Rynek mocy – co sądzą o nim uczestnicy rynku energii?

Jak podsumowuje Urząd Regulacji Energetyki (URE), zdecydowana większość uczestników polskiego rynku energii uważa, że należy utrzymać funkcjonowanie rynku mocy co najmniej do 2040 r. Jednocześnie zdaniem ankietowanych mechanizm powinien w kolejnych latach w większym stopniu wspierać technologie niskoemisyjne oraz elastyczność systemu.

Prezentując wyniki ankiety, regulator podkreśla, że są to wyłącznie opinie uczestników rynku biorących udział w badaniu. URE uczula, że opublikowane podsumowanie nie zawiera stanowiska ani odniesień Prezesa URE do przedstawionych ocen i propozycji. Wyniki ankiety posłużą jednak do przygotowania przez Prezesa URE oceny funkcjonowania rynku mocy w Polsce, która zostanie przekazana ministrowi właściwemu ds. energii.

REKLAMA

Podsumowanie badania ankietowego dotyczącego funkcjonowania mechanizmu pomocy publicznej w postaci rynku mocy, które trwało od lutego do kwietnia 2024 r., dostępne jest na stronach URE.

Co to jest rynek mocy?

Urząd Regulacji Energetyki przypomina, że rynek mocy jest narzędziem regulacyjnym wprowadzonym ustawą z 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy. Ma ono na celu zapobieganie niedoborom energii elektrycznej i zapewnienie długoterminowego bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej dla polskiego systemu elektroenergetycznego. Kontrakty zawarte na rynku mocy mają zachęcać przedsiębiorstwa energetyczne do budowy nowych i modernizacji istniejących jednostek wytwórczych w kolejnych latach. Przepisy te mają także zaktywizować zarządzanie zużyciem energii i uelastycznić popyt na energię elektryczną.

Badanie wszystkich uczestników rynku energii

Ankieta była skierowana do wszystkich uczestników rynku energii. Wzięły w niej udział podmioty, które zawarły kontrakty na rynku mocy, oraz te nieuczestniczące w aukcjach. Wśród uczestników znaleźli się przedstawiciele sektora wytwarzania energii elektrycznej, agregatorów jednostek fizycznych redukcji zapotrzebowania (DSR) oraz odbiorców końcowych, a także przedsiębiorstwa obrotu energią, sektor magazynowania energii elektrycznej oraz organizacje non-profit zajmujące się transformacją energetyczną w Polsce.

Kwestionariusz ankiety składał się z 25 pytań podzielonych na pięć bloków tematycznych. Obejmowały one następujące obszary:

• Realizacja założonych celów wdrożenia mechanizmu mocowego;
• Organizacja i funkcjonowanie rynku mocy w Polsce;
• Wpływ rynku mocy na rynek energii oraz jego uczestników;
• Rynek wtórny;
• Perspektywy dalszego funkcjonowania rynku mocy w Polsce.

Respondentów poproszono o udzielanie odpowiedzi wraz z uzasadnieniem wyrażonych przez nich opinii. Mogli oni także wskazywać istotne w danym obszarze kwestie nieobjęte pytaniami.

Jak rynek mocy wpływa na bezpieczeństwo dostaw energii?

Jak podaje regulator, zdecydowana większość ankietowanych pozytywnie oceniła wpływ mechanizmu rynku mocy na kondycję rynku energii w Polsce. 89 proc. respondentów wskazało, że wprowadzenie tego mechanizmu poprawiło bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej w Polsce. Zdaniem 90 proc. badanych zapewnił on odpowiedni poziom mocy dostępnej w polskim systemie elektroenergetycznym.

Jako główne efekty funkcjonowania rynku mocy uczestnicy badania wskazali inwestycje w nowe źródła wytwórcze o łącznej mocy około 11 GW (w tym około 5 GW jednostek gazowych), rozwój instalacji magazynowania energii oraz zapewnienie stabilnych przychodów umożliwiających modernizację istniejących jednostek wytwórczych i utrzymywanie ich dyspozycyjności.

Jak podaje URE, ankietowani zwracali uwagę, że poprawa bezpieczeństwa dostaw nastąpiła w horyzoncie krótkoterminowym, a obecna konstrukcja rynku mocy preferuje źródła konwencjonalne i wciąż w niewystarczającym stopniu wspiera rozwój DSR, magazynowania energii oraz źródeł odnawialnych.

Zdaniem 74 proc. respondentów biorących udział w badaniu rynek mocy wspiera transformację energetyczną oraz zapewnia rozwój rynku energii w Polsce, z czym nie zgodziło się pozostałe 26 proc. ankietowanych. Z kolei 69 proc. biorących udział w ankiecie wskazało, że ten mechanizm wsparcia zapewnia bezpieczeństwo energetyczne także w aspekcie ekologicznym. Jednak 26 proc. ankietowanych było przeciwnego zdania, a 5 proc. nie zajęło w tej sprawie stanowiska.

Jak zauważa URE, opinie na temat wpływu rynku mocy na ceny energii i konkurencyjność gospodarki były bardziej zróżnicowane. Wśród respondentów 47 proc. wskazało, że mechanizm ten miał wpływ na obniżenie cen hurtowych energii elektrycznej, a 11 proc. ankietowanych było przeciwnego zdania. Z kolei 42 proc. badanych nie miało w tej sprawie sprecyzowanej opinii.

REKLAMA

Również 47 proc. ankietowanych zgodziło się ze stwierdzeniem, że rynek mocy pozytywnie wpłynął na konkurencyjność polskiej gospodarki, choć jednocześnie 53 proc. nie wypowiedziało się w tej sprawie.

Jak rynek mocy wpływa na inwestycje w sektorze energii?

Według zdecydowanej większości respondentów (90 proc.) wprowadzenie rynku mocy spowodowało zachęty do inwestycji w nowe moce wytwórcze i modernizację istniejących źródeł energii. Podobny odsetek biorących udział w badaniu (89 proc.) uważa, że umowa mocowa jest elementem ułatwiającym zamknięcie finansowania tych inwestycji.

Jednocześnie 63 proc. wszystkich respondentów wskazało, że wprowadzenie rynku mocy wpłynęło na zmniejszenie kosztu pozyskania kapitału na inwestycje. Z tym stwierdzeniem nie zgodziło się 11 proc. ankietowanych, a 26 proc. nie zajęło w tej sprawie stanowiska.

Urząd Regulacji Energetyki informuje, że w podsumowaniu ankiety 84 proc. biorących udział w badaniu stwierdziło, że mechanizm rynku mocy stworzył zachęty ekonomiczne do rozwoju usług agregacji zapotrzebowania i zarządzania stroną popytową. Z kolei nieco ponad połowa respondentów (53 proc.) uważa, że tworzy on zachęty do przenoszenia konsumpcji energii na godziny pozaszczytowe. Nie zgodziło się z tym 21 proc. ankietowanych, a 26 proc. nie miało w tej sprawie opinii.

Ponad połowa uczestników ankiety (58 proc.) oceniła, że rynek wtórny umożliwia skuteczne zarządzanie ryzykiem związanym z realizacją kontraktów na rynku mocy, a regulacje prawne zapewniają przejrzyste zasady jego funkcjonowania (53 proc.). Respondenci zwracają jednak uwagę na małą płynność tego rynku i jego ograniczenie do transakcji w ramach grup kapitałowych. Jako jako metodę rozwiązania tych problemów ankietowani wskazywali utworzenie otwartej platformy do zawierania transakcji na rynku wtórnym.

Czy funkcjonowanie rynku mocy należy przedłużyć?

URE podkreśla, że w opinii zdecydowanej większości uczestników badania funkcjonowanie rynku mocy powinno zostać przedłużone co najmniej do 2040 r. Aż 95 proc. ankietowanych – przy braku głosów przeciwnych – wskazało, że mechanizm mocowy powinien pozostać jako stałe uzupełnienie rynku energii elektrycznej w Polsce. Ponadto 63 proc. respondentów nie akceptuje obniżenia bezpieczeństwa dostaw w przypadku likwidacji tego systemu wsparcia.

Jednocześnie zdaniem tylko 37 proc. uczestników ankiety koszty funkcjonowania rynku mocy są adekwatne do celu jego wprowadzenia (16 proc. uważa, że nie, a 47 proc. nie zajęło stanowiska).

Ponadto tylko 16 proc. ankietowanych podmiotów wskazało, że mechanizm rynku mocy stwarza jednakowe warunki dla wszystkich technologii, pozostałe 84 proc. uważa natomiast, że tak nie jest. W opinii większości podmiotów obecnie funkcjonujące zasady promują konwencjonalne jednostki wytwórcze o dużej mocy.

Jak podkreśla URE, ankietowani nie byli zdecydowani co do zmian w funkcjonowaniu rynku mocy. Postulat organizacji odrębnych aukcji dla różnych technologii poparło 42 proc. podmiotów biorących udział w ankiecie, a przeciwnych mu było 32 proc. Jednocześnie tylko 21 proc. respondentów opowiedziało się za wprowadzeniem odrębnych aukcji dla istniejących, nowych i modernizowanych jednostek wytwórczych. Przeciwnych tej koncepcji jest 42 proc. respondentów.

Zdaniem podmiotów biorących udział w ankiecie rynek mocy powinien w kolejnych latach, także po 2030 r., wspierać przede wszystkim budowę nowych jednostek wytwórczych, ze szczególnym wsparciem technologii nisko- i bezemisyjnych, a także inwestycje zapewnianiające elastyczność systemu elektroenergetycznego. Postulują oni również, aby funkcjonowanie rynku mocy było monitorowane częściej niż co 10 lat.

redakcja@gramwzielone.pl

© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.