Prawa autorskie w projektach budowlanych instalacji fotowoltaicznych

W zakresie przygotowania projektu budowlanego instalacji fotowoltaicznych należy zwracać szczególną uwagę na regulacje umowne pomiędzy autorem projektu / projektantem a inwestorem z zakresu praw autorskich.

Z tytułu wykonania przez projektanta na zamówienie inwestora projektu budowlanego, inwestor nabywa  egzemplarz projektu budowlanego wraz z prawem do jego wykorzystania w procesie inwestycyjnym w sposób oraz w granicach ściśle wynikających z tego projektu.

Umowa taka kwalifikowana jest zgodnie z kodeksem cywilnym jako umowa o dzieło. Na podstawie takiej umowy inwestor nie nabywa praw autorskich do projektu. Oznacza to, że inwestor nie może go wykorzystać w inny sposób, ani w innym celu niż to wynika z treści tego dokumentu oraz z treści z pozwolenia na budowę wydanego na podstawie tego projektu.

REKLAMA

Projektant natomiast z chwilą powstania projektu nabywa z mocy prawa (niezależnie od woli inwestora oraz swojej własnej) prawa autorskie do projektu. Prawa te nabywa na swoją rzecz, niezależnie od tego, że projekt wykonał na zamówienie inwestora. Wynika to z regulacji prawa autorskiego, a dokładnie ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Projekt budowlany w rozumieniu tej ustawy stanowi bowiem utwór, a więc podlegający ochronie prawnej przejaw działalności twórczej człowieka o indywidualnym charakterze.

Projektant z momentem powstania projektu jako jego autor nabywa prawa autorskie dwojakiego rodzaju:

– autorskie prawa majątkowe i

– autorskie prawa osobiste.

Autorskie prawa majątkowe wyznaczają prawo do korzystania z projektu budowlanego oraz prawo do rozporządzania tym projektem. Autorskie prawa majątkowe są zbywalne, a więc mogą być przeniesione na osobę trzecią, w tym przypadku inwestora.

Autorskie prawa osobiste są niezbywalne i nie mogą być przeniesione na inwestora. Do autorskich praw osobistych zalicza się prawo do:

– autorstwa utworu

– oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo

– nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania

– decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności

– nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

REKLAMA

Autorskie prawa osobiste nie mogą być co prawda przeniesione na inwestora, ale co istotne, sposób ich wykonywania może i powinien zostać uregulowany umownie z inwestorem, w tym także w ten sposób, że projektant może zobowiązać się do ich niewykonywania.

W praktyce niestety umowy o wykonanie projektu budowlanego nie zawsze przyjmują formę pisemną, a w przypadkach, w których taką formę przyjmują, ich treść nie zawiera regulacji z zakresu praw autorskich. 

Jest to dalece niekorzystne dla inwestora, w szczególności w branży fotowoltaicznej, ponieważ bardzo często (a wręcz jest to regułą) już po wydaniu pozwolenia na budowę pojawia się konieczność wprowadzenia zmian do projektu budowlanego, wynikających np. ze zmieniających się założeń technologicznych przyszłej elektrowni. Taka konieczność pojawić się może również dopiero na etapie budowy, co pociągnie za sobą potrzebę zmian w projekcie budowlanym.

Wykonanie projektu zamiennego nie będzie jednak możliwe bez zgody projektanta. Nie pozwalają na to prawa autorskie. Nabycie egzemplarza projektu budowlanego co do zasady nie będzie uprawniać inwestora do dokonywania w nim zmian, chyba że umowa pomiędzy inwestorem i projektantem wyraźnie przyznaje inwestorowi takie prawo. W przeciwnym razie, jeżeli inwestor chciałby wprowadzić zmiany do projektu, to będzie mógł tego dokonać pierwotny projektant, albo inny projektant na zlecenie zamawiającego pod warunkiem uprzedniej zgody autora projektu.

Z zagadnieniem praw autorskich wiąże się również kwestia nadzoru autorskiego ze strony projektanta oraz jego praw i obowiązków wynikających m.in. z prawa budowlanego. Udział projektanta w budowie również zatem powinna być sprecyzowany w umowie z inwestorem.

Ustawodawca określa, na czym polega sprawowanie przez projektanta nadzoru autorskiego (art. 20 ust. 1 pkt 4 pr. bud.). Projektant ma przede wszystkim za zadanie zadbać o to, aby roboty budowlane były realizowane zgodnie z projektem. To on stwierdza zgodność realizacji robót budowlanych będących w toku.

Podkreślić należy, że w przypadku naruszenia jego praw autorskich projektantowi przysługuje szereg uprawnień oraz roszczeń, których podstawę reguluje prawo autorskie. Przykładowo właśnie w przypadku dokonania przez inwestora nie uzgodnionych z projektantem zmian i naruszenia jego autorskich praw osobistych, może on żądać m.in. zadośćuczynienia pieniężnego.

Jednocześnie uczestnictwo projektanta w procesie budowlanym nakłada na niego obowiązek dbałości o zgodność realizacji budowy z projektem i w związku z tym posiada on także uprawnienie do żądania od kierownika budowy – wpisem do dziennika budowy – wstrzymania robót budowlanych w razie możliwości powstania zagrożenia, względnie w przypadku wykonywania robót niezgodnie z projektem (art. 21 pkt 2 pr. bud.).

Waga powyższych zagadnień sprawia, że kwestia praw autorskich projektanta i jego rola w procesie budowlanym, także w zakresie nadzoru autorskiego, powinna być ściśle uregulowana przez strony już w ramach umowy o wykonanie prac projektowych.

Na powyższe kwestie należy także zwrócić uwagę w procesie nabywania gotowych projektów, już z wydanym pozwoleniem na budowę. W takim przypadku, przed podjęciem decyzji o zakupie, rekomenduje się przeprowadzenie due diligence projektu (jego pełnego audytu technicznego i prawnego).

Przeprowadzenie takiego audytu pozwala na ujawnienie ewentualnych wad projektu oraz właściwą ocenę ryzyk związanych z jego z nabyciem oraz realizacją.

SUN HUNTER wraz z zaprzyjaźnioną Kancelarią Adwokacką zaprasza do korzystania z naszych usług oraz doradztwa także w tym zakresie.

Fot. SUN HUNTER

artykuł sponsorowany