Wirtualnego prosumenta czekają zmiany? Chce ich jedno z ministerstw
Już w tym roku na krajowym rynku energetyki prosumenckiej ma się rozpocząć potencjalnie rewolucyjna zmiana dzięki wprowadzeniu koncepcji wirtualnego prosumenta. Na kilka miesięcy przed początkiem wdrażania wirtualnego prosumenta zmiany w tym zakresie forsuje jeden z resortów.
Rząd pracuje nad projektem nowelizacji ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z wprowadzaniem Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE). W projekcie nowelizacji oznaczonym numerem UD188 planowane jest stopniowe uruchamianie Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii, które docelowo ma się zakończyć w październiku 2026 r. (zamiast 1 lipca 2025 r. jak w dotychczasowych przepisach).
Byłoby to koleje opóźnienie wdrożenia Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii, które pierwotnie miało nastąpić w połowie 2024 r. Zdaniem autorów projektu kolejne przesunięcie jest jednak konieczne, aby „zapewnić sprawną i niezakłóconą obsługę uczestników detalicznego rynku energii elektrycznej po uruchomieniu tego systemu”.
Projekt opracowany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska zakłada, że poszczególni uczestnicy rynku energii będą przystępować do systemu CSIRE etapami, w zależności od wielkości operatora systemu dystrybucyjnego – począwszy od lipca 2025 r. do października 2026 r.
Wirtualny prosument – definicja
Od uruchomienia CSIRE zależy wdrożenie nowej formuły działalności prosumenckiej – tzw. wirtualnego prosumenta, który będzie mógł pomniejszać swoje rachunki za energię w swoim punkcie poboru, produkując energię w instalacji odnawialnego źródła energii lub jej części w miejscu oddalonym od punktu poboru. W ten sposób wirtualny prosument ma umożliwić korzystanie z zalet energetyki prosumenckiej także odbiorcom nieposiadającym możliwości podłączenia mikroinstalacji OZE na terenie nieruchomości, w której zużywają energię.
Zgodnie z ustawą o odnawialnych źródłach energii przez prosumenta wirtualnego rozumie się:
odbiorcę końcowego wytwarzającego energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w instalacji odnawialnego źródła energii przyłączonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej w innym miejscu niż miejsce dostarczania energii elektrycznej do tego odbiorcy, która jednocześnie nie jest przyłączona do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielolokalowego, pod warunkiem że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym wytwarzanie to nie stanowi przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej (…)
Stopniowe wdrażanie wirtualnego prosumenta
Wirtualny prosument miał zostać wprowadzony pierwotnie w połowie 2024 r. – jednocześnie z wdrożeniem Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii. Jednak późniejsze przesunięcie terminu uruchomienia CSIRE spowodowało również opóźnienie implementacji wirtualnego prosumenta.
Obecnie procedowany w rządzie projekt ustawy, który zakłada kolejne przesunięcia terminów wdrożenia CSIRE, wiąże się z ryzykiem kolejnego opóźnienia wirtualnego prosumenta. Autorzy projektu zaproponowali koncepcję, zgodnie z którą od 2 lipca 2025 r. do 19 października 2026 r. wirtualny prosument będzie funkcjonował bez potrzeby wykorzystania CSIRE na obszarze tego samego operatora sieci dystrybucyjnej. To ograniczenie ma zostać zdjęte 20 października 2026 r., czyli w terminie pełnego uruchomienia CSIRE.
Mniej zadań dla operatorów sieci
Uwagi do projektu zmian w przepisach związanych z CSIRE zgłosiło ostatnio Ministerstwo Aktywów Państwowych (MAP). Dotyczą one właśnie wirtualnego prosumenta.
Ministerstwo Aktywów Państwowych chce zmienić dotychczasowe propozycje zakładające powierzenie rozliczania prosumenta wirtualnego operatorom systemów dystrybucyjnych (OSD). Resort zawnioskował o zmianę, zgodnie z którą OSD będą na zasadzie „jednego okienka” pozyskiwali dane pomiarowo-rozliczeniowe od prosumenta wirtualnego, natomiast samo rozliczanie prosumenta wirtualnego będzie się odbywało za pośrednictwem CSIRE.
Obowiązywać miałaby nowa reguła wyznaczania ilości energii wyprodukowanej przez prosumenta wirtualnego, która to ilość posłuży następnie sprzedawcy energii do rozliczenia odbiorcy końcowego będącego prosumentem wirtualnym. Resort aktywów państwowych chce wdrożenia modelu, z którym to operator informacji rynku energii (OIRE) za pomocą CSIRE wyznaczy ilość energii elektrycznej wytworzonej przez prosumentów wirtualnych na podstawie informacji przekazanych do CSIRE. Następnie dane w tym zakresie OIRE miałby przekazywać sprzedawcom energii obsługującym prosumenta wirtualnego oraz podmiotom odpowiedzialnym za bilansowanie instalacji odnawialnych źródeł energii.
Ograniczenia techniczne
Jak tłumaczy Ministerstwo Aktywów Państwowych, rozwiązanie dotyczące rozliczania prosumenta wirtualnego po wejściu w życie przepisów dotyczących CSIRE – pozostawiające obowiązek rozliczeń na OSD – nie mogłoby mieć zastosowania w praktyce z uwagi na brak dostępnych możliwości technicznych oraz uwarunkowania systemów IT w tym zakresie. Resort aktywów państwowych podkreśla, że w przypadku prosumentów wirtualnych miejsce przyłączenia instalacji OZE oraz miejsca dostarczania energii mogą znajdować się na obszarze działania różnych OSD. Z kolei rozliczenie prosumenta wirtualnego ma obejmować przypisanie jego udziałów w instalacji OZE do poszczególnych punktów przyłączenia prosumenta wirtualnego oraz wyznaczenie przynależnej energii każdemu punktowi przyłączenia.
Jak argumentuje MAP, w sytuacji gdy instalacja OZE oraz miejsca dostarczania energii nie będą znajdować się na terenie tego samego OSD, konieczne byłoby przekazanie informacji do każdego z OSD o przysługujących prosumentowi udziałach w instalacji OZE i wynikającej z tego ilości energii elektrycznej dla punktu przyłączenia prosumenta wirtualnego u innych OSD.
W zaproponowanym rozwiązaniu OSD będą wspierały proces w zakresie pozyskiwania danych prosumenta wirtualnego i przekazywania ich do CSIRE, natomiast wyznaczanie danych rozliczeniowych prosumenta wirtualnego w jednym miejscu, czyli w CSIRE, zabezpieczy jednolitość i prawidłowość danych niezbędnych do rozliczeń – czytamy w uwagach wniesionych przez MAP.
Ministerstwo Aktywów Państwowych jednocześnie popiera rozwiązanie, w którym w okresie przejściowym – od 2 lipca 2025 r. do 19 października 2026 r. – prosument wirtualny będzie działał na terenie jednego operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego (miejsce przyłączenia instalacji wytwórczej oraz miejsce dostarczania energii będą znajdowały się na obszarze działania tego samego OSD). Według koncepcji MAP w okresie przejściowym to operator sieci ma wyznaczać ilość energii elektrycznej wytworzonej przez prosumentów wirtualnych.
SKRM akceptuje zmianę
Pozytywnie do propozycji zmian w mechanizmie rozliczania wirtualnych prosumentów odniósł się Stały Komitet Rady Ministrów (SKRM). W piśnie odnoszącym się do uwag Ministerstwa Aktywów Państwowych SKRM proponuje, aby w tym celu wprowadzić zmiany w ustawie o odnawialnych źródłach energii.
Propozycją SKRM jest wskazanie w ustawie o OZE, że ilość energii elektrycznej wytworzonej przez prosumenta zbiorowego i prosumenta wirtualnego określać będzie operator informacji rynku energii za pomocą CSIRE – na podstawie danych zarejestrowanych w tym systemie (podczas gdy w dotychczasowej wersji przepis nakłada ten obowiązek na operatora systemu dystrybucyjnego, do którego sieci przyłączona jest instalacja OZE).
.
.
SKRM chce jednocześnie doprecyzować, że zmienną w tym obliczeniu będzie energia elektryczna wprowadzona do sieci przez instalację odnawialnego źródła energii „w danym okresie rozliczania niezbilansowania”.
W tym celu w art. 4 pkt 1 lit. b ustawy o OZE ma zostać nadane następujące brzmienie:
ilości energii elektrycznej wytworzonej przez prosumenta wirtualnego energii elektrycznej w instalacji odnawialnego źródła energii, przy czym ilość energii elektrycznej wytworzonej ustala się jako iloczyn ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci elektroenergetycznej z tej instalacji odnawialnego źródła energii oraz udziału, wyrażonego w procentach z dokładnością do czterech miejsc po przecinku, prosumenta wirtualnego energii odnawialnej w wytwarzaniu energii odnawialnej w tej instalacji, określonego w umowie, o której mowa w art. 4a ust. 1.
Projekt zmian niektórych ustaw w związku z wprowadzaniem centralnego systemu informacji rynku energii czeka obecnie na zatwierdzenie przez Stały Komitet Rady Ministrów. Kolejnym krokiem będzie decyzja Rady Ministrów o przyjęciu projektu. W przypadku pozytywnego rozstrzygnięcia projekt trafi do prac w parlamencie.
Piotr Pająk
piotr.pajak@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.
