Bilansowanie handlowe. PSE ostrzega uczestników rynku energii

Polskie Sieci Elektroenergetyczne wskazują na problem sporego niezbilansowania handlowego w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym. Operator ostrzega, że nieprawidłowości w tym zakresie będą zgłaszane do Urzędu Regulacji Energetyki. Za działania niezgodne z zasadami bilansowania może grozić kara finansowa.

Analiza bilansowania handlowego w okresie od 14 czerwca 2024 r. do 31 grudnia 2024 r., którą przeprowadziły Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE), wykazała spore nieprawidłowości. Operator informuje, że w tym czasie niezbilansowanie przekraczało nawet 2-3 GW, przewyższając rezerwy mocy bilansujących i zagrażając bezpieczeństwu pracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE). Operator podkreśla, że tak wysoki i systematyczny poziom niezbilansowania jest dla niego nieakceptowalny.

W raporcie opublikowanym przez PSE czytamy, że krajowy system elektroenergetyczny regularnie boryka się z problemem niedokontraktowania (niewystarczająca ilość energii zakontraktowanej w stosunku do zapotrzebowania odbiorców) w okresach szczytu porannego (godziny 6-9) oraz wieczornego (godziny 17-21), a także przekontraktowania (zbyt duża ilość energii zakontraktowanej w stosunku do zapotrzebowania) w czasie szczytowej produkcji energii z paneli fotowoltaicznych (godziny 10-16).

REKLAMA

Skutki niezbilansowania

PSE informuje, że stan zakontraktowania krajowego systemu elektroenergetycznego za okres od 14 czerwca do 31 grudnia 2024 r. wyniósł 1,39 TWh w kierunku nadmiaru generacji (średnio około 289,3 MW w okresach, kiedy system był przekontraktowany) oraz około 1,65 TWh w kierunku niedoboru (średnio około 341,7 MW w godzinach, kiedy system był niedokontraktowany).

– Obserwowana skala i systematyczność niezbilansowania jest tak istotna, że trudno tu mówić o obiektywnych trudnościach z bilansowaniem, zwłaszcza jeśli uwzględni się fakt, że uczestnicy rynku mogą korygować swoją pozycję bilansową w ramach handlu na rynku dnia bieżącego nawet do godziny przed okresem dostaw – czytamy w raporcie PSE.

Duża skala niezbilansowania miała sprawiać, że PSE wyczerpywało rynkowe środki bilansowania KSE i musiało wdrażać mechanizmy pozarynkowe – takie jak nierynkowa redukcja generacji źródeł OZE czy międzyoperatorska pomoc awaryjna.

Jak tłumaczy operator, poziom zbilansowania KSE jest bezpośrednim wynikiem działań podejmowanych przez użytkowników systemu lub podmioty odpowiedzialne za bilansowanie ich zasobów (POB). Niska jakość bilansowania handlowego w KSE ma skutkować istotnym niezbilansowaniem systemu elektroenergetycznego. PSE zaznacza, że miarą jakości bilansowania handlowego jest różnica między energią kupioną oraz sprzedaną a energią wyprodukowaną oraz zużytą w ramach portfela danego POB.

– Nieplanowe wprowadzanie energii w okresach szczytu słonecznego oraz jej odbiór w szczycie do sieci wynika także częściowo z niezbilansowania JWCD [jednostek wytwórczych centralnie dysponowanych – red.], które nie wykonują w pełni programów pracy albo ulegają awariom, co pogłębia niezbilansowanie systemu. Zjawiska te mogą wynikać z obserwowanych bardzo trudnych do realizacji reżimów pracy bloków oraz ich pogarszającego się stanu technicznego – tłumaczy PSE.

REKLAMA

Operator podkreśla, że jeśli POB nie zapewniają zbilansowania swoich portfeli zakupowo-sprzedażowych, może to skutkować niezbilansowaniem Krajowego Systemu Elektroenergetycznego zagrażającym bezpieczeństwu pracy KSE na skutek nieadekwatności lub niewystarczalności środków do zbilansowania. Może to również prowadzić do wzrostu kosztów bilansowania KSE wskutek konieczności istotnej ingerencji w plany pracy jednostek wytwórczych oferujących usługi bilansujące, wymaganej dla mitygacji niezbilansowania KSE.

Kara za działania niezgodne z zasadami bilansowania

W związku z obserwowaną sytuacją PSE ma podjąć – począwszy od 14 kwietnia 2025 r. – proces monitorowania rynku bilansującego. Obejmie ono ocenę skuteczności bilansowania portfeli handlowych przez poszczególne POB.

Operator informuje, że przypadki niezbilansowań mające negatywny wpływ na techniczne lub ekonomiczne warunki pracy systemu będą analizowane i przekazywane do Urzędu Regulacji Energetyki zgodnie z Warunkami Dotyczących Bilansowania.

Kryteriami oceny w tym zakresie mają być m.in.:

• poziom niezbilansowania KSE oraz wynikające z niego zakres i rodzaj środków stosowanych przez OSP w celu zrównoważenia popytu i podaży w KSE;
• korelacja niezbilansowania POB z niezbilansowaniem KSE;
• powtarzalność zachowania danego POB.

Zgodnie z art. 56 ust. 3 pkt 1 ustawy Prawo energetyczne za działania uczestników rynków niezgodne z Warunkami Dotyczącymi Bilansowania może zostać nałożona kara pieniężna. Jej wysokość „nie może być niższa niż 10 000 zł i wyższa niż 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może być niższa niż 10 000 zł i nie może być wyższa niż 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym”.

PSE uruchomi konsultacje

PSE zamierza do końca pierwszej połowy 2025 r. przedstawić Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki propozycję zmiany Warunków Dotyczących Bilansowania po przeprowadzeniu konsultacji społecznych. Konsultacje z uczestnikami rynku mają zostać przeprowadzone do 1 maja br.