Nie tylko net-billing. Od dzisiaj duże zmiany dla prosumentów
Dzisiaj wchodzą w życie największe od sześciu lat zmiany w zasadach funkcjonowania energetyki prosumenckiej w Polsce. Osoby, które będą zgłaszać przyłączenie mikroinstalacji od dzisiaj, zostaną objęte nowym systemem rozliczeń w formie net-billingu. To najważniejsza, ale nie jedyna, istotna zmiana, która jest wprowadzana na rynku prosumenckim.
Dzisiaj wchodzą w życie regulacje zapisane w ostatniej nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii, które zostały uchwalone przez Sejm w dniu 29 października 2021 r. i które wprowadzają diametralne zmiany w zasadach funkcjonowania energetyki prosumenckiej w Polsce.
Właściciele nowych mikroinstalacji, a więc źródeł wytwórczych o mocy nieprzekraczającej 50 kW, którzy do wczoraj zdążyli złożyć zgłoszenie przyłączenia do operatora sieci dystrybucyjnej, zachowają prawo do rozliczenia w dotychczasowym systemie opustów. Jeśli złożone do wczoraj zgłoszenie nie będzie poprawne i kompletne, ale w terminie 14 dni uzupełnią je, nadal zachowają prawo do rozliczeń w systemie opustów. Brak prawidłowego uzupełnienia wniosku w wyznaczonym terminie będzie już oznaczać możliwość skorzystania tylko z nowego systemu rozliczeń w formie net-billingu – podobnie jak w przypadku wszystkich prosumentów, którzy zgłoszą przyłączenie począwszy od 1 kwietnia.
Wchodząca dzisiaj w życie nowelizacja ustawy o OZE to jednak nie tylko zmiana systemu rozliczeń nadwyżek energii wprowadzonych do sieci przez prosumentów.
Implementowanych jest kilka innych istotnych regulacji, które w dużym stopniu będą determinować dalszy rozwój energetyki prosumenckiej w Polsce. Poniżej przypominamy najważniejsze z nich.
1. Net-billing i depozyt prosumencki
To najważniejsza, budząca spore kontrowersje na rynku energetyki prosumenckiej zmiana, która zakłada wprowadzenie nowych zasad rozliczeń nadwyżek energii wprowadzanej do sieci przez prosumentów.
Nowe zasady rozliczania w formie net-billingu obejmą prosumentów, którzy zgłoszą przyłączenie mikroinstalacji po 31 marca 2022 r. Dotychczasowi prosumenci i nowi, którzy zdążą ze zgłoszeniem przyłączenia mikroinstalacji do operatora sieci dystrybucyjnej do 1 kwietnia, będą mogli nadal korzystać z rozliczeń w dotychczasowym mechanizmie opustów. Za wprowadzenie do sieci energii będzie im nadal przysługiwać rabat na rachunku za energię i dystrybucję w stosunku 1:0,8 (instalacje o mocy do 10 kW) lub 1:0,7 (10-50 kW). Z opustów będzie można korzystać w okresie do 15 lat od rozpoczęcia produkcji energii.
Prosumenci zgłaszający przyłączenie mikroinstalacji po 31 marca 2022 r. muszą się liczyć z nowymi zasadami rozliczeń w formie net-billingu. Ten system zakłada sprzedaż niewykorzystanych nadwyżek energii po średniej cenie z rynku hurtowego z poprzedniego miesiąca, a od połowy 2024 r. ma to być średnia cena godzinowa. Rozliczenie w tym systemie będzie prowadzone z wykorzystaniem tzw. depozytu prosumenckiego. Będzie można z niego pomniejszyć należności za energię pobraną z sieci przez prosumenta.
Wartość depozytu prosumenckiego dotycząca danego miesiąca kalendarzowego ma być ustalana i przyporządkowywana do konta prosumenckiego w kolejnym miesiącu kalendarzowym.
Na rozliczenie ze sprzedawcą w pierwszej kolejności przeznaczone mają być środki o najstarszej dacie przypisania do konta.
Kwota środków stanowiąca depozyt prosumencki będzie mogła zostać rozliczona na koncie prosumenckim przez 12 miesięcy od dnia przypisania tej kwoty jako depozyt. Jeśli w tym czasie nie zostanie wykorzystana, wówczas ma podlegać umorzeniu.
Rozliczanie w formie net-billingu nie wymaga prowadzenia działalności gospodarczej, a energia wprowadzona do sieci nie będzie opodatkowana podatkiem PIT, VAT czy akcyzą.
Jednak w początkowym okresie prosumenci, którzy zgłoszą przyłączenie do sieci od 1 kwietnia, do połowy roku będą jeszcze rozliczani w dotychczasowym systemie opustów. W ocenie autorów nowelizacji ustawy o OZE, wprowadzenie takiego przejściowego okresu było konieczne, aby sprzedawcy energii mogli przygotować się do stosowania nowego sposobu rozliczeń.
Więcej na temat opłacalności instalacji fotowoltaicznych w systemie net-billingu w artykule: Jaka będzie opłacalność fotowoltaiki w nowym systemie net-billingu?
Co istotne, prosumenci, którzy będą nadal rozliczać się w systemie opustów – a jest ich obecnie już około 900 tysięcy – uzyskają prawo do przejścia na nowy system rozliczeń w formie net-billingu.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska chce ich nawet zachęcić do tego poprzez zasady nowej edycji programu Mój Prąd, która rusza w połowie tego miesiąca. Właściciele mikroinstalacji fotowoltaicznych będą mogli skorzystać w nim z dotacji na instalację domowego magazynu energii elektrycznej i/lub ciepła, a także na zakup systemu zarządzania energią – ale tylko pod warunkiem rozliczania w systemie net-billingu.
Ponadto Mój Prąd 4.0 ma zapewniać dodatkowy bonus finansowy do zainstalowanej wcześniej instalacji fotowoltaicznej, jeśli prosument zdecyduje się na migrację z opustów do net-billingu.
Więcej na temat nowych zasad Mojego Prądu 4.0 w artykule: Za dwa tygodnie rusza Mój Prąd 4.0. Nawet 20,5 tys. zł dotacji
2. Prosument zbiorowy energii odnawialnej
Najnowsza nowelizacja ustawy o OZE wprowadza pojęcie prosumenta zbiorowego energii odnawialnej. Wdrożenie tej koncepcji ma dać większe korzyści, które dzięki energetyce prosumenckiej będą mogli czerpać mieszkańcy bloków wielorodzinnych. Dotychczasowy system opustów ograniczał te korzyści tylko do możliwości zmniejszenia rachunków za energię zużywaną do zasilenia części wspólnych takich budynków. Teraz, dzięki prosumentowi zbiorowemu, mieszkańcy bloków, na których pojawią się instalacje fotowoltaiczne, będą mogli odnosić również indywidualne korzyści.
Zgodnie z ustawą prosumenta zbiorowego energii odnawialnej rozumie się jako „odbiorcę końcowego wytwarzającego energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w mikroinstalacji lub małej instalacji przyłączonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielolokalowego, w której znajduje się punkt poboru energii elektrycznej tego odbiorcy, pod warunkiem że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, wytwarzanie to nie stanowi przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej określonej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ustawy o statystyce publicznej”.
Prosument zbiorowy energii odnawialnej lub prosument wirtualny energii odnawialnej – o którym w następnym punkcie – będzie mógł przypisać do jednego punktu poboru energii moc zainstalowaną elektryczną instalacji odnawialnych źródeł energii, która nie przekracza mocy umownej ustalonej dla tego punktu poboru energii, nie większą niż 50 kW.
3. Prosument wirtualny energii odnawialnej
Wprowadzenie do ustawy o odnawialnych źródeł energii instytucji prosumenta wirtualnego ma z kolei umożliwić korzystanie z energetyki prosumenckiej i pomniejszanie dzięki niej rachunków za energię poprzez wykupienie udziałów w instalacji wytwórczej oddalonej od punktu poboru energii takiego prosumenta.
Zgodnie z definicją zawartą w ustawie, prosumenta wirtualnego energii odnawialnej rozumie się jako „odbiorcę końcowego wytwarzającego energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w instalacji odnawialnego źródła energii przyłączonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej w innym miejscu niż miejsce dostarczania energii elektrycznej do tego odbiorcy, która jednocześnie nie jest przyłączona do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielolokalowego, pod warunkiem że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, wytwarzanie to nie stanowi przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej określonej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ustawy o statystyce publicznej”.
Do rozliczenia energii wyprodukowanej przez takiego prosumenta ma być brany pod uwagę iloczyn ilości energii elektrycznej wytworzonej w instalacji OZE, zgłoszonej przez podmioty odpowiedzialne za bilansowanie handlowe, a także udziału prosumenta wirtualnego w tej instalacji – ewentualnie ilości energii elektrycznej określonej dla danego okresu rozliczania niezbilansowania jako energia planowana do wprowadzenia do sieci w przypadku, gdy instalacja i sprzedawca energii mają różny podmiot odpowiedzialny za bilansowanie handlowe.
Koncepcji prosumenta wirtualnego nie będzie jednak można wdrożyć wraz z wejściem w życie najnowszej nowelizacji ustawy o OZE. Przewidziano w tym przypadku vacatio legis, które ma potrwać aż do połowy 2024 roku.
Ustawa przewiduje możliwość jednoczesnego korzystania z wszystkich trzech kategorii prosumenta. Jak w takim przypadku będzie rozliczana energia?
Przewidziano, że w przypadku podmiotu będącego jednocześnie prosumentem energii odnawialnej oraz prosumentem zbiorowym i wirtualnym, w pierwszej kolejności ma być rozliczana energia elektryczna wprowadzona do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej i pobrana z tej sieci przez ten podmiot działający jako prosument energii odnawialnej, następnie będzie rozliczana energia elektryczna wprowadzona do sieci i pobrana z tej sieci przez ten podmiot działający jako prosument zbiorowy energii odnawialnej, a jako ostatnia będzie rozliczana energia wprowadzona do sieci i pobrana przez podmiot działający jako prosument wirtualny energii odnawialnej.
4. Reprezentant prosumentów
Wchodząca dzisiaj w życie nowelizacja ustawy o OZE wprowadza nową instytucję tzw. reprezentanta prosumentów. Ustawa definiuje go jako „osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, uprawnioną na podstawie umowy (…), reprezentacji prosumentów wirtualnych energii odnawialnej lub prosumentów zbiorowych energii odnawialnej, w szczególności w relacjach z operatorem systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, zarządcą budynku wielolokalowego lub organami administracji architektoniczno-budowlanej, a w przypadku prosumenta wirtualnego energii odnawialnej – także podmiotem odpowiedzialnym za bilansowanie handlowe.
Instytucja reprezentanta prosumentów może mieć znaczenie zwłaszcza w kontekście rozwijania dwóch nowych koncepcji działalności prosumenckiej, które są wprowadzane przez najnowszą nowelizację ustawy o OZE – prosumenta zbiorowego i prosumenta wirtualnego. Jednym z wymogów umów zawieranych przez tego rodzaju prosumentów ma być określenie reprezentanta.
Reprezentant prosumentów, działając w imieniu i na rzecz prosumentów zbiorowych lub prosumentów wirtualnych, ma m.in. składać wniosek o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej i zawierać z operatorem systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego umowę.
Reprezentant prosumentów ma ponadto informować operatora sieci o wszelkich istotnych zmianach związanych z działalnością obsługiwanych przez niego prosumentów.
5. Bilansowanie międzyfazowe
Najnowsza nowelizacja ustawy o OZE ma rozwiązać problem bilansowania międzyfazowego, z którym borykają się niektórzy prosumenci rozliczający się w systemie opustów.
Dotychczasowy sposób rozliczania bilansowania międzyfazowego, który stosowały zakłady energetyczne, sprawiał, że tracili nam nim prosumenci. Nowe przepisy, które dzisiaj wchodzą w życie, mają w końcu sprawić, że po sześciu latach od wprowadzania do ustawy o OZE zapisów związanych z bilansowaniem międzyfazowym, w końcu będzie ono rozliczane w sposób korzystny dla właścicieli mikroinstalacji.
Więcej na temat nowych zasad bilansowania międzyfazowego w artykule: Nowe prawo dla prosumentów to nie tylko net-billing. To najważniejsze zmiany.
redakcja@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.
