Net-billing problemem dla prosumementów-przedsiębiorców

Zgodnie ze zmienionymi przepisami ustawy o odnawialnych źródłach energii prosumenci zgłaszający przyłączenie mikroinstalacji po 31 marca 2022 r. muszą się obowiązkowo rozliczać w systemie tzw. net-bilingu. Podatkowo dla przedsiębiorców to rozwiązanie może być wyzwaniem.

Net-metering – obowiązujący prosumentów zgłaszających przyłączenie do sieci do 31 marca 2022 r. – jest rozliczeniem wyłącznie ilościowym energii, jaką wprowadzamy jako prosument do sieci, i energii, którą pobieramy. Ważnym elementem jest tu okres rozliczeniowy, który jest półroczny lub roczny, co w polskich warunkach klimatycznych daje w okresie rozliczeniowym korzystny bilans między miesiącami zimnymi (czyli takimi, w których odpowiednio więcej energii pobieramy, niż produkujemy) oraz letnimi (kiedy więcej produkujemy).

W przypadku wprowadzonego w miejsce net-meteringu aktualnego systemu net-bilingu – obowiązującego prosumentów zgłaszających przyłączenie do sieci od 1 kwietnia 2022 r. – prosument, wprowadzając energię do sieci, jest jej sprzedawcą.

REKLAMA

VAT w net-bilingu

Zgodnie z poglądami doktryny, jeżeli prosument jest podatnikiem VAT i korzysta z instalacji do prowadzonej w tym zakresie działalności gospodarczej objętej systemem net-meteringu, to wprowadzenie energii do sieci nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT. Jedynym w zasadzie uzasadnieniem takiego stanowiska jest nieposiadanie statusu sprzedawcy w rozumieniu przepisów regulujących rozliczenia prosumentów na gruncie ustawy o OZE. Czy na gruncie przepisów o VAT jest to pogląd prawidłowy? Raczej wątpliwe, ale skoro niniejszy artykuł ma charakter praktyczny, a nie naukowy, to nie warto tego głębiej analizować wobec pozytywnego podejścia fiskusa.

Odnosząc się natomiast do pytania, czy oddawanie energii do sieci przez prosumentów-przedsiębiorców w systemie net-billingu podlega obowiązkowi wystawienia przez prosumenta faktury/rachunku, należy odpowiedzieć przecząco. Tyle że zalecam tutaj mimo wszystko uzyskanie interpretacji indywidualnej w tym zakresie, potwierdzającej takie stanowisko, bo obiektywnie istnieją tu duże argumenty za opodatkowaniem VAT.

Dodatkowy problem rodzi rozliczanie depozytu prosumenckiego w systemie net-billing. Celem depozytu jest pomniejszenie zobowiązania prosumenta wobec sprzedawcy energii. W przypadku niewykorzystania depozytu w ciągu 12 miesięcy od dnia przypisania sprzedawca zwraca prosumentowi nie więcej niż 20 proc. wartości niewykorzystanego depozytu.

Rozliczenie depozytu prosumenckiego a podatek

Właśnie na tle rozliczenia depozytu prosumenckiego powstała rozbieżność poglądów pomiędzy podatnikami a fiskusem. Ci pierwsi mogą bowiem sądzić, że opodatkowana sprzedaż energii elektrycznej do sieci dotyczy wyłącznie wyżej opisanej nadpłaty rozliczanej w 13. miesiącu. Tak przykładowo twierdził wnioskodawca, któremu 24 kwietnia 2023 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) wydał interpretację indywidualną nr 0112-KDIL1-1.4012.21.2023.2.HW.

Zdaniem Dyrektora KIS w takim wypadku podstawa opodatkowania to kwota stanowiąca iloczyn energii elektrycznej wynikającej z salda dodatniego i ceny stosowanej dla danego okresu rozliczenia, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, bez pomniejszenia jej o wartość rozliczenia depozytu prosumenta. Innymi słowy nie jesteśmy sprzedawcą wyłączenie nadwyżki z 13. miesiąca, lecz sprzedaż dotyczy całej wartości depozytu prosumenckiego. Nie dość więc, że zwiększa to w ogóle podstawę opodatkowania z tytułu rozliczenia depozytu prosumenckiego, to prowadzi również do opodatkowania VAT tego depozytu, nawet jeżeli nadwyżka po 12. miesiącu nie powstanie.

Kolejny problem to moment powstania obowiązku podatkowego. Wnioskodawca uznał, że jest to moment dokonania rozliczenia nadwyżki, co brzmi sensownie. Problem jednak w tym, że Dyrektor KIS, uznając stanowisko podatnika za nieprawidłowe, nie wyjaśnił, jak rozpoznać obowiązek podatkowy dla rozliczenia całego depozytu prosumenckiego.

Dla sprzedaży energii elektrycznej obowiązek podatkowy powstaje:

• z chwilą wystawienia faktury,
• w przypadku niewystawienia faktury/opóźnionego wystawienia – z chwilą upływu terminu na jej wystawienie,
• w przypadku gdy nie określono terminu na wystawienie faktury – z chwilą upływu terminu płatności.

– z tym, że nie znając daty sprzedaży, trudno jest określić termin wystawienia faktury, tj. kiedy jest ona opóźniona.

REKLAMA

Odpowiadając więc na pytanie, kiedy powinniśmy wystawić fakturę sprzedawcy energii, który jednocześnie zarządza depozytem prosumenckim, uważam, że powinno to nastąpić najpóźniej do 15. dnia miesiąca następującego po 13. miesiącu rozliczenia. Także jednak te kwestie potwierdziłbym w interpretacji indywidualnej z uwagi na niewyjaśnienie tej kwestii dotychczas przez fiskusa (mimo wyraźnego zapytania podatnika w tym zakresie).

Ocena

Na pogląd zajęty przez Dyrektora KIS można znaleźć argumenty za i przeciw. Niestety regulacja VAT jest niedoskonała, co jest wiadomością zarówno dobrą, jak i złą. Możliwe są bowiem korzystne rozstrzygnięcia sądów administracyjnych. Podatnicy nie muszą więc zakładać czarnego scenariusza – raczej powinni uzyskać własne interpretacje i korzystne wyroki sądów (bo pierwsza interpretacja raczej na pewno będzie negatywna).

Na pytanie, czy oddawanie energii do sieci przez prosumentów-przedsiębiorców w tym systemie rozliczeń podlega obowiązkowi wystawienia przez prosumenta faktury/rachunku, należy odpowiedzieć twierdząco.

Jednak kwestia tego, jaka część energii oddanej do sieci i kiedy podlega opodatkowaniu w net-billingu (czy całość energii przekazanej na depozyt, czy tylko nadwyżka pozostała w depozycie, która nie została wyzerowana po 12. miesiącach) jest otwarta.

Zdaniem fiskusa cała wartość depozytu prosumenckiego plus ewentualna nadwyżka podlegają opodatkowaniu VAT, najpóźniej na moment rozliczenia nadwyżki lub stwierdzenia jej braku w 13. miesiącu. Jest to jednak pogląd, który można by kwestionować bezpieczniej w postępowaniu interpretacyjnym lub nadpłatowym niż wymiarowym. Innymi słowy, chcąc czuć się bezpiecznie, powinniśmy naliczyć taką zawyżoną podstawę opodatkowania, wystawić fakturę (choć zakład energetyczny będzie ją kwestionował) i odprowadzić należny VAT. Następnie, z przyczyn formalnych wynikających z Ordynacji podatkowej, występujemy z wnioskiem o interpretację, a po nim z wnioskiem o nadpłatę, w których kwestionujemy opodatkowanie wartości depozytu prosumenckiego.

Akcyza w net-billingu

Energia elektryczna, jak wiadomo, podlega również akcyzie. To jednak, w jakim systemie prosument się rozlicza, nie ma dla tego podatku znaczenia. Oba bowiem systemy dotyczą energii dostarczanej przez prosumenta do sieci – a więc jej odbiorcą jest podmiot, który powinien posiadać koncesję na przesyłanie energii. Nie jest to wiec nabywca końcowy w rozumieniu przepisów akcyzowych, a więc dostawa energii elektrycznej na jego rzecz nie podlega opodatkowaniu.

Tu więc nie mamy problemu z akcyzą, czego nie można powiedzieć o innych zdarzeniach dotyczących prosumentów korzystających z net-billingu, takich jak odprzedaż energii w ramach umowy najmu czy zasilania ładowarek samochodów elektrycznych, co jednak przekracza ramy niniejszego artykułu.

Autor: Dor. pod., rp.pr Mirosław Siwiński, partner w Advicero Nexia