Jaki zysk z hektara osiągną rolnicy przy łączeniu upraw z fotowoltaiką?

Według najnowszej analizy rolnicy w Europie Środkowej, w tym Polsce, mogą zwiększyć plony owoców i malin nawet o 16 proc. przy wdrożeniu agrofotowoltaiki. To koncepcja łączenia na jednym terenie upraw z produkcją energii z paneli fotowoltaicznych.

Agrofotowoltaika (agrowoltaika, agroPV) daje rolnikom możliwość uzyskania dodatkowego źródła dochodu ze sprzedaży energii elektrycznej bez rezygnacji z wykorzystania ziemi na cele rolnicze. Analitycy z think-tanku energetycznego Ember twierdzą, że zainstalowanie paneli fotowoltaicznych na roli poprawia retencję wody w przypadku suszy i chroni uprawy przed ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.

Według Ember taka zaleta systemu agroPV może skutkować znacznymi korzyściami w przypadku roślin, które lubią cień. Analiza miała wykazać, że agrofotowoltaika nad malinami zwiększa plony nawet o 16 proc., a jednocześnie produkuje 63 proc. wolumenu energii elektrycznej, jaką dostarczałaby tradycyjna farma słoneczna o takiej samej mocy.

REKLAMA

Z kolei w przypadku roślin bardziej wrażliwych na zacienienie, jak pszenica czy owies, dobrym rozwiązaniem mają być pionowe panele fotowoltaiczne. Zgodnie z analizą powodują one straty plonów na poziomie poniżej 20 proc. przy szerokich odstępach między rzędami modułów, które jednocześnie pozwalają na poruszanie się maszyn rolniczych wśród upraw. Równocześnie instalacja taka produkuje energię elektryczną, dając dodatkowe korzyści.

Zysk rolnika z agrofotowoltaiki

W raporcie Ember wskazano, jaki zysk mogą osiągnąć rolnicy, którzy zdecydują się na udostępnienie ziemi pod agrofotowoltaikę. Sprzedaż energii elektrycznej z paneli PV ma z nawiązką kompensować ewentualne straty plonów.

– Obserwujemy coraz więcej susz i ekstremalnych zjawisk pogodowych, a agrowoltaika może pomóc w ochronie upraw. Instalacja paneli słonecznych w połączeniu z produkcją rolną może również stabilizować dochody rolników troszczących się o bezpieczeństwo żywnościowe Polski i Europy – mówi dr Paweł Czyżak, Regional Lead Central Eastern Europe w Ember.

Przykładowa kalkulacja Ember pokazała, że przy połączeniu paneli słonecznych z uprawą pszenicą przychody na hektar mogą być 12 razy wyższe niż z samej uprawy pszenicy. Przekłada się to na potencjalny roczny zysk w wysokości 5,4 tys. zł na hektar z połączonej sprzedaży energii elektrycznej i pszenicy. Analitycy podkreślają, że jest to bardziej stabilny model biznesowy dla rolników, tym bardziej że sama produkcja pszenicy (bez agroPV) może w Polsce przynosić straty netto. W kalkulacji nie uwzględniono dopłat innych niż bezpośrednie, przy czym wszystkie dopłaty powinny być również dostępne dla rolników korzystających z agrowoltaiki.

Polski potencjał agroPV

Europa Środkowa, w szczególności Polska, ma oferować duże możliwości rozwoju agrofotowoltaiki. Zgodnie z raportem Czechy, Węgry, Polska i Słowacja dysponują 1/5 (19 proc.) użytków rolnych w Unii Europejskiej. Ember szacuje, że w tych krajach można by zainstalować 180 GW mocy w agroPV, w tym 119 GW w samej Polsce. To ogromny wolumen, jeśli wziąć pod uwagę, że obecnie nad Wisłą całkowita moc zainstalowana we wszystkich systemach PV wynosi 19 GW.

Analitycy wyliczają, że agrofotowoltaika mogłaby produkować łącznie około 191 TWh energii rocznie w Czechach, Polsce, na Węgrzech i Słowacji. To ponad 10 razy więcej, niż rocznie potrzeba na zasilanie rolnictwa i przetwórstwa spożywczego w całym regionie (17 TWh). To zaś oznacza, że rolnicy mogliby sprzedawać nadwyżki energii.

REKLAMA

W Europie zrealizowano dotąd ponad 200 projektów agrofotowoltaicznych. Większość systemów działa w Niemczech, Francji, Włoszech i Niderlandach. W krajach tych przepisy prawa pozwalają na współdzielenie gruntów na cele rolnicze i produkcję energii elektrycznej bez utraty dotacji.

Warto jednak zauważyć, że wiosną włoski rząd zaczął działania zmierzające do zakazu instalowania elektrowni fotowoltaicznych na efektywnych gruntach rolnych. Więcej na ten temat w artykule: Czesi będą rozwijać agrofotowoltaikę, Włosi chcą ja ograniczyć.

Ember przypomina ostatnie badania instytutu Fraunhofer ISE i Uniwersytetu w Goettingen, według których ponad 70 proc. rolników w Niemczech jest gotowych do wdrożenia agroPV. Chcą w ten sposób stabilizować swoją sytuację finansową i zabezpieczać uprawy.

AgroPV czeka na uregulowanie

W Europie Środkowej przeszkodą w rozwoju agroPV jest według Ember brak regulacji wspierających ten obszar. Dotyczy to zwłaszcza Polski. Grunty rolne wykorzystywane do produkcji energii słonecznej są wykluczone z dotacji, co uniemożliwia ich jednoczesne zastosowanie do produkcji żywności.

Niedawno w Czechach niższa izba parlamentu przyjęła regulacje umożliwiające rozwój agrofotowolaiki, co miało zapoczątkować debatę na ten temat.

– Agrowoltaika przynosi rolnikom korzyści wynikające z transformacji energetycznej, ale pilnie potrzebne są regulacje, które pomogą rolnikom eksperymentować z nowymi modelami biznesowymi – uważa Paweł Czyżak.

Efekty projektów agrofotowoltaicznych

Mimo braku przepisów, które pomagałyby we wdrażaniu agroPV w Polsce, w naszym kraju są już realizowane pojedyncze niewielkie projekty. Jeden z nich, przeanalizowany przez Ember, miał pokazać, że roczne przychody z 1 hektara upraw rolniczych połączonych z fotowoltaiką mogą być 12-15 razy wyższe (o 20-26 tys. euro) niż przychody z samych upraw pszenicy (1,7 tys. euro).

Przy powyższym wyliczeniu analitycy wskazują, że możliwe jest osiągnięcie rocznego zysku ze sprzedaży energii elektrycznej w wysokości 1,3-7,3 tys. euro na hektar – w zależności od ceny energii elektrycznej. Z kolei według szacunków tradycyjna produkcja pszenicy (bez agrofotowoltaiki) generuje straty netto w wysokości 97 euro/hektar w 2024 r.

Ember wskazuje też na jeden z pierwszych europejskich projektów agroPV, zrealizowany w Czechach przez Školky Litomyšl. Elektrownia PV nad uprawami warzyw i owoców ma osiągnąć 6 MWp mocy. Instalacja zajmuje 7 hektarów. W ramach projektu testowana jest m.in. uprawa malin pod poziomo umieszczonymi panelami fotowoltaicznymi, które częściowo przepuszczają promieniowanie słoneczne.

Z całym raportem Ember można się zapoznać na tej stronie.