Nowe możliwości zarabiania na bilansowaniu systemu energetycznego
Nowe rozporządzenie Ministerstwa Klimatu stworzy warunki do aktywniejszego uczestnictwa w rynku energii nowym podmiotom, które już z początkiem 2021 r. będą mogły zaangażować się w bilansowanie systemu. Z nowych możliwości będą mogli skorzystać m.in. właściciele instalacji OZE o określonej, minimalnej mocy, ale także operatorzy magazynów energii czy podmioty świadczące usługi DSR.
Rynek bilansujący jest tzw. rynkiem technicznym, czyli nie jest miejscem handlu energią. Jego celem jest fizyczna realizacja zawartych przez uczestników umów kupna/sprzedaży energii i bilansowanie w czasie rzeczywistym zapotrzebowania na energię elektryczną z jej produkcją w krajowym systemie elektroenergetycznym.
Według danych Urzędu Regulacji Energetyki, na koniec 2019 r. w procesach rynku bilansującego uczestniczyło 129 podmiotów, w tym 23 wytwórców, 9 odbiorców końcowych, 10 odbiorców sieciowych, 80 przedsiębiorstw obrotu, giełda energii, pięciu operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD) oraz PSE jako operator systemu przesyłowego.
Dotychczas stosowane w naszym kraju regulacje umożliwiały udział w rynku bilansującym po stronie wytwórców jedynie dużym elektrowniom systemowym – tzw. jednostkom wytwórczym centralnie dysponowanym (JWCD).
Zmieni to znowelizowane rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, którego przepisy w większości weszły w życie w tym tygodniu, a niektóre jego części – chodzi o artykuł 18 – zaczną obowiązywać z dniem 1 stycznia 2021 roku.
Rozporządzenie wprowadza definicję „aktywnego uczestnictwa w bilansowaniu systemu” rozumianego jako „składanie operatorowi systemu przesyłowego elektroenergetycznego ofert bilansujących oraz świadczenie usług systemowych w granicach i na zasadach określonych w warunkach dotyczących bilansowania, o których mowa w art. 18 rozporządzenia Komisji (UE) 2017/2195 z dnia 23 listopada 2017 r. ustanawiającego wytyczne dotyczące bilansowania”.
Zmiana przepisów ma zapewnić przede wszystkim szerszy dostęp do świadczenia usługi bilansowania innym podmiotom, którym zmieniony model rynku stworzy możliwość aktywnego uczestnictwa w bilansowaniu systemu.
Umożliwi to brak wskazania konkretnej technologii, które będą mogły uczestniczyć w bilansowaniu. Obok JWCD bilansowanie od początku 2021 r. będą mogli więc zapewniać wytwórcy z innych konwencjonalnych elektrowni, operatorzy odnawialnych źródeł energii, magazyny energii elektrycznejm a nawet odbiorcy.
Zmianie ulegają także przepisy dotyczące tworzenia tzw. jednostek grafikowych. Dotychczasowa regulacja zezwalała na tworzenie na szczególnych zasadach jednostek grafikowych dla źródeł wiatrowych. Tymczasem nowe regulacje umożliwią tworzenie jednostek grafikowych dla różnych technologii.
Ustanowione zostały minimalne wymogi uczestnictwa – próg mocowy 10 MW mocy zainstalowanej w przypadku tzw. modułów parku energii, a więc jednostek połączonych z systemem niesynchronicznie, a także mocy osiągalnej w przypadku pozostałych jednostek wytwórczych.
Zmieni się sposób ustalania ceny rozliczeniowej dla niezbilansowania energii elektrycznej dostarczonej lub pobranej z systemu.
Nowe przepisy mówią, że cena niezbilansowania nie może być wyższa od rynkowej ceny energii elektrycznej w sytuacji, gdy rynek jest przekontraktowany oraz nie może być niższa od tej ceny, gdy rynek jest niedokontraktowany.
W efekcie, jak tłumaczy Ministerstwo Klimatu, sprzedaż lub zakup energii elektrycznej na rynku bilansującym nie będą bardziej korzystne niż sprzedaż lub zakup na rynku hurtowym, co stanowić będzie zachętę dla uczestników rynku do zbilansowania swojej pozycji handlowej.
Wprowadzona zostanie przy tym zasada agregowania zasobów w celu utworzenia jednostki grafikowej aktywnej, które będzie dopuszczalne co najwyżej w ramach jednego węzła sieci przesyłowej albo sieci 110kV średniego napięcia, w celu poprawnego zamodelowania zmiany rozpływów mocy w systemie w związku z realizacją polecenia operatora przesyłowego.
Zgodnie z zapisami rozporządzenia, w jednostce grafikowej aktywnie uczestniczącej w bilansowaniu mogą zostać uwzględnione: a) jednostka wytwórcza lub magazyn energii elektrycznej o mocy elektrycznej osiągalnej co najmniej 1 MW, b) grupa jednostek wytwórczych lub magazynów energii elektrycznej o łącznej mocy elektrycznej osiągalnej co najmniej 1 MW, c) moduł parku energii o mocy elektrycznej zainstalowanej co najmniej 1 MW, d) grupa modułów parku energii o łącznej mocy elektrycznej zainstalowanej co najmniej 1 MW, albo e) grupa urządzeń lub instalacji odbiorczych lub instalacja odbiorcza o łącznej mocy przyłączeniowej co najmniej 1 MW posiadająca zdolność do zmiany poboru energii elektrycznej w odpowiedzi na polecenia operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego.
Jak ocenia Ministerstwo Klimatu, zapisy przyjęte w znowelizowanym rozporządzeniu wyraźnie wpłyną na kształt rynku bilansującego energii elektrycznej, który wymaga reformy przede wszystkim ze względów prawnych, wynikających z naszych międzynarodowych zobowiązań.
Najnowsze rozporządzenie resortu klimatu reguluje też kwestie wychodzące poza obszar bilansowania. Wprowadzone zostały regulacje mające na celu eliminację sprzecznych przepisów z ustawą Prawo energetyczne w zakresie terminów na wydanie warunków przyłączenia oraz określania tych warunków dla mikroinstalacji.
Nowelizacja dostosowuje przepisy do art. 6 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/943 w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz rozporządzenia KE 2017/2195 ustanawiającego wytyczne dotyczące bilansowania.
Dodatkowo, jak zaznacza Ministerstwo Klimatu, Polska jest zobligowana do wypełnienia decyzji KE SA.46100 (2017/N) – „Planned Polish capacity mechanism” oraz „Planu wdrażania reform rynku energii elektrycznej” opracowanego zgodnie z art. 20 rozporządzenia rynkowego. Plan został podzielony na dwa etapy, z których pierwszy ruszy już 1 stycznia 2021 r. a drugi planowany jest na początek kolejnego roku.
Rynek mocy w miejsce pakietu usług
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, Rafał Gawin, ocenia, że mamy do czynienia z „fundamentalnymi” zmianami na rynku bilansującym.
– Nowo wprowadzane rozwiązania dają nowej, szerokiej grupie uczestników możliwość bezpośredniego udziału w bilansowaniu krajowego systemu energetycznego, co może przełożyć się na dodatkowe przychody dla tych podmiotów – komentuje Rafał Gawin, prezes Urzędu Regulacji Energetyki.
W swoim komentarzu URE podkreśla też inną istotną zmianę dotyczącą katalogu usług systemowych pozyskiwanych przez operatora systemu przesyłowego. Wycofane zostaną następujące usługi: interwencyjna rezerwa zimna (IRZ), operacyjna rezerwa mocy (ORM), gwarantowany interwencyjny program DSR (IP-DSR) oraz praca interwencyjna (IP).
W miejsce tych usług zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej od 1 stycznia 2021 r. ma funkcjonować rynek mocy.
Treść rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 11 listopada 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego jest dostępna w Dzienniku Urzędowym pod tym linkiem.
redakcja@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.
