Ostatni dzwonek dla Polski na unijne dofinansowanie z REPowerEU

Jeżeli Polska w najbliższych miesiącach nie dojdzie do porozumienia się w sprawie KPO, będzie za późno na sensowne wydatkowanie pieniędzy dostępnych dla naszego kraju – pisze Forum Energii. Do końca czerwca polski rząd może przedstawić Komisji Europejskiej zmiany w planie wydatków dla Krajowego Planu Odbudowy, uzupełnione o inwestycje zwiększające odporność na kryzys energetyczny. Właśnie ruszają konsultacje z KE w tej sprawie.

To ostatni dzwonek dla Polski, aby sięgnąć po pożyczki i dotacje w ramach europejskiego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz planu REPowerEU. Forum Energii analizuje, jak zmienić polski KPO, aby stał się praktyczną odpowiedzią na kryzys energetyczny.

Coraz mniej czasu

Przez napięte relacje pomiędzy Warszawą a Brukselą Polska nie zaczęła wykorzystywać dostępnych pieniędzy z KPO, choć potrzeby firm i gospodarstw domowych w związku z kryzysem energetycznym są ogromne. Jest coraz mniej czasu na sensowne działania – inwestycje w ramach KPO powinny zostać zakończone i rozliczone do końca 2026 roku, dlatego trzeba szukać projektów relatywnie prostych do wdrożenia i powtarzalnych.

REKLAMA

– W KPO trzeba zmienić priorytety finansowania, zrezygnować z niektórych wielkich projektów pisanych przez duże firmy, w dobrej kondycji finansowej, bo w związku z opóźnieniami KPO nie będzie czasu na ich realizację. Jednak mniejsze firmy i gospodarstwa domowe są w innej sytuacji – walczą z wysokimi kosztami energii, inflacją. Pieniędzy na zamrażanie cen po wyborach nie będzie, a kryzys energetyczny wcale się definitywnie nie skończył. Potrzebujemy relatywnie prostych, szybkich do wdrożenia działań. Przede wszystkim należy wspierać efektywność energetyczną, rozwój OZE. Ogromne wyzwania są po stronie sieci dystrybucyjnych – podkreśla dr Sonia Buchholtz z Forum Energii.

– Na Krajowy Plan Odbudowy rząd powinien w 2023 roku patrzeć jak na narzędzie, które może zwiększyć naszą odporność na kryzysy energetyczne. Dobrze, że odcinamy paliwa z Rosji – ale jednocześnie uzależniamy się od dostaw z innych, często niepewnych politycznie kierunków. Trzeba postawić na niezależność energetyczną, którą dają poprawa efektywności energetycznej oraz zwiększanie roli OZE – energii produkowanej lokalnie. Polska nie może pozostać jednym krajem, który nie sięgnie po środki z KPO, bo zmniejszy to nasze przewagi na tle innych państw UE – zwraca uwagę dr Joanna Pandera, prezeska Forum Energii.

Przykłady działań inwestycyjnych

W raporcie pt. „Ostatni dzwonek dla KPO. Wsparcie Polski w kryzysie energetycznym” Forum Energii wskazuje konkretne działania inwestycyjne, które są relatywnie szybkie do wdrożenia, oraz zestaw rekomendacji nieinwestycyjnych, które pomogą wyznaczyć strategiczne kierunki i cele energetycznej transformacji.

• Prace przygotowawcze na rzecz rozbudowy i modernizacji sieci niskiego i średniego napięcia

Rozwój sieci to warunek niezbędny dla upowszechniania OZE, a dzięki temu – uwalniania polskiej gospodarki od importu paliw z Rosji i innych krajów. Konieczne jest wsparcie planowania rozwoju sieci oraz ich modernizacji.

REKLAMA

• Przeprojektowanie programu efektywności energetycznej w przedsiębiorstwach

Należy przygotować rozwiązania, które będą służyły redukcji popytu na surowce energetyczne w przemyśle – szczególnie na gaz, o który będzie coraz większa konkurencja w całej gospodarce. Potrzebny jest dobrze zaprojektowany program publiczny wspierający efektywność energetyczną w przemyśle, np. konkursy redukcji zużycia gazu w przedsiębiorstwach czy zmiany w systemie białych certyfikatów.

• Przekierowanie pieniędzy na podnoszenie kwalifikacji pracowników w zakresie termomodernizacji i instalacji urządzeń grzewczych oraz instalacji OZE

Transformacja energetyczna nie przebiegnie sprawnie bez odpowiednio wykwalifikowanych pracowników. Już teraz wyraźnie widać brak instalatorów oraz ekspertów od efektywności energetycznej. Państwo powinno wspierać programy podnoszące kwalifikacje pracowników.

• Zwiększanie puli środków na poprawę efektywności energetycznej budynków i wymiany źródeł ogrzewania

Potencjał poprawy energetycznych właściwości budynków w Polsce jest ogromny. Przyczyni się to do oszczędności w budżetach gospodarstw domowych i firm oraz do zmniejszenia importu węgla czy gazu na cele grzewcze. Dodatkowo warto pamiętać, że producentami wielu materiałów przydatnych w termomodernizacji są polskie przedsiębiorstwa. Zwiększenie skali poprawy efektywności energetycznej, np. poprzez ulgi podatkowe, wzmocniłoby rolę krajowych podmiotów (tzw. local content) w realizacji KPO.

Rekomendacje nieinwestycyjne

Oprócz działań inwestycyjnych w swoim raporcie Forum Energii formułuje także 11 rekomendacji nieinwestycyjnych, których realizacja nie wymaga wydawania dodatkowych środków finansowych – za to mogą one zwiększyć odporność Polski na kryzysy energetyczne. To strategiczne wybory, które zdefiniują przyszłe kierunki rozwoju polskiej gospodarki i transformacji energetycznej.

Wśród rekomendacji są m. in. propozycje zmian służących optymalizacji działania kluczowych instytucji odpowiedzialnych za transformację, takich jak Urząd Regulacji Energetyki, a także rozwiązania prawne, które pozwolą przyspieszyć rozwój OZE w Polsce (np. linie bezpośrednie dla przemysłowych odbiorców zielonej energii czy wsparcie energetyki obywatelskiej).

Pełen raport można pobrać na tej stronie.

Forum Energii