Dyrektywa RED II. Prezent na gwiazdkę dla prosumentów
Dzisiaj wchodzi w życie nowa unijna dyrektywa o odnawialnych źródłach energii, wprowadzająca nowe warunki rozwoju energetyki odnawialnej, do których będą musiały dostosować się państwa Unii Europejskiej. Wiele zmian dotyczy energetyki rozproszonej i prosumentów.
Nowa dyrektywa o odnawialnych źródłach energii (RED II), która zacznie obowiązywać dzisiaj wraz z nową dyrektywą o efektywności energetycznej i rozporządzeniem dot. zarządzania unią energetyczną, to podstawa nowej strategii energetycznej Unii Europejskiej na kolejną dekadę.
Celem przyjętych regulacji jest zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w unijnym miksie energetycznym do 32 proc. do roku 2030, co ma z kolei prowadzić – wraz z realizacją działań zwiększających efektywność energetyczną – do ograniczenia unijnych emisji CO2 o 40 proc. w porównaniu z emisjami z 1990 r.
Swój udział w zwiększaniu unijnego celu OZE na rok 2030 powinni mieć prosumenci, którym w dyrektywie RED II poświęcono sporo miejsca.
Dyrektywa wprowadza definicję „prosumenta energii odnawialnej” oznaczającego „odbiorcę końcowego działającego w ramach swoich obiektów o określonych granicach lub, jeśli jest to dozwolone przez państwo członkowskie, w ramach innych obiektów, który wytwarza odnawialną energię elektryczną na własne potrzeby oraz który może magazynować lub sprzedawać samodzielnie wytworzoną energię elektryczną, pod warunkiem że w przypadku prosumenta energii odnawialnej, niebędącego gospodarstwem domowym, działania te nie stanowią jego podstawowej działalności handlowej lub zawodowej”.
Nowe unijne prawo wyróżnia ponadto „działających grupowo prosumentów energii odnawialnej” rozumianych jako „grupa co najmniej dwóch działających wspólnie prosumentów energii odnawialnej zgodnie z definicją prosumenta energii odnawialnej, zlokalizowanych w tym samym budynku lub budynku wielomieszkaniowym”.
W artykule 21 nowej dyrektywy, zatytułowanym „Prosumenci energii odnawialnej”, czytamy, że państwa członkowskie mają zapewnić konsumentom prawo do zostania prosumentami – samodzielnie lub za pośrednictwem tzw. koncentratorów.
Przyznane prosumentom prawa to m.in. wytwarzanie energii odnawialnej, również na własne potrzeby, przechowywanie i sprzedawanie nadwyżek produkcji, w tym poprzez umowy zakupu energii, za pośrednictwem dostawców energii elektrycznej i poprzez tzw. partnerski handel (peer-to-peer) – jednocześnie nie podlegając „odnośnie do energii elektrycznej, którą pobierają z sieci lub którą do sieci wprowadzają – dyskryminacyjnym lub nieproporcjonalnym procedurom i opłatom oraz opłatom sieciowym nieodzwierciedlającym kosztów; a także – odnośnie do samodzielnie wytworzonej energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych pozostającej w ich obiektach – dyskryminacyjnym lub nieproporcjonalnym procedurom i wszelkim opłatom”.
Prosumenci mają otrzymać prawo do instalowania i eksploatowania systemów magazynowania energii elektrycznej połączonych z instalacjami wytwarzającymi odnawialną energię elektryczną na własny użytek – bez podlegania jakimkolwiek podwójnym opłatom, w tym opłatom sieciowym za zmagazynowaną energię elektryczną.
Zgodnie z dyrektywą RED II unijni prosumenci mają otrzymywać wynagrodzenie, „w stosownych przypadkach również z systemów wsparcia”, przy czym to wynagrodzenie ma odzwierciedlać wartość rynkową tej energii elektrycznej, uwzględniając „jej długoterminową wartość dla sieci, środowiska i społeczeństwa”.
Nowe unijne prawo zakłada, że państwa członkowskie mogą stosować wobec prosumentów energii odnawialnej „niedyskryminacyjne i proporcjonalne” opłaty odnośnie do samodzielnie wytworzonej odnawialnej energii elektrycznej pozostającej w ich obiektach w trzech poniższych przypadkach:
1) jeśli samodzielnie wytworzona odnawialna energia elektryczna jest efektywnie wspierana przez systemy wsparcia – i jedynie w zakresie, w jakim opłacalność ekonomiczna projektu i efekt zachęty takiego wsparcia pozostają nienaruszone
2) od 1 grudnia 2026 r., jeśli ogólny udział instalacji na własny użytek przekracza 8 proc. całkowitej zainstalowanej mocy elektrycznej w danym państwie członkowskim oraz jeżeli zostanie wykazane w drodze oceny kosztów i korzyści dokonanej przez krajowy organ regulacyjny tego państwa członkowskiego, przeprowadzonej w drodze otwartego, przejrzystego i partycypacyjnego procesu, że przepisy dla prosumentów prowadzą do „znacznego nieproporcjonalnego obciążenia długoterminowej stabilności finansowej systemu elektrycznego albo że tworzą zachętę wykraczającą poza to, co jest obiektywnie niezbędne do osiągnięcia opłacalnego rozpowszechniania energii odnawialnej i jeśli takie obciążenie albo taka zachęta nie mogą być zminimalizowane przez podjęcie innych rozsądnych działań„; lub
3) jeśli samodzielnie wytworzona odnawialna energia elektryczna jest produkowana w instalacjach o całkowitej zainstalowanej mocy elektrycznej powyżej 30 kW.
– Państwa członkowskie co do zasady nie powinny stosować opłat do energii elektrycznej, którą indywidualni prosumenci energii odnawialnej produkują i zużywają w tych samych obiektach. Jednak aby zapobiec sytuacjom, w których taka zachęta wpływałaby na stabilność finansową systemów wsparcia na rzecz energii odnawialnej, zachętę tę można ograniczyć do małych instalacji o mocy elektrycznej nie większej niż 30 kW. W niektórych przypadkach państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania do prosumentów energii odnawialnej opłat za energię elektryczną wytwarzaną na własny użytek, w przypadku gdy państwa te skutecznie wykorzystują swoje systemy wsparcia i zapewniają niedyskryminacyjny i skuteczny dostęp do nich. Państwa członkowskie powinny mieć także możliwość stosowania częściowych zwolnień z opłat lub połączenia takiego zwolnienia ze wsparciem, tak by osiągnąć poziom niezbędny do zapewnienia rentowności takich projektów – czytamy w tekście dyrektywy.
Dyrektywa RED II odnosi się także do energetyki prosumenckiej realizowanej w budynkach wielorodzinnych. Zgodnie z przyjętymi zapisami prosumenci energii odnawialnej zlokalizowani w tym samym budynku, w tym w budynku wielomieszkaniowym, mają prawo podejmować wspólnie działania – w tym produkować energię na własne potrzeby, magazynować i sprzedawać nadwyżki – i będą mogli dokonywać ustaleń w zakresie dzielenia się między sobą energią odnawialnych produkowaną w ich siedzibie „bez uszczerbku dla opłat sieciowych i innych odpowiednich opłat i podatków mających zastosowanie do każdego prosumenta energii odnawialnej”.
Państwa członkowskie będą mogły wprowadzić zróżnicowanie pomiędzy indywidualnymi prosumentami energii odnawialnej a działającymi grupowo prosumentami energii odnawialnej. Takie zróżnicowanie ma być jednak „proporcjonalne i należycie uzasadnione”.
Nowa dyrektywa daje też prawo do prowadzenia działalności prosumenckiej przez strony trzecie, jako właściciela instalacji lub zarządzającego instalacją „pod warunkiem że podlega ona instrukcjom prosumenta energii odnawialnej”.
W końcu dyrektywa RED II zobowiązuje państwa członkowskie do „wprowadzenia ram sprzyjających promowaniu i ułatwianiu rozwoju prosumpcji energii odnawialnej, w oparciu o ocenę istniejących nieuzasadnionych barier dla prosumpcji energii odnawialnej na ich terytorium i w ich sieciach energetycznych”.
Take sprzyjające rozwojowi energetyki prosumenckiej ramy mają dotyczyć kwestii dostępności prosumpcji energii odnawialnej dla wszystkich odbiorców końcowych, w tym gospodarstw domowych o niskich dochodach lub w trudnej sytuacji; nieuzasadnionych barier dla finansowania projektów na rynku i środków ułatwiających dostęp do finansowania; nieuzasadnionych barier dla prosumpcji energii odnawialnej, w tym dla najemców; zachęt dla właścicieli budynków, by tworzyli możliwości w zakresie prosumpcji energii odnawialnej, w tym dla najemców.
Ponadto regulacje oferowane przez państwa UE mają przyznawać prosumentom „niedyskryminacyjny dostęp do odpowiednich, istniejących systemów wsparcia, a także do wszystkich segmentów rynku energii elektrycznej”, zapewniając, by prosumenci uczestniczyli „w odpowiedni i wyważony sposób w ogólnym podziale kosztów systemu, gdy energia elektryczna jest wprowadzana do sieci”.
Z kolei zgodnie z art. 17 dyrektywy RED II państwa członkowskie mają „ustanowić procedurę zwykłego powiadomienia o podłączeniach do sieci, w ramach której instalacje lub zagregowane jednostki produkcyjne prosumentów energii odnawialnej i projekty demonstracyjne o mocy elektrycznej równej lub niższej niż 10,8 kW lub równoważne połączeniom innym niż trójfazowe, są podłączane do sieci po powiadomieniu operatora systemu dystrybucyjnego”.
Dyrektywa przewiduje, że „operator systemu dystrybucyjnego może w ograniczonym terminie od powiadomienia odrzucić podłączenie do sieci będące przedmiotem powiadomienia lub zaproponować alternatywny punkt podłączenia do sieci w związku z uzasadnionymi względami bezpieczeństwa lub brakiem technicznej kompatybilności elementów systemu”.
W przypadku pozytywnej decyzji operatora systemu dystrybucyjnego lub w przypadku braku decyzji z jego strony, w terminie miesiąca od powiadomienia, instalacja lub zagregowana jednostka produkcyjna będzie mogła zostać podłączona do sieci.
Ponadto państwa członkowskie będą mogły zezwolić na procedurę zwykłego powiadomienia w odniesieniu do instalacji lub zagregowanych jednostek produkcyjnych o mocy elektrycznej wyższej niż 10,8 kW, ale nieprzekraczającej 50 kW, pod warunkiem że zachowane zostaną „stabilność, niezawodność i bezpieczeństwo sieci”.
Zgodnie z art. 21 dyrektywy RED II państwa członkowskie mają uwzględniać podsumowanie swoich działań w zakresie energetyki prosumenckiej w krajowych zintegrowanych planach w dziedzinie energii i klimatu oraz w sprawozdaniach z postępów z ich wdrażania – zgodnie z unijnym rozporządzeniem nr 2018/1999.
redakcja@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.
