Państwowe grunty pod fotowoltaikę tylko dla wybranych
W świetle najnowszych propozycji legislacyjnych przygotowanych Ministerstwo Klimatu i Środowiska do ustawy o OZE, rządowa agencja posiadająca ogromny zasób gruntów – Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa – będzie mogła w łatwiejszy sposób dzierżawić je inwestorom budującym elektrownie fotowoltaiczne. Jednak dostęp do zasobów KOWR mają dostać tylko wybrani inwestorzy – wyłącznie wąska grupa spółek Skarbu Państwa podlegających Ministrowi Aktywów Państwowych, w tym spółki energetyczne.
Rozwój energetyki rozproszonej bazującej na odnawialnych źródłach energii to szansa na zmniejszenie monopolu państwa w energetyce. Wbrew temu trendowi idą jednak najnowsze propozycje legislacyjne, które do ustawy o odnawialnych źródłach energii chcą wprowadzić urzędnicy Ministerstwa Klimatu i Środowiska.
O ile plany państwowych koncernów energetycznych jeśli chodzi budowę farm fotowoltaicznych są imponujące – tylko PGE chce postawić farmy o mocy 3 GW – to na razie państwowa energetyka na rynku fotowoltaicznym pozostaje w tyle za mniejszymi, prywatnymi inwestorami, którzy w większym stopniu wykorzystują możliwości stwarzane przez obowiązujący od 2016 roku system aukcyjny.
W efekcie udział państwowych koncernów energetycznych w całkowitym potencjale elektrowni fotowoltaicznych w Polsce, który sięga już około 4000 MW, pozostaje marginalny i wynosi w sumie tylko kilkanaście MW. W tym część elektrowni PV państwowe firmy energetyczne uruchomiły jeszcze w wygaszonym dla nowych inwestycji w 2016 roku systemie zielonych certyfikatów.
Teraz nowe możliwości w zakresie budowy farm fotowoltaicznych mogą otworzyć się przed państwowymi koncernami energetycznymi dzięki zmianom, które w najnowszym projekcie nowelizacji ustawy o OZE zaproponowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska.
Pojawił się w nim zapis dotyczący przeznaczenia pod inwestycje fotowoltaiczne gruntów należących do Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa – państwowej instytucji, która powstała w 2017 roku, przejmując zadania zlikwidowanych Agencji Rynku Rolnego i Agencji Nieruchomości Rolnych. Nadzór nad KOWR sprawuje minister właściwy do spraw rozwoju wsi.
Jak wyliczają autorzy najnowszej nowelizacji ustawy o OZE, w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa wchodzi 31 427 ha gruntów – w tym 1551,5 ha niezagospodarowanych i 29 875,5 ha znajdujących się w dzierżawie, które potencjalnie mogą być wykorzystane do wytwarzania energii odnawialnej.
Zgodnie z obecnymi przepisami KOWR może wydzierżawić grunty – np. w celu budowy farm fotowoltaicznych – tylko poprzez zorganizowanie przetargu nieograniczonego, do którego może przystąpić dowolny podmiot – zarówno osoba fizyczna jak i osoba prawna.
Tymczasem, jeśli przepisy zaproponowane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska ostatecznie znajdą się w ustawie o OZE, wówczas inwestorzy uzyskają szybszy dostęp do dzierżawy gruntów zarządzanych przez KOWR. Będą to jednak wyłącznie zajmujące się energetyką spółki kapitałowe, które podlegają Ministerstwu Aktywów Państwowych.
Ma to zagwarantować następujący zapis, który został wprowadzony do najnowszego projektu nowelizacji ustawy o OZE (art. 4 projektu z 27 stycznia 2021 r.).
„W ustawie z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 2243) w art. 39 w ust. 2 po pkt 2 dodaje się pkt 2a w brzmieniu: „2a) nieruchomość jest wydzierżawiana spółkom kapitałowym, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw aktywów państwowych oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2173), w celu budowy, modernizacji lub rozbudowy urządzeń lub instalacji związanych z wytwarzaniem energii elektrycznej, zapewniających bezpieczeństwo i podtrzymujących funkcjonalność mienia ujawnionego w jednolitym wykazie obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej, o którym mowa w art. 5b ust. 7 pkt 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 1856);”.
Jakie uzasadnienie dla takiego rozwiązania proponuje Ministerstwo Klimatu i Środowiska?
– Proponowane rozwiązanie jest optymalne, ponieważ: umożliwi Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa realizację zadań ustawowych związanych ze wspieraniem przez niego działań na rzecz OZE, umożliwi pozyskanie w dłuższej perspektywie (umowy dzierżawy będą mogły być zawierane nawet na 29 lat), środków finansowych na realizację zadań Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, zapewni pozostanie gruntów w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa, które po zakończeniu okresu dzierżawy będą mogły być ponownie zagospodarowane – czytamy w uzasadnieniu najnowszego projektu nowelizacji ustawy o OZE.
Faworyzowanie państwowej energetyki
O opinię na temat tej propozycji legislacyjnej portal Gramwzielone.pl zapytał radcę prawnego Witolda Chmarzyńskiego z kancelarii CCLaw, który potwierdza, że nowa propozycja w zakresie dzierżawy ziemi rolnej z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa daje uprzywilejowaną pozycję spółkom kapitałowym Skarbu Państwa prowadzącym działalność w obszarze energetyki.
– Zapis ten brzmi dość skomplikowanie, niemniej w praktyce nie jest on aż tak trudny do interpelacji. Zgodnie z projektem ustawy nowelizującej, spółki te będą mogły wydzierżawić ziemię rolną z Zasobu np. w celu budowy instalacji OZE (farma wiatrowa, fotowoltaiczna, itp.) o ile dana instalacja OZE zapewni bezpieczeństwo i podtrzyma funkcjonalność mienia ujawnionego w jednolitym wykazie obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej, o którym mowa w art. 5b ust. 7 pkt 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym. Do infrastruktury krytycznej należy zaliczyć np. elektrownie, sieć przesyłową energii elektrycznej jak i sieć dystrybucyjną energii elektrycznej – komentuje radca prawny z kancelarii CC Law.
Jak zauważa Witold Chmarzyński, w posiadaniu takiej infrastruktury są np. spółki Enei, Energi, Taurona czy PGE.
– Powyższa definicja pozwala niemal bez ograniczeń wydzierżawiać grunty rolne z Zasobu spółkom Skarbu Państwa z sektora energetycznego. Nie jest problemem, aby uzasadnić, że instalacja OZE – np. farma PV – wpływa na bezpieczeństwo i podtrzymanie funkcjonalności mienia wchodzącego w skład infrastruktury krytycznej. Jest to szerokie sformułowanie, pod które można podciągnąć niemalże każdą inwestycję z odnawialne źródła energii – ocenia Witold Chmarzyński.
Mecenas Chmarzyński wskazuje ponadto na niespójność proponowanego przepisu.
– Ustawodawca wskazuje, że powyżej opisana zmiana przyczyni się do realizacji celów unijnych w zakresie udziału OZE w końcowym zużyciu energii brutto, dlatego konieczne jest umożliwienie szybkiego dostępu do gruntów, na których będą realizowane takie inwestycje. Dlaczego taki szybki dostęp mają mieć tylko spółki Skarbu Państwa i jak to się ma do ochrony infrastruktury krytycznej, o której mówi nowelizowany przepis – tego Ministerstwo nie wyjaśnia. Przytoczenie przez MKiŚ w uzasadnieniu kolejnego argumentu za powyższą zmianą, w postaci zysków KOWR z dzierżawy gruntów pod instalacje OZE tylko potwierdza intencje ustawodawcy, że bezpieczeństwo i funkcjonowanie infrastruktury krytycznej jest tylko pretekstem dla niesłusznego uprzywilejowania spółek Skarbu Państwa przy dzierżawie gruntów pod instalacje OZE – komentuje prawnik z kancelarii CC Law.
Mecenas Chmarzyński zaznacza, że dzisiaj grunt, na którym można wybudować farmę fotowoltaiczną lub turbinę wiatrową, ma dużą wartość i jest towarem deficytowym.
– Uprzywilejowanie spółek Skarbu Państwa, w szczególności z sektora energetycznego, jest kolejnym krokiem faworyzującym te podmioty na rynku OZE. Podmioty te zyskują niezgodną z prawem unijnym przewagę konkurencyjną pod bardzo wątłym uzasadnieniem dbałości o infrastrukturę krytyczną. Zmiana ta wpisuje się, niestety, w szerszą politykę spółek Skarbu Państwa, które poza mechanizmami wolnorynkowymi, próbują zdominować rynek OZE. Takim przejawem działania niezgodnego z wolną konkurencją są co raz częstsze bezzasadne odmowy wydawania warunków przyłączania. Próba przyznania na podstawie ustawy nowelizującej spółkom Skarbu Państwa pierwszeństwa w dzierżawie gruntów rolnych z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa pod budowę instalacji OZE wpisuje się powyższe działania – komentuje Witold Chmarzyński.
Współpraca KOWR i Enei
Nie jest to pierwszy wątek w sprawie współpracy KOWR i państwowych koncernów energetycznych w obszarze fotowoltaiki.
W październiku 2019 roku KOWR i Enea ogłosiły plany budowy wielkoskalowych farm fotowoltaicznych na nieruchomościach Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.
W wyniku podpisanego listu intencyjnego Enea i KOWR miały powołać spółkę celową, której zadaniem miała być budowa farm PV na nieruchomościach rolnych należących do agencji podlegającej resortowi rolnictwa.
Od tego czasu Enea nie informowała jednak w komunikatach o postępach w zakresie budowy farm fotowoltaicznych na gruntach udostępnionych przez KOWR.
redakcja@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.
