Spółdzielnia energetyczna – czy to się opłaca przy obecnych cenach energii?

Jak obniżyć koszty energii w gminie, firmie i społeczności lokalnej? Na myśl w pierwszej kolejności przychodzą mikro i małe instalacje odnawialnych źródeł energii oraz umowy cPPA.

To pytanie zadają sobie gminy, przedsiębiorstwa gminne/prywatne, wspólnoty mieszkaniowe i gospodarstwa domowe. W tym artykule łącznie nazwiemy je Podmiotami.

Podmioty, z którymi rozmawiamy o możliwości zabezpieczenia niskich cen energii skupiają się zazwyczaj na dwóch rozwiązaniach, jakimi są:

REKLAMA

• mikro i małe instalacje dachowe/gruntowe odnawialnych źródeł energii (dalej „OZE”), zlokalizowane bezpośrednio na lub przy budynkach zużywających energię, tak aby umożliwić autokonsumpcję (dalej „za licznikiem”) oraz
• umowy cPPA, czyli Corporate Power Purchase Agreement, zawierane bezpośrednio z wytwórcą energii z dużych (powyżej 1 MW mocy) instalacji OZE przez energochłonne przedsiębiorstwa. Z uwagi na złożoność procesu zawierania takich umów oraz przepisy o zamówieniach publicznych, są nimi zainteresowane przede wszystkim przedsiębiorstwa prywatne.

Jednakże nie są to rozwiązania bez wad. Większość Podmiotów nie ograniczy rachunków za energię do zera, wykorzystując wyłącznie mikro i małe instalacje dachowe/gruntowe.

Instalacje OZE za licznikiem

Mikro i małe instalacje, zamontowane za licznikiem, pozwalają na ograniczenie zakupów energii elektrycznej pochodzącej z sieci elektroenergetycznej. Przekłada się to na ograniczenie kosztów energii (czynnej i opłat dystrybucyjnych) jedynie w tej części, która jest jednocześnie (z dokładnością do jednej godziny) produkowana przez instalację OZE i zużywana przez dany budynek lub kompleks budynków przyłączony do jednego punktu poboru energii (PPE).

Obecne przepisy nie pozwalają nowym prosumentom (właścicielom nowych mikro i małych instalacji OZE wykorzystywanych na własny użytek) korzystać rozliczenia w formie z opustu. Pozwalał on “magazynować” nadwyżki energii wyprodukowanej w poszczególnych godzinach do wykorzystania w późniejszym terminie. Ilość energii możliwej do odbioru w tym rozliczeniu podlegała ograniczeniu. Prosumenci mogli odebrać 70-80% nadwyżek wprowadzonych do sieci, w zależności od wielkości instalacji.

Zamiast tego, nadwyżki wyprodukowane w nowych instalacjach podlegają rozliczeniu w formie obowiązku sprzedaży po odgórnie ustalonej stawce miesięcznej RCEm (rynkowa miesięczna cena energii elektrycznej ogłaszana przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne), która za kwiecień 2023 wyniosła 506,6 PLN netto za MWh.

Ryzyko zmienności rynkowych cen energii elektrycznej

Podmioty, które są najbardziej zainteresowane zabezpieczeniem niskich kosztów energii, nie są w stanie w istotny sposób ich ograniczyć polegając wyłącznie na mikro i małych instalacjach OZE za licznikiem. Wynika to z braku wystarczających mocy przyłączeniowych i/lub brak możliwego do zagospodarowania pod OZE terenu.

Nawet jeśli Podmiot posiądzie instalację OZE, która wyprodukuje energię w ilości równej rocznemu zapotrzebowaniu, nie uwolni się od ryzyka zmienności cen rynkowych. Warto wiedzieć, że to ryzyko niestety będzie jedynie rosnąć z uwagi, że:

• „sprzedaż” w oparciu o ceny średniomiesięczne będzie obowiązywać instalacje powstałe do połowy 2024 (przez okres do 15 lat), a od 1 lipca 2024 roku „sprzedaż” będzie się odbywać po cenach godzinowych;
• większość instalacji montowanych w tym celu to instalacje fotowoltaiczne, dla których produkowane nadwyżki energii przypadną na godziny o najniższych cenach energii;
• niezależnie od godzin w jakich wystąpią nadwyżki, cena “sprzedaży” jest (i co do zasady będzie) niższa niż cena energii kupowanej wg taryfy dla danego przedsiębiorstwa.

Umowy cPPA jako zabezpieczenie stałych cen energii

Umowy cPPA pozwalają zabezpieczyć przedsiębiorstwom stałą cenę jedynie tej ilości energii, która jest wytwarzana i zużywana w tych samych godzinach. Rozbieżności profili podlegają rynkowym zmianom cen.

Umowy cPPA w praktyce pozwalają zabezpieczyć niższą i stałą cenę tej energii, która jest zużywana w tych samych godzinach w jakich jest wytwarzana przez wytwórcę. Rozbieżności pomiędzy ilością energii wyprodukowaną i zużywaną w danej godzinie muszą zostać sprzedane/zakupione na rynku spot.

Wytwórcy energii z OZE zazwyczaj posiadają jedynie koncesję na wytwarzanie i sprzedaż wyłącznie tej energii, która została wygenerowana w instalacjach będących ich własnością. Dlatego, konieczne jest, wytwórca i przedsiębiorstwo jednocześnie mieli zawartą umowę ze spółką obrotu energią.

REKLAMA

Wtedy to spółka obrotu zajmuje się „dopasowaniem” profili w jakich energia jest wytwarzana i zużywana, poprzez sprzedaż nadwyżek i zakup niedoborów w godzinach w jakich one występują. Jeżeli przedsiębiorstwo będzie dążyło do ustalenia stałych cen na całą zużywaną ilość energii, wtedy musi się liczyć z tym, że cena energii wykorzystywana bez pokrycia w profilu wytwarzania będzie zbliżona do cen taryfowych danej spółki obrotu.

Spółdzielnia energetyczna to rozwiązanie dla większości

Spółdzielnie energetyczne mogą obejmować swoim zakresem gminy wiejskie i miejsko-wiejskie, które stanowią 88% wszystkich gmin w Polsce. Mieszka w nich połowa populacji Polski i funkcjonują w nich przedsiębiorstwa gminne i prywatne. Wszystkie te Podmioty mogą być beneficjentami spółdzielni energetycznej.

Podmioty, które przystąpią do spółdzielni energetycznej mogą uniezależnić się od rynkowej zmienności cen energii czynnej oraz ograniczyć koszty dystrybucji.

Współtworzenie spółdzielni energetycznej pozwala Podmiotom na:

• wykorzystanie rozproszonych instalacji OZE, znajdujących się również poza terenem należącym do Podmiotu, o ile mieszczą się one w maksymalnie 3 sąsiadujących ze sobą gminach, wliczając gminę PPE Podmiotu.,
• wykorzystanie wielkoskalowych instalacji OZE do łącznej mocy wszystkich źródeł 10 MW dla energii elektrycznej,
• ustalenie stałych cen energii,
• wykluczenie wpływu zmienności rynkowych cen energii na koszt wykorzystywanej energii – gdy moc OZE będąca do dyspozycji spółdzielni energetycznej jest wystarczająca na pokrycie całej wykorzystywanej ilości energii z wykorzystaniem opustu,
• ograniczenie kosztów dystrybucji energii w zakresie energii wytwarzanej i zużywanej w tych samych godzinach.

Spółdzielnia energetyczna się opłaca!

Spółdzielnia energetyczna opłaca się zawsze wtedy, kiedy pozyskiwana dzięki niej energia elektryczna jest tańsza niż ta, którą możemy zabezpieczyć standardową umową z dotychczasowym sprzedawcą. Poniżej prezentujemy limity cen energii dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw:

• Limit dla gospodarstw domowych: 693 PLN netto za MWh (852,4 PLN brutto za MWh),
• Limit dla MMŚP: 785 PLN netto za MWh.

Jakie ceny energii będą obowiązywać przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe w 2024 roku i później? Czy limity będą utrzymane w 2024 roku?

Na te pytania nie ma jeszcze jednoznacznej odpowiedzi, ale możemy przyjrzeć się cennikom taryf dla przedsiębiorstw z początku maja bieżącego roku, by mieć punkt odniesienia. Stawka energii czynnej (bez stałych/zmiennych opłat handlowych ani opłat dystrybucyjnych) z cennika przykładowego dystrybutora/sprzedawcy energii dla jednostrefowej taryfy wynosiła odpowiednio:

• 100 PLN netto za MWh – taryfa C11 dla przyłącza z niskiego napięcia o mocy do 40 kW,
• 2065 PLN netto za MWh – taryfa B12 dla przyłącza z wysokiego napięcia o mocy powyżej 40 kW.

W naszej ocenie, nawet jeżeli limity na sprzedaż energii dla odbiorców końcowych zostaną przyjęte na kolejny rok (2024) to będą one wyższe. Warto wiedzieć, że limit cen sprzedaży energii obowiązujący wytwórców już został podniesiony o 15%.

Jakich cen energii można się spodziewać, wykorzystując spółdzielnię energetyczną?

Finalny koszt energii czynnej w spółdzielni energetycznej zależy od następujących czynników:

• czyją własnością są instalacje OZE,
• jaka część zapotrzebowania na energię jest wytwarzana w instalacjach OZE będących do dyspozycji spółdzielni,
• jakie zasady rozliczeń zostaną przyjęte w statucie spółdzielni energetycznej.

Przykład 1 – własna instalacja OZE w spółdzielni energetycznej

Jeżeli instalacje OZE są nasze i jako zwrot z inwestycji traktujemy obniżenie ogółu kosztów energii elektrycznej gminie, to sama energia czynna może nas wynosić około 430 PLN netto za MWh. Koszt energii czynnej może być jeszcze niższy, w sytuacji, gdy energia będzie wytwarzana i zużywana w tych samych godzinach. To dodatkowo, przełoży się na brak naliczenia opłat dystrybucyjnych zmiennych od energii, która została wytworzona i zużyta w strukturze spółdzielni energetycznej.

Przykład 2 – zewnętrzna instalacja OZE w spółdzielni energetycznej

Jeżeli spółdzielnia wykorzystywałaby instalacje OZE, w które zainwestował zewnętrzny inwestor, oczekujący okresu zwrotu poniżej 10 lat i stopy zwrotu około 10%, to koszt energii czynnej wyniósłby około 900 PLN netto za każdą zużytą MWh.

Spółdzielnia energetyczna – siła współpracy dla większych oszczędności!

Już w piątek 19.05 kolejna odsłona wiedzy o spółdzielniach energetycznych – tym razem z perspektywy prawno-organizacyjnej.

Dowiedz się więcej, jak skorzystać z korzyści, które daje spółdzielnia energetyczna, na spotkaniu organizowanym już 13 czerwca 2023 r. Zapisz się tutaj.

Autor: Paweł Sobolak – założyciel, członek zarządu i główny doradca Assetin. Od ponad 11 lat realizuje profesjonalne usługi z zakresu finansów przedsiębiorstw, doradztwa transakcyjnego. Dotychczas, w ramach WERUFIN Paweł Sobolak oraz Assetin realizował usługi dla zagranicznych funduszy z zakresu oceny opłacalności inwestycji w OZE w Polsce, zawierania umów PPA czy handlu i pozyskiwania gwarancji pochodzenia (m.in. Green Genius, Nordic Solar, hep global).Reprezentuje polskich deweloperów w transakcjach kapitałowych obejmujących projekty OZE na różnym etapie zaawansowania, od greenfield po operacyjne aktywa. Prywatnym inwestorom doradza w całym procesie inwestycyjnym, w szczególności zabezpieczając ceny sprzedaży energii i pozyskując finansowanie komercyjne i preferencyjne. Autor publikacji w prasie branżowej, uczestnik paneli dyskusyjnych w tematyce odnawialnych źródeł energii (m.in. Polski Kongres Przedsiębiorczości 2021, Kongres Energetyki Przyszłości 2023).