i Włoszech.”

REKLAMA

Po zakończeniu referatu Mengolini, głos ponownie zabrał prof. Waldemar Skomudek, który tym razem jako moderator dyskusji panelowej zaprosił kolejnych jej uczestników do stołu prezydialnego. Do panelu zasiedli: Dariusz Dzirba, Dyrektor Biura Rozwoju PGNiG S.A, dr hab. inż. Krzysztof Madajewski, prof. IEn, Dyrektor Instytutu Energetyki, Oddział Gdańsk, Andrzej Kaczmarek, Dyrektor Departamentu Informatyki Biura GIODO, Rafał Czyżewski, Prezes Zarządu Energa Operator S.A., Robert Zasina, Szef Biura Operatora Rynku Lokalnego, Departament Usług Operatorskich, Tauron- Dystrybucja S.A., Jerzy Sadowski, Wiceprezes ds. Komunikacji Elektronicznej, PIIT. W trakcie dyskusji kompleksowo zweryfikowano zagadnienie smart grid, zarówno na gruncie poziomu wdrożeń, regulacji, ochrony danych osobowych jak i profitów dla odbiorców czy zmian taryfowych.

Prezes zarządu Energa Operator Rafał Czyżewski poinformował, że jego firma wdraża obecnie inteligentne opomiarowanie w Kaliszu, na półwyspie Helskim oraz okolicach Drawska Pomorskiego. Docelowo ma być zamontowanych 100 tys. nowych liczników, gotowych jest 30 tys. urządzeń.

– W przyszłym miesiącu wystartujemy z pierwszymi usługami dla klientów. Jakie będzie ich zachowanie, to jeszcze niewiadoma. Z uwagi na duże nakłady inwestycyjne stawka dla poszczególnego klienta za prąd może wzrosnąć o 1,5 proc., ale doświadczenia europejskie mówią z kolei, że oszczędności na energii dla konsumentów mogą wynosić od 10 do 25 proc. – wyjaśnił Czyżewski. W naszej spółce kierujemy się wizją rozwoju obejmującą kilka obszarów, które należy wziąć pod uwagę:

  • aktywny odbiorca – związaną z podniesieniem efektywności choćby poprzez świadomą redukcję zapotrzebowania w szczycie etc..
  • lawinowo przyrastająca generacja rozproszona ( z dużym naciskiem na farmy wiatrowe ) jako sposób na wykorzystanie technologii ku integracji z siecią dystrybucyjną
  • efektywność operacyjna firmy – cała infrastruktura licznikowa została zainstalowana, proces integracji między koncentratorami a aplikacją zmierza ku końcowi,Jednym z największych pojawiających się problemów jest URE- problem stwarza min. wymóg odczytów w gradacji 15-minutowej. Ilość danych do przechowywania ( w przypadku stacji powyżej 200 odbiorców na poziomie 1 koncentratora ) jest bardzo duża. Kolejna kwestia to taryfy. Reasumując – na chwilę obecną trudno o konkretne wnioski co to oznacza dla klienta. W przyszłym miesiącu uruchamiamy opcję rozliczenia w oparciu o rzeczywiste zużycie, za 2 miesiące ruszy portal umożliwiający „śledzenie” energii. Zważywszy na fakt, iż polski system  ponosi duże nakłady ale obniża koszty operacyjne należy liczyć się ze wzrostem stawki dystrybucyjnej w granicach 1-1,5% ale jaki to będzie miało wpływ na zużycie energii ( pamiętajmy o taryfach i obniżeniu zapotrzebowania w szczycie)” – informował Rafał Czyżewski, Prezes Zarządu Energa Operator S.A.
„Sektory sieci gazowej i elektroenergetycznej więcej łączy niż dzieli. W myśl podejścia holistycznego  energetyka jest całością. Chodzi o to żeby energia była pewna, tania i ekologiczna ( z perspektywy klienta). Gaz do tego mixu może „dorzucić” się więcej niż mogłoby się wydawać. W sektorze gazowym urodził się pomysł „gaz smart gridu” ( mimo że ten sektor ma charakter raczej konserwatywny). W tym kontekście należy wziąć pod uwagę istotne elementy takie jak:
  • możliwość zjawienia się w systemie nowych źródeł gazu ( biogaz, biometan)
  • pojawienie się nowego elementu w postaci gazu niekonwencjonalnego
  • możliwość obecności innych gazów w systemie ( istnieje możliwość wprowadzenie do 15% wodoru do sieci.
  • Nowa sieć gazowa musi być siecią bardziej elastyczną i adoptującą czynniki zewnętrzne. Musi być siecią inteligentną. Zauważyć także należy, że kolosalnym problemem elektroenergetyki jest magazynowanie energii, natomiast w tym kontekście gaz tego problemu nie ma. Jedna sieć smart-grid: gazowa i elektroenergetyczna jest niemożliwa. Mamy za to pomysł na gaz smart grid np. poprzez nowe źródła gazu, takie jak gaz łupkowy, biogaz i biometan. Możemy też wykorzystać prąd do produkcji wodoru za pomocą elektrolizy; a taki tani wodór potem z kolei wprowadzić do sieci – powiedział Dariusz Dzirba, Dyrektor Biura Rozwoju PGNiG S.A.
 
„W kontekście generacji rozproszonej często oceniamy, że jeśli umieścimy ją bliżej odbiorcy unikniemy rozbudowy systemu. Tymczasem zbliżamy się do granic jego bezpieczeństwa. Niepewność pracy systemu wymaga interwencji w postaci inteligentnych rozwiązań- trzeba bowiem obserwować sieć w czasie rzeczywistym by w pełni wykorzystać sieć przesyłową. Nie można prowadzić ruchu systemu w myśl, że generacja nadąża za obciążeniem. Jeśli nie mamy wystarczającej ilości źródeł wytwórczych a zamiast tego mamy generację rozproszoną to tak się nie da. Należy magazynować energię i bilansować system. Cały ten proces jest bardzo kłopotliwy. Inteligentna elektroenergetyka pozwoli na pewne odłożenie inwestycji w dużą sieć, natomiast umożliwi optymalne wykorzystanie już istniejącej „- stwierdził dr hab. inż. Krzysztof Madajewski, Prof. IEn, Dyrektor Instytutu Energetyki, Oddział Gdańsk.
 
„Z punktu widzenia technologicznego istniejące sieci transmisyjne są bardzo nowoczesne i bezpieczne – choćby na przykładzie telefonii komórkowej. W odniesieniu do Polski i Europy miniona dekada ( lata 2000-2010 ) była raczej słaba jeśli chodzi o inwestycje w tym zakresie. Z punktu widzenia bezpieczeństwa przesyłu danych – w mojej ocenie możemy mówić o bezpieczeństwie. Należy oczywiście pamiętać, że główna odpowiedzialność spoczywa na użytkowniku sieci. Sieci komórkowe technologicznie zapewniają implementację sieci inteligentnej. Podzielam zdanie Profesora Madajewskiego – do wielkich zmian należy podejść ostrożnie i zachowawczo, tak aby wybadać teren. Aktualnie jesteśmy na etapie przechodzenia od rozwiązań konwencjonalnych do optymalnych. Należy zwrócić uwagę, że nikt nie zadaje sobie pytania o wartość dodaną wdrożenia inteligentnego systemu w sensie gospodarczym. Należy myśleć długofalowo, odpowiedzieć sobie na pytanie co będzie za 30 czy 50 – nie za 5 bo to zwykła krótkowzroczność. Trzeba zastanowić się nad rozwiązaniami, które przynoszą długofalowe efekty. Mamy parcie na innowacyjność ale nikt nie chciałby przecież zostawiać balastu i problemu następnym pokoleniom” – stwierdził Jerzy Sadowski, wiceprezes ds. Komunikacji Elektronicznej, PIIT. Dodatkowo zwrócił uwagę, aby podczas dyskusji o smart grid i smart metering nie skupiać się jedynie na aspektach technologicznych. – Nowoczesne liczniki do prądu, inteligentne sieci – wszystko fajnie, ale problem tkwi też w przepisach. Jeśli np. chodzi o regulacje w Unii Europejskiej dotyczące telekomunikacji, to są one tak duże i skomplikowane, że Europa pod względem rozwoju tej branży jest ostatnim kontynentem na świecie. Nadmierne regulacje prawne są szkodliwe – ocenił wiceprezes PIIiT. Sadowski zauważył jednocześnie, że europejskie prawo dotyczące inteligentnych sieci w energetyce powinno być konkurencyjne i uwzględniać perspektywę 30-50 lat. – Warto pamiętać, że USA i Azja kładą dziś duży nacisk na energetykę i surowce. W Stanach Zjednoczonych gaz jest 10-krotnie tańszy niż w Europie – dodał.
 
Dyrektor departamentu usług operatorskich Tauron- Dystrybucja Robert Zasina poinformował, że jego spółka oferuje obecnie 30 tys. inteligentnych liczników. Dodał równocześnie: „Zastanówmy się czy mamy odpowiednie narzędzia teleinformatyczne do „pilnowania” sieci. Jeśli funkcjonowanie wszystkich składowych ma strategiczną rolę chodzi tu także o aktywność drobnych odbiorców i informacje na temat zużycia. W zakresie smart grid, z punktu widzenia operatora bardzo ważne jest w jaki sposób najefektywniej opomiarować klienta. Strategiczną rolę w całym procesie pełnią dostawcy rozwiązań – to oni wychodzą muszą wyjść naprzeciw polskim oczekiwaniom. W Tauron- Dystrybucja mamy ponad 30 tys. klientów i tak jak każdy wiele problemów. Nadal dywagujemy nad wyborem źródła komunikacji: PLC, radio, sieć komórkowa – to będzie kolejnym etapem pilotaży. Chciałbym także podkreślić rolę odbiorcy – taryfy pozwolą zachęcić go do świadomego zużycia, zmniejszania obciążenia systemu. Mówi się, że wdrożenie smart gridu pozwoli na dostosowanie taryf do potrzeb odbiorcy – nie zgodzę się z tym. To odbiorca powinien dostosować się do stanu sieci, to on powinien przesunąć obciążenie i je zrównoważyć w miarę potrzeby -informował Robert Zasina, Szef Biura Operatora Rynku Lokalnego, Departamentu Usług Operatorskich w Tauron- Dystrybucja S.A.
 
Istotą dyskusji jest nie tylko sprawa bezpieczeństwa ale ochrony prywatności osób. URE wymagało 15 minutowych odczytów. Taka sytuacja dość mocno profiluje odbiorcę. Niemieckie badania wykazały, że na podstawie analizy zużycia i odczytów można nawet stwierdzić jaki program w tv ogląda użytkownik. Istotna kwestia w obecnym stanie legislacyjnym to kierowanie się poniższymi:
odpowiedzią na pytanie w jakim celu zbieramy dane
  • zasadą minimalizacji danych – zbieranie jedynie tych danych, które są niezbędne do osiągnięcia określonego celu

Ze względu na smart grid dane można podzielić na dwa rodzaje:

  • dane techniczne – interesują operatora z punktu widzenia równoważenia obciążenia, pozwalają na sterowanie siecią
  • dane konsumenta – sposób życia i rodzaje przyzwyczajeń indywidualnego użytkownika, należy je traktować jako dane osobowe ale wykorzystywać je należy wyłącznie do celów rozliczeniowych czyli do wystawienie faktury. W przypadku tej drugiej grupy dane powinny być odczytywane w systemie miesięcznym ( nie ma potrzeby odczytu 15- minutowego ). Trzeba i wręcz należy respektować zasadę minimalizacji danych – imformował Andrzej Kaczmarek, Dyrektor Departamentu Informatyki w GIODO.
     

Dyskusja panelowa wzbudziła liczne pytanie ze strony uczestników a poruszane zagadnienia kontynuowane były w foyer po jej zakończeniu wśród uczestników Forum. Po zakończonym panelu rozpoczęto prezentacje w ramach bloku technologicznego. Jako pierwszy głos zabrał Pan Jacek Koźbiałł, Dyrektor ds. Spraw Systemów Pomiarowych Energii Elektrycznej z firmy Mikronika. Zaprezentował on BPL – szerokopasmowy PLC – technologię do szybkiej realizacji stabilnej komunikacji dla Smart Systemów. W  ramach tego wystąpienia opisano pilotażowe wdrożenia, zaprezentowano wnioski dotyczące zagrożeń, kosztów i opłacalności poszczególnych scenariuszy. Podkreślić należy, że firma Mikronika jest stałym partnerem Forum i także w trakcie pierwszej edycji w 2011 roku prezentowała swoje rozwiązania jako Ekspert Technologiczny.
 

Jako kolejny występował Partner Technologiczny Forum – firma Net Insight. Jej przedstawiciel – Pan Per Lindgren, Założyciel i Wiceprezes ds. Rozwoju Rynku, przedstawił wystąpienie o tytule: Nimbra- platforma komunikacyjna dla SmartGRID – skupione było ono wokół Komunikacji Czasu Rzeczywistego i Wysokiej Integralności dla aplikacji smart. Pan Lindgren szczegółowo opisał charakter proponowanej technologii, sukcesy i osiągnięcia firmy a także pochlebne referencje licznych partnerów biznesowych.
 
Kolejni „technolodzy” – Lackmann Metering Sp. z o.o. przedstawili swoją ofertę w postaci Inteligentnego Opomiarowania Odbiorców oraz Smart Grid w oparciu o system NES oraz protokół OSGP. Jako przedstawiciel firmy głos zabierał Pan Rafał Wróblewski, Dyrektor Oddziału Lackmann w Polsce. Ostatnia z technologicznych prelekcji dotyczyła Wdrożenia rozwiązań funkcjonalności Smart Grid w Energetyce Dystrybucyjnej w Danii. Prelegent – Pan  Per Joergensen, Dyrektor Sprzedaży w ELTEL Networks, AMM Business przedstawił najlepsze praktyki na przykładzie doświadczeń firmowych.
Autor: CBE Polska