Tak mają działać obywatelskie społeczności energetyczne
Wprowadzenie do krajowego prawa obywatelskich społeczności energetycznych zakłada przygotowana przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska nowelizacja Prawa energetycznego i ustawy o odnawialnych źródłach energii.
W ustawie o odnawialnych źródłach energii znajdziemy już dwa rodzaje podmiotów mających grupować lokalnych wytwórców i odbiorców energii – klastry energii i spółdzielnie energetyczne. Skąd więc pomysł, aby wprowadzać kolejny podmiot mający spełniać podobne funkcje?
Wdrożenie do krajowego prawa podmiotu określanego jako obywatelskie społeczności energetyczne to wymóg unijnej dyrektywy w sprawie wspólnotowych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej (2019/944).
Zgodnie z tą dyrektywą kraje Unii Europejskiej powinny umożliwić tworzenie obywatelskich społeczności energetycznych, których przedmiotem działalności może być wytwarzanie, dystrybucja, sprzedaż, zużywanie, agregacja lub magazynowanie energii, a także świadczenie usług w zakresie efektywności energetycznej, ładowania pojazdów elektrycznych lub świadczenie innych usług energetycznych swoim członkom lub udziałowcom.
Jak informuje Ministerstwo Klimatu i Środowiska, stworzenie ram prawnych działania obywatelskiej społeczności energetycznej ma na celu umożliwienie odbiorcom końcowym bezpośredniego udziału w wytwarzaniu, zużyciu oraz dzieleniu się energią elektryczną z innymi odbiorcami.
Według MKiŚ, obywatelska społeczność energetyczna ma zapewnić jej członkom przystępną cenowo energię elektrycznej w odróżnieniu od tradycyjnych przedsiębiorstw energetycznych, których głównym celem działania jest dążenie do osiągnięcia zysku. Uczestnictwo w obywatelskiej społeczności energetycznej ma się przysłużyć również do zwiększenia efektywności energetycznej na poziomie gospodarstw domowych dzięki zmniejszeniu zużycia energii elektrycznej i obniżeniu cen dostaw.
Zgodnie z unijną dyrektywą 2019/944 obywatelską społeczność energetyczną należy rozumieć jako podmiot posiadający zdolność prawną, który opiera się na dobrowolnym i otwartym uczestnictwie i który jest kontrolowany przez członków lub udziałowców będących osobami fizycznymi, organami samorządowymi lub małymi przedsiębiorcami.
MKiŚ zaznacza, że przepisy dyrektywy dają swobodę państwom członkowskim w zakresie wyboru formy działania obywatelskiej społeczności energetycznej wskazując jednak, iż musi posiadać zdolność prawną. Jako przykładowe formy w dyrektywie 2019/944 wskazano takie podmioty jak stowarzyszenia, spółdzielnie, spółki, organizacje nienastawione na zysk, małe i średnie przedsiębiorstwa.
Resort klimatu zaproponował rozwiązanie oparte na możliwości wyboru formy organizacyjnej funkcjonowania obywatelskiej społeczności energetycznej spośród wymienionych w dyrektywie 2019/944 jako przykłady, pod warunkiem spełnienia przez nie określonych wymogów. Zgodnie z projektem ustawy obywatelska społeczność energetyczna ma wykonywać działalność w formie: stowarzyszenia, z wyłączeniem stowarzyszenia zwykłego, spółdzielni, spółki osobowej, z wyłączeniem spółki partnerskiej, albo spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Przy tym niezależnie od wyboru formy działalności konieczne ma być zapewnienie uprawnień decyzyjnych i kontrolnych przysługujących członkom, udziałowcom, akcjonariuszom lub wspólnikom obywatelskiej społeczności energetycznej będącym wyłącznie odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, jednostką samorządu terytorialnego, mikroprzedsiębiorcą lub małym przedsiębiorcą, dla których działalność gospodarcza w zakresie obrotu, wytwarzania i dystrybucji energii elektrycznej nie stanowi przedmiotu podstawowej działalności gospodarczej.
Warunkiem funkcjonowania obywatelskiej społeczności energetycznej ma być działanie we własnym imieniu oraz możliwość wykonywania praw i podlegania obowiązkom wynikającym z ustanowionych ram prawnych. Członkostwo w obywatelskiej społeczności ma być otwarte dla podmiotów wszelkich kategorii, jednak członkowie lub udziałowcy będący osobami fizycznym, organami samorządowymi, w tym gminami lub małymi przedsiębiorcami powinni mieć uprawnienia kontrolne, przy czym główna działalność tych podmiotów nie powinna być związana z rynkiem energii elektrycznej.
W projekcie zaproponowano również, aby obywatelska społeczność energetyczna ponosiła odpowiedzialność finansową za niezbilansowanie, które powoduje w systemie elektroenergetycznym. W tym zakresie byłaby podmiotem odpowiedzialnym za bilansowanie lub powinna delegować swoją odpowiedzialność za bilansowanie.
Nie określa się obszaru działania obywatelskich społeczności energetycznych, przyjmując, że jedynym ograniczeniem może być obszar funkcjonowania operatora systemu dystrybucyjnego, ponieważ obywatelską społeczność energetyczną może działać na obszarze operatora systemu dystrybucyjnego.
Nowe przepisy mają zobowiązać operatora systemu dystrybucyjnego, z którym obywatelska społeczność energetyczna zamierza współpracować, do zawarcia z nią umowy o świadczenie usług dystrybucji.
Dyrektywa 2019/944 zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia ram prawnych umożliwiających ustalenie wewnątrz obywatelskiej społeczności energetycznej podziału energii elektrycznej, która jest wytwarzana przez będące własnością społeczności jednostki wytwórcze, przy czym podział energii elektrycznej nie może mieć wpływu na obowiązujące opłaty sieciowe, taryfy i inne opłaty. W projekcie ustawy opracowanej przez MKiŚ proponuje się spełnienie tego warunku, wprowadzając obowiązek regulacji tej kwestii w statucie lub umowie obywatelskiej społeczności energetycznej.
Unijne prawo wprowadza również obowiązek traktowania obywatelskiej społeczności energetycznej, w odniesieniu do zużywania energii elektrycznej wytworzonej we własnym zakresie, jak odbiorcy aktywnego, któremu zapewnia się, aby ponosił opłaty sieciowe odzwierciedlające koszty, z osobnym rozliczeniem energii elektrycznej wprowadzanej do sieci i zużywanej energii elektrycznej z sieci „tak by w odpowiedni i wyważony sposób uczestniczył w ogólnym podziale kosztów systemu”.
Osobne rozliczenie wprowadzonej do sieci i pobranej energii elektrycznej zapewnić ma wprowadzenie liczników zdalnego odczytu. O ile jednak podpisana w tym tygodniu inna nowelizacja Prawa energetycznego zakłada, że proces wymiany liczników na urządzenia umożliwiające zdalny odczyt zostanie przeprowadzony do 2028 r., to członek obywatelskiej społeczności energetycznej będzie mógł wystąpić o wcześniejszą wymianę licznika.
W najnowszym projekcie nowelizacji Prawa energetycznego i ustawy o OZE przewidziano utworzenie rejestru obywatelskich społeczności energetycznych, którego prowadzeniem ma się zająć Urząd Regulacji Energetyki. Społeczność będzie mogła podjąć działalność po zamieszczeniu jej danych w rejestrze URE.
Przygotowane przez MKiŚ regulacje zakładają także duże zmiany w obszarze rozliczeń energii wytwarzanej przez prosumentów. Stosowany w tym zakresie system opustów będzie mógł objąć już tylko prosumenckie mikroinstalacje oddawane do użytku do końca tego roku. Jak będzie wyglądać nowy system rozliczeń dla prosumentów rozpoczynających działalność od 2022 roku? Więcej na ten temat w artykule: Wkrótce koniec opustów dla prosumentów. Od 2022 r. nowy system rozliczeń
redakcja@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.
