Zielone światło dla farm fotowoltaicznych. Jak przygotować taką inwestycję?
Komisja Europejska uznała, że zgłoszony przez Polskę system wsparcia dla producentów energii odnawialnej, który ma obowiązywać w latach 2022-27, jest zgodny z unijnym prawem. W efekcie w ciągu pięciu lat inwestorzy będą mogli otrzymać wsparcie w formie dopłaty do ceny energii zaoferowanej w aukcjach dla m.in. farm fotowoltaicznych, w łącznej wysokości niemal 44 mld zł. Zgodnie z szacunkami Ministerstwa Klimatu i Środowiska, przedłużenie systemu aukcyjnego umożliwi powstanie około 9 GW nowych mocy w energetyce odnawialnej.
Polityka energetyczna Polski do 2040 r. (PEP2040) przewiduje w latach 30. pojawienie się potencjalnej luki w bilansie mocy – wynikające z wyłączenia przestarzałych bloków węglowych. Okazuje się, że wtedy może nas nie uratować ani gaz ziemny ani energetyka jądrowa, rozwiązaniem na przerwy w dostawach prądu oraz stale rosnące ceny energii jeszcze ambitniejszy rozwój OZE.
Kontrolowane przez Skarb Państwa spółki węglowe przyniosły w ciągu trzech kwartałów 2021r. blisko 2,3 miliarda złotych straty netto. Do każdej tony sprzedanego węgla kopalnie węgla kamiennego dopłacały w tym okresie średnio 44,61 złotych – wynika z danych resortu aktywów państwowych.
Przykładem transformacji są Chiny: Państwo Środka zmniejsza wydobycie węgla na skalę, którą w Europie trudno sobie wyobrazić. W 2015 r. było tam 10 tys. kopalń, teraz została mniej niż połowa. Z górnictwa odeszło 3 mln ludzi (jednocześnie stworzono ponad 4 mln nowych miejsc pracy w OZE) a roczny przyrost mocy w zakresie energii ze źródeł odnawialnych wzrósł o 45 proc. do prawie 280 gigawatów.
Według analiz Fundacji Instrat, bez jeszcze odważniejszego przyspieszenia inwestycji w energię odnawialną w Polsce i utrzymaniu prognozy z PEP2040 rachunki za prąd dla odbiorców indywidualnych wzrosną o 50 proc. w najbliższych latach. W scenariuszu OZE w latach 2021-2040, inwestycje w sieci dystrybucyjne muszą wzrosnąć z zapowiadanych przez spółki 180 mld zł do 238 mld zł, a w sieci przesyłowe o 10 mld zł. Nie obciąży to jednak budżetów domowych, ponieważ większy wpływ na taryfy będą miały w najbliższych latach ogromne koszty utrzymania energetyki węglowej i gazowej zgodnie z rządowymi planami. Wzrost kosztów systemowych jest z nawiązką wynagradzany zdecydowanie niższymi kosztami energii z OZE – prognozuje Fundacja.
Aukcje OZE to najpopularniejsza forma sprzedaży energii z farm fotowoltaicznych (według URE, tylko z aukcji rozstrzygniętych w ubiegłym roku może powstać ponad 1,2 GW instalacji fotowoltaicznych i 0,3 GW lądowych farm wiatrowych). To jednak nie jedyna możliwość sprzedaży energii z farm fotowoltaicznych, dostępne są również kontrakty PPA (Power Purchase Agreement), w ramach których jest możliwość ustalenia indywidualnych stawek i okresów sprzedaży energii. Do udziału w aukcjach OZE mogą przystąpić jedynie gotowe projekty z uzyskanymi pozwoleniami – m.in. z pozwoleniem na budowę.
Jak przygotować inwestycję w farmę fotowoltaiczną? Odpowiadają eksperci z SOLSUM na co dzień zajmujący się projektowaniem i kompleksową obsługą procesu inwestycyjnego farm fotowoltaicznych z ponad 8-letnim doświadczeniem i z portfolio ponad 350 MWp zaprojektowanych farm PV.
1. Audyt i ocena działki pod farmę fotowoltaiczną
Pierwszym etapem jest wybór odpowiedniej lokalizacji, ma to ogromne znaczenie, ponieważ nie każda potencjalna działka nadaje się pod budowę farmy fotowoltaicznej i nie na każdej działce taka inwestycja będzie tak samo rentowna.
W tym celu przeprowadza się audyt potencjalnej lokalizacji w celu analizy stanu prawnego działki i uwarunkowań terenu, analizy zapisów dotyczącego Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego lub jego braku, a także analizę baz dotyczących obszarów chronionych, możliwości przyłączenia do sieci i zebrania pozostałych danych do właściwej weryfikacji miejsca pod inwestycję.
Taki profesjonalny audyt lokalizacji pod budowę farmy fotowoltaicznej kosztuje zazwyczaj poniżej 0,1 proc. wartości całej inwestycji, a pozwoli na wczesnym etapie wyselekcjonować najlepsze lokalizacje i wykluczyć te mało atrakcyjne i co za tym idzie, pomoże zaoszczędzić czas i pieniądze na dalszych etapach. Raport z audytu wskaże potencjalne ryzyka – np. pomimo dobrych warunków gruntowych koszt przyłączenia do sieci ze względu na odległości od miejsca przyłączenia będzie zbyt wysoki.
Pozytywna ocena działki po audycie to podstawa do dalszych działań projektowych i wskazanie ścieżki administracyjnej.
Jednostka przeprowadzająca audyt powinna mieć dostęp do aktualnych baz dotyczących terenów chronionych i tzw. otulin, czyli wydzielonych obszarów ochronnych wokół chronionego przyrodniczo terenu. Powinna ponadto mieć dostęp do sprawdzonych baz radiacji oraz posiadać znajomość interpretacji zapisów MPZP, a także mieć praktyczne doświadczenie w prowadzeniu procesu inwestycyjnego farm fotowoltaicznych.
Wyniki audytu są przekazywane w formie przejrzystego raportu wraz z opisem i zaleceniami dalszych kroków.
Solsum
2. Projekt koncepcyjny i kluczowe pozwolenia
Kolejnym etapem będzie zaprojektowanie farmy fotowoltaicznej: stworzenie planu zagospodarowania terenu z układem paneli na działce, dobór systemu mocowania, analiza zacienienia rzędów modułów i określeniem odstępów pomiędzy stołami z modułami, wytyczenie tras kablowych, dobór urządzeń, schemat elektryczny, dobór stacji transformatorowej, przygotowanie analizy szacowanej produkcji energii elektrycznej z podziałem na średnią produkcję energii, miesięczna i roczną, dla danej lokalizacji wraz z dokonaniem kalkulacji efektywności całego systemu na podstawie meteorologicznych oraz radiacyjnych baz danych i wymagane załączniki.
Ten etap jest kluczowy, ponieważ wtedy wybieramy technologię i główne parametry całej farmy fotowoltaicznej, na które potem będą wydane decyzje urzędowe m.in. warunki przyłączeniowe.
Ma to istotne znacznie. Dla przykładu, przy elektrowni fotowoltaicznej o mocy 1 MWp każde 3 proc. strat w produkcji energii to o kilkaset tysięcy złotych mniejsze przychody w okresie życia elektrowni, a różnice w produkcji pomiędzy samymi tylko modułami mogą wynosić ponad 20 proc. rocznie! Dlatego kluczowa jest optymalizacja całego projektu pod kątem efektywności oraz kosztów. Zatem profesjonalna koncepcja projektowa poparta wyliczeniami przekłada się na oszczędności na etapie samej budowy jak i eksploatacji.
Po opracowaniu koncepcji projektowej kolejnym krokiem będzie uzyskanie decyzji administracyjnych, czyli warunki zabudowy, decyzja środowiskowa, warunki przyłączeniowe itp.
Niezbędnym dokumentem dla farm fotowoltaicznych na działkach o powierzchni powyżej 0,5 ha dla obszarów chronionych oraz działek o powierzchni powyżej 1 ha na obszarach niechronionych jest decyzja środowiskowa – w tym celu należy przygotować wniosek o wydanie takiej decyzji wraz załącznikami i szczegółowym opisem wpływu przedsięwzięcia na środowisko zakresu planowanej inwestycji (takie oddziaływanie zawsze występuje).
W tym celu opracowana jest karta informacyjna przedsięwzięcia. Jest niezbędny dokument, który szczegółowo opisuje oddziaływanie farmy fotowoltaicznej na środowisko przyrodnicze zarówno na etapie jej budowy jak i eksploatacji oraz opisuje, w jaki sposób to oddziaływanie będzie minimalizowane na każdym etapie inwestycji. Niepełna lub mało szczegółowa karta informacyjna przedsięwzięcia uniemożliwia lub wydłuży całą procedurę uzyskania decyzji, a w niektórych sytuacjach może skutkować wydaniem decyzji o konieczności przeprowadzenia raportu oddziaływania na środowisko, co oczywiście wiąże się z dodatkowymi kosztami i wydłużeniem tego etapu.
Na tym etapie uzyskujemy również warunki przyłączeniowe. To kolejny kluczowy etap dla całej inwestycji. Operator we wniosku o wydanie warunków przyłączeniowych wymaga określenia konkretnych szczegółowych parametrów technicznych, na które zostają potem wydane warunki przyłączenia. Czas na rozpatrzenie wniosku wynosi do 150 dni. Po złożeniu wniosku konieczne jest też wniesienie zaliczki na poczet opłaty przyłączeniowej w wysokości 30 zł za każdy kW mocy przyłączeniowej.
Częstym zjawiskiem jest składanie wniosku ogólnego bez dokładniejszych wyliczeń poprzedzonych doborem i konfiguracją falowników itp. z etapu projektowego oraz analiz, aby tylko zarezerwować moc przyłączeniową, co niestety przynosi skutek odwrotny do zamierzonego.
Zamiast przyspieszenia procedury wydłuża to cały proces i generuje dodatkowe koszty, ponieważ będą wymagane uzupełnienia oraz dodatkowe dane, a także później na etapie inwestycyjnym jest konieczność uzyskiwania decyzji zamiennych i ponownych uzgodnień nowych rozwiązań, dlatego, że warunki przyłączeniowe są wydawane na konkretne urządzenia wytwórcze – we wniosku należy określić ich typ, model i ich parametry, zatem każde zmiany wymagają dodatkowych uzgodnień, co nie zawsze jest możliwe i może kolidować z uzyskanymi decyzjami o warunkach zabudowy czy środowiskowej i często cała procedura musi być powtórzona.
Do wniosku o warunki przyłączeniowe należy dołączyć także załączniki np. tytuł prawny do nieruchomości, warunki zabudowy lub potwierdzenie zgodności z miejscowym planem zagospodarowania, planowany elektryczny i topograficzny schemat obiektu uwzględniający schemat stacji SN/WN oraz długości linii kablowych SN, schemat stacji NN/SN oraz długości i przekroje linii kablowych nn, a także pozostałe wymagane dokumenty.
Na podstawie projektu koncepcyjnego w zależności od potrzeb wykonuje się też biznes plan wraz z analizą rentowności i ryzyka inwestycyjnego. Nasz dział prawny to także doradztwo prawno-podatkowe w zakresie wyboru formy działalności gospodarczej, opracowanie umów dzierżawy, wsparcie przy zakupie działek.
3. Pozwolenie na budowę
Efektem poprzedniego etapu będą uzyskane decyzje administracyjne, zatem kolejnym krokiem będzie projekt budowlany zgodny z warunkami przyłączeniowymi, miejscowym planem zagospodarowania lub warunkami zabudowy. Na etapie projektu budowlanego prowadzone są także wszelkie uzgodnienia wraz z niezbędnymi opiniami i ekspertyzami zgodnie z aktualnymi przepisami.
Etap ten składa się z kompleksowego przygotowania i opracowania dokumentacji projektowej. Projekt budowlany to część architektoniczna, część budowlana oraz część elektryczna. Opracowaniem zajmuje się zespół branżystów ze stosownymi uprawnieniami.
Solsum
4. Aukcja OZE, koncesja URE
Do aukcji OZE mogą przystąpić projekty posiadające pozwolenie na budowę. Aukcje odbywają się cyklicznie zgodnie z harmonogramem dla każdego źródła OZE, publikowanym przez Urząd Regulacji Energetyki.
‒ W przypadku fotowoltaiki możemy mówić o pewnego rodzaju „boomie”. Ta technologia stanowi istotny składnik przyszłego energy-mix. Mamy więc aukcje dedykowane energii ze słońca, jest program prosument, są programy o charakterze inwestycyjnym jak np. Mój prąd. To wszystko sprawia, że w przypadku energii ze słońca możemy zacząć mówić już o gigawatach mocy zainstalowanej, która będzie szczególnie przydatna w czasie letniego szczytu zapotrzebowania na energię elektryczną – zauważa Rafał Gawin, prezes URE.
Zgodnie z przepisami ustawy o odnawialnych źródłach energii wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wymaga uzyskania koncesji. W przypadku farm fotowoltaicznych obowiązek uzyskania koncesji dotyczy instalacji o mocy powyżej 1 MWp.
Po wygraniu aukcji OZE inwestorzy mają 24 miesiące na budowę farmy fotowoltaicznej. W tym czasie konieczne jest również uzyskanie koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej z OZE.
Uzyskanie koncesji powinno potrwać około miesiąca, jednak jest to także uzależnione od kompletności wniosku wraz z listą załączników.
Przygotować inwestycję krok po kroku czy może kupić gotowy projekt z uzyskanymi decyzjami?
Z punktu widzenia podmiotu, który zamierza sprzedawać lub dzierżawić działki pod farm fotowoltaiczne, przygotowanie działek wraz z projektami i decyzjami znacznie podniesie ich wartość, co stanowi będzie dodatkowe źródło dochodu.
Z punktu widzenia inwestora kupno gotowego projektu będzie skutkowało szybszą możliwości uruchomienia inwestycji, ale minusem będzie znacząco wyższa cena oraz ograniczone możliwości wpływu na przyjęte rozwiązania. Warto także zweryfikować taki gotowy projekt pod kątem przyjętych w nim rozwiązań technicznych przed zakupem i uwarunkowań formalno-prawnych.
Jak uzyskać dofinansowanie na farmę fotowoltaiczną?
Najczęstsze formy finansowania to kredyty nisko oprocentowane, leasingi, dotacje unijne i środki własne. Podobnie jak z aukcjami OZE, aby skorzystać z dofinansowań np. ze środków unijnych inwestycja musi być już na pewnym etapie zaawansowania, czyli z warunkami przyłączenia, pozwoleniem na budowę, zatem planując farmę fotowoltaiczną z myślą o przyszłorocznych aukcjach i nowej perspektywie unijnej warto już teraz rozpocząć od przygotowania dokumentacji i uzyskania decyzji administracyjnych, aby przygotować projekt do realizacji.
Podsumowanie:
Proces inwestycyjny farmy fotowoltaicznej wymaga znajomości wielu zagadnień, poczynając od technologii fotowoltaicznych, elektrycznych, prawnych, budowlanych, środowiskowych oraz znajomości ustawy o OZE i na pierwszy rzut oka może wydawać się skomplikowany i czasochłonny, jednak porównując z innymi odnawialnymi źródłami jest najkrótszy i najtańszy w przygotowaniu, a dzięki zespołowi doświadczonych branżystów dostępnych w SOLSUM cała procedura przebiega płynnie i profesjonalnie co potwierdzają liczne referencje.
Zapraszamy do kontaktu w celu przygotowania i realizacji inwestycji w farmy fotowoltaiczne:
e-mail: projekty@solsum.pl
tel. 18 540 91 40, 665 778 500
artykuł sponsorowany
