MAE mówi, jak uniezależnić Europę od rosyjskiego gazu
Międzynarodowa Agencja Energetyczna opublikowała raport, w którym podsumowała najważniejsze działania mogące pomóc w zmniejszeniu zależności Unii Europejskiej od gazu z Rosji.
W ocenie Międzynarodowej Agencji Energetycznej, sektor energetyczny w Unii Europejskiej może jeszcze w tym roku podjąć działania, których wdrożenie umożliwi zredukowanie 1/3 importu gazu naturalnego z Rosji, a zdaniem MAE dzięki wprowadzeniu dodatkowych, tymczasowych środków możliwe byłoby zmniejszenie importu nawet o połowę.
W ubiegłym roku Unia Europejska zaimportowała z Rosji w sumie około 140 mld m3 gazu naturalnego, do czego trzeba doliczyć jeszcze dostawy gazu LNG w ilości 15 mld m3. Rosyjskie dostawy pokryły w sumie około 45 proc. unijnego importu gazu i stanowiły ok. 40 proc. zużycia gazu w UE.
Analitycy MAE podkreślają, że wdrażanie unijnej polityki klimatycznej z czasem zmniejszy zapotrzebowanie Europy na gaz, jednak sytuacja wywołana rosyjską agresją na Ukrainę sprawia, że konieczne jest znalezienie szybszych rozwiązań, które pozwolą zmniejszyć europejską zależność od gazu z Rosji.
Międzynarodowa Agencja Energetyczna zebrała takie rozwiązania w 10-punktowym planie, który – jak podkreśla MAE – jest zgodny z unijną strategią neutralności klimatycznej do 2050 roku, a ponadto pokrywa się z założeniami mapy drogowej opracowanej wcześniej przez analityków MAE, której wdrożenie miałoby sprawić, że Unia Europejska wyeliminuje zapotrzebowanie na rosyjski gaz do roku 2030.
1. Brak nowych kontraktów na dostawy gazu
Międzynarodowa Agencja Energetyczna wskazuje, że jeszcze w tym roku wygasną w Unii Europejskiej kontrakty z Gazpromem na zakup 15 mld m3 gazu, co stanowi 12 proc. dostaw realizowanych przez rosyjskiego dostawcę. Kolejne kontrakty na 40 mld m3 mają wygasnąć do końca 2030 r.
Jak podkreśla MAE, to tworzy szansę na dywersyfikację dostaw gazu, w tym z wykorzystaniem infrastruktury dla LNG.
2. Zastąpienie rosyjskiego gazu alternatywnymi paliwami
Zdaniem autorów raportu, dywersyfikacja dostaw LNG może sprawić, że Unia Europejska mogłaby zwiększyć teoretycznie zakupy gazu spoza Rosji o 60 mld m3 w porównaniu do dostaw zrealizowanych w 2021 r. MAE podkreśla jednak, że prowadziłoby to do mocnego zmniejszenia podaży i wzrostu cen LNG. Zdaniem MAE w przyszłym roku realne jest zwiększenie dostaw LNG o 30 mld m3.
Analitycy Agencji zaznaczają, że na razie ograniczone są możliwości zwiększenia wykorzystania biogazu i biometanu z uwagi na długi czas potrzebny na przeprowadzenie inwestycji. Oceniają jednak, że jest to atrakcyjny kierunek. To samo dotyczy wodoru produkowanego w procesie elektrolizy, który może zmniejszyć uzależnienie od rosyjskiego gazu, ale nie w krótkim terminie.
3. Budowa zdolności magazynowych
Międzynarodowa Agencja Energetyczna wskazuje na konieczność zwiększenia pojemności zbiorników z gazem, ale także minimalnych wymogów co do ich wypełnienia. Zdaniem MAE, przed kolejnym sezonem grzewczym powinny być one wypełnione co najmniej w 90-procentach, co musi się wiązać z koniecznością zwiększenia dostaw o 18 mld m3 w stosunku do zeszłego roku.
4. Inwestycje w OZE
MAE ocenia, że aby zmniejszyć o założoną wartość import rosyjskiego gazu potrzebne jest przyspieszenie inwestycji w OZE. Jeszcze w tym roku realne jest zwiększenie w Unii Europejskiej produkcji energii elektrycznej z farm wiatrowych i fotowoltaicznych do ponad 100 TWh w stosunku do produkcji z zeszłego roku, czyli o ponad 15 proc., co ma być zasługą spodziewanych lepszych warunków pogodowych oraz zrealizowanych inwestycji.
Agencja wskazuje, że możliwe do wdrożenia przyspieszenie kolejnych wielkoskalowych inwestycji wiatrowych i fotowoltaicznych w Europie pozwoliłoby już w przyszłym roku dostarczyć o 20 TWh energii odnawialnej więcej, a wsparcie segmentu małej fotowoltaiki programem dopłat do 20 proc. kosztów inwestycji pozwoliłoby podwoić skalę takich inwestycji w stosunku do dotychczasowych scenariuszy MAE dałoby dodatkowe 15 TWh. Łączny koszt takich dopłat miałby sięgnąć 3 mld euro.
W efekcie łączny wzrost generacji energii elektrycznej z OZE o 35 TWh w przyszłym roku miałby zmniejszyć zużycie gazu w elektrowniach o 6 mld m3.
5. Optymalne wykorzystanie dostępnych źródeł
W tym kontekście MAE wskazuje na niewykorzystywany do końca potencja bioenergetyki i energetyki jądrowej w Unii Europejskiej, którego lepsze wykorzystanie miałoby dać dodatkowe 70 TWh energii elektrycznej, redukując zapotrzebowanie elektrowni na gaz o 13 mld m3.
MAE podkreśla, że obecnie część z elektrowni jądrowych w UE nie pracuje z uwagi na remonty i audyty bezpieczeństwa, a spora flota elektrowni na biomasę w 2021 roku pracowała tylko na 50 proc. swoich możliwości.
6. Ochrona odbiorców wrażliwych
Ten punkt jest związany z wpływem wysokich cen gazu na odbiorców posiadających niższe dochody. MAE podkreśla, że obecne ceny energii generują nadmierne zyski dla elektrowni, które są oceniane przez analityków Agencji w 2022 roku nawet na 200 mld euro.
Zdaniem MAE, tymczasowe opodatkowanie tak wysokich zysków mogłoby wygenerować środki pozwalające zrównoważyć odbiorcom wzrost cen energii. Tego rodzaju rozwiązania zostały wprowadzone w tym roku w Rumunii i we Włoszech.
7. Wykorzystanie pomp ciepła
Międzynarodowa Agencja Energetyczna zachęca do przyspieszenia wymiany pieców gazowych i zastępowania ich pompami ciepła. Podwojenie ilości instalacji pomp ciepła w porównaniu do aktualnych liczb mogłoby pozwolić na redukcję zapotrzebowania na gaz o około 2 mld m3 już w pierwszym roku. Koszt takich dodatkowych inwestycji miałby wynieść 15 mld euro.
8. Efektywność energetyczna
MAE wskazuje na niewykorzystany potencjał w zakresie poprawy efektywności energetycznej w budynkach i przemyśle.
Realizacja celów zapisanych w unijnych dyrektywach dot. efektywności energetycznej ma sprawić, że do 2030 roku konsumpcja gazu w sektorze budownictwa powinna spaść o 45 mld m3 w porównaniu do obecnego zużycia.
MAE wskazuje, że relatywnie szybkie do osiągnięcia jest potrojenie instalacji inteligentnych termostatów w domach na terenie Unii Europejskiej, co pozwoliłoby zmniejszyć zużycie gazu o 200 m m3 rocznie kosztem ok. 1 mld euro.
9. Zmniejszenie ogrzewania w domach
Obecnie przeciętna temperatura ustawiona na termostatach w domach na terenie Unii Europejskiej przekracza 22 st. C. Tymczasem według analityków Międzynarodowej Agencji Energetycznej, zmniejszenie jej o 1 st. C sprawiłoby, że roczne zużycie gazu spadłoby o 10 mld m3.
MAE podkreśla, że w tym przypadku nie są potrzebne publiczne dotacje i programy wsparcia, ale kampanie społeczne, które zachęcą obywateli UE do zmiany nawyków w zakresie ogrzewania.
10. Dywersyfikacja elastyczności
Ostatni punkt na liście Międzynarodowej Agencji Energetycznej to dywersyfikacja i dekarbonizacja źródeł zapewniających elastyczność systemu elektroenergetycznego.
Obecnie rolę źródeł, które są uruchamiane, aby stabilizować system elektroenergetyczny w Unii Europejskiej, pełnią głównie elektrownie gazowe. Ich rola może zostać ograniczona poprzez inwestycje sieciowe, tworzenie mechanizmów regulacji popytu (DSR) oraz budowę magazynów energii.
Dodatkową rolę w tym zakresie mogą odegrać źródła zasilane biometanem czy wodorem, jednak – jak zaznacza MAE – w tym zakresie Unia Europejska musi podjąć znacznie więcej wysiłków, aby te technologie stały się realnymi alternatywami dla elektrowni gazowych.
redakcja@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl
