Potrzebna strategia dla geotermii i produkcji gruntowych pomp ciepła
Ogrzewanie wśród opłat za energię w największym stopniu obciąża budżety Polaków. Forum Energii wskazuje działania, które są potrzebne, żeby koszyk wydatków związanych z ogrzewaniem nie był coraz droższy. Istotną rolę przypisuje geotermii i gruntowym pompom ciepła, które jednak wymagają strategicznego wsparcia.
W swojej najnowszej analizie Forum Energii (FE) zajęło się kluczowym dla gospodarstw domowych sektorem ciepła. Przypomina, że na krajowy system grzewczy składają się miliony indywidualnych kotłów grzewczych spalających węgiel, gaz i biomasę oraz kilkaset systemów ciepłowniczych, w których dominującym paliwem jest węgiel. Według organizacji, jeśli taka struktura nie zostanie zmieniona, domowy koszyk wydatków związanych z ogrzewaniem będzie coraz droższy. Dlatego też sektor ciepła wymaga pilnych działań modernizacyjnych.
Wśród możliwych do zastosowania rozwiązań Forum Energii wskazuje geotermię jako jedno z dostępnych lokalnie bezemisyjnych źródeł ciepła. Problemem tej technologii jest postrzeganie inwestycji w ciepło z gruntu przez pryzmat źle zaprojektowanych i drogich projektów z przeszłości. Dlatego według FE podczas przygotowywania nowej strategii dla ciepłownictwa nowy rząd powinien na nowo przyjrzeć się geotermii, ocenić możliwości jej wykorzystania, zdefiniować miejsce tej technologii w polskim sektorze energetycznych i opracować spójną strategię rozwoju.
Gruntowe pompy ciepła dla domów i biur
Forum Energii zaznacza, że geotermia nie była dotąd uwzględniania przez rząd w dokumentach dotyczących transformacji energetycznej kraju. Resort klimatu i środowiska w 2021 r. co prawda przygotował „Mapę drogową rozwoju geotermii w Polsce”, jednak koncentruje się ona tylko na technicznych aspektach wykorzystania ciepła z gruntu. Natomiast FE w swoim raporcie zarysowuje konkretne cele do 2035 r., które powinny zostać wprowadzone do dokumentów strategicznych, żeby wykorzystać potencjał geotermii.
Jednym ze wskazanych celów jest rozwój gruntowych pomp ciepła w ogrzewnictwie i cieple systemowym. Organizacja rekomenduje cel osiągnięcia 5,5 GWt mocy z gruntowych pomp ciepła do 2035 r. Stanowiłoby to 30 proc. udziału w całkowitej mocy pomp ciepła (gruntowych i powietrznych). Co jednak istotne – realizacja tego celu nie uda się bez systemów wsparcia inwestycji w gruntowe pompy ciepła, np. wzorowanych na programie Czyste Powietrze.
Jak podkreśla FE, gruntowe pompy ciepła są droższe od powietrznych pomp ciepła, jednak mają znacznie wyższą efektywność energetyczną. Ponadto charakteryzują się stabilnym zapotrzebowaniem na energię elektryczną nawet przy niskich temperaturach zimą. Według FE ich rosnące wykorzystanie pozwoliłoby zmniejszyć obciążenia w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym (KSE).
Pompy i magazyny ciepła jako usprawnienie systemu
Forum Energii wskazuje, że do 2030 r. co najmniej 30 proc. pomp ciepła (gruntowych i powietrznych) stosowanych w gospodarstwach domowych oraz wszystkie pompy ciepła dużej mocy powinny być zintegrowane z systemami zarządzania popytem i jednocześnie wyposażone w magazyny ciepła. Konieczna jest ściślejsza integracja sektora ciepła z rynkiem energii elektrycznej. Pozwoliłoby to na efektywniejsze zarządzanie wahaniami podaży i popytu na tym rynku i przyczyniło się się do stabilizacji pracy KSE.
Jednocześnie dla zmniejszenia poboru mocy elektrycznej przez pompy ciepła według FE niezbędne jest wdrażanie systemów grzewczych pracujących przy niższych temperaturach i wspieranie procesu poprawy efektywności energetycznej budynków.
Strategia dla przemysłu produkcji pomp ciepła
Według Forum Energii elektryfikacja ciepłownictwa i popularyzacja powietrznych i gruntowych pomp ciepła będą kluczowymi elementami transformacji ogrzewnictwa i ciepła systemowego w Polsce. Organizacja upatruje w tym szansy na promowanie i rozwijanie rodzimych technologii. Jak podaje, polskie przedsiębiorstwa mają obecnie ponad połowę udziałów w łańcuchu dostaw w segmencie gruntowych pomp ciepła.
Znaczny potencjał rozwoju ma krajowy rynek pomp ciepła dużych mocy. Tu według raportu należy się spodziewać rosnącego popytu.
Co ważne – transformacja krajowych systemów ciepłowniczych, które dostarczają ciepło do 42 proc. gospodarstw domowych, będzie się wiązała się z przyspieszonym procesem elektryfikacji ciepłownictwa. Według FE Polska ma realną szansę na ugruntowanie pozycji lidera w branży pomp ciepła na arenie europejskiej. To jednak wymaga wsparcia państwa, które pomogłoby krajowym producentom w rozwoju mocy wytwórczych i rodzimego know-how.
Rozbudowa instalacji geotermalnych
W swoim raporcie Forum Energii zwraca też uwagę na sektor geotermii klasycznej, przypominając, że w Polsce zaplanowano rozbudowę do 78 instalacji geotermalnych. Tak przewiduje wspomniana „Mapa drogowa rozwoju geotermii w Polsce”. Do 2030 r. ma być zrealizowanych 58 instalacji geotermalnych o łącznej mocy 230 MWt.
Według FE wizja rozwoju geotermii w Polsce przedstawiona w ww. dokumencie powinna jednak być tylko punktem wyjścia do rozwoju tej technologii w kraju. W 2024 r. rząd powinien ustalić ambitny cel zwiększenia krajowego udziału w rynku rozwiązań geotermalnych.
Geotermia nie będzie rozwiązaniem wszystkich problemów polskiego ciepłownictwa, ale może być ważnym uzupełnieniem transformacji systemów ogrzewania – zarówno w domach indywidualnych, jak i cieple systemowym. To również szansa na stworzenie nowych miejsc pracy i rozwój rodzimego przemysłu. Mamy świadomość, że sięganie po geotermię nie jest tanie, jednak inwestycje w sektorze ciepła są nieuniknione. Zamiast wydawać pieniądze na utrzymanie zależności od importowanych surowców, lepiej zwrócić się w stronę lokalnych, odnawialnych, efektywnych źródeł ciepła. Jeśli chcemy skorzystać z pełnej palety dostępnych rozwiązań, geotermia również powinna znaleźć swoje miejsce w dokumentach strategicznych dotyczących energetycznej transformacji – podsumowuje Piotr Kleinschmidt, autor raportu „Geotermia – stabilny grunt w ciepłownictwie”.
Ze szczegółami raportu Forum Energii można się zapoznać pod tym linkiem.
Barbara Blaczkowska
barbara.blaczkowska@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.
dobrze że mu już mamy decyzję za sobą. ale faktycznie to co się teraz dzieje w związku z ogrzewaniem, to jeden wielki bałagan. poszliśmy w sprawdzone rozwiązanie tj pompę z panelami, i wszystko z hymon, więc jest zrobione jak należy i mamy spokój na wiele lat.