Czy branża pomp ciepła jest gotowa na sukces, który odniosła?
Pompy ciepła odnotowują rekordową sprzedaż nie tylko w Polsce, ale w całej Europie. Europejskie Stowarzyszenie Pomp Ciepła szacuje, że do 2030 roku w Europie pojawią się 53 mln pracujących pomp ciepła. O tym, czy branża jest gotowa na ten sukces, rozmawiamy z Małgorzatą Smuczyńską, wiceprezesem Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła oraz członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Pomp Ciepła (EHPA).
Gramwzielone.pl: Co jest obecnie największym wyzwaniem i barierą w rozwoju rynku pomp ciepła w Europie?
Małgorzata Smuczyńska: – Aktualnie największym wyzwaniem stojącym przed branżą jest zapanowanie nad sukcesem, który odniosła. Aktualnie technologia pomp ciepła jest w pełni rozpoznawalna w Europie, uznana za najlepszą dostępną technologię (tzw. BAT-Best Available Technology) do ogrzewania i chłodzenia budynków, którą musimy wspierać, chcąc osiągnąć neutralność klimatyczną, a jednocześnie walcząc z wywołanym nagle w wyniku napaści Rosji na Ukrainę kryzysem energetycznym.
W bieżącym roku barierą rozwoju jest zwiększony popyt na półprzewodniki, ograniczona dostępność materiałów i komponentów do produkcji pomp ciepła, co przy zwiększonym popycie na pompy ciepła w całej Europie może skutkować wydłużonym czasem realizacji instalacji pomp ciepła.
Kolejną barierą może być zbyt szybkie tempo zmian legislacji w zakresie czynników chłodniczych, w związku z czym część producentów nie zdąży skonstruować, przetestować i wdrożyć produktów z nowymi czynnikami chłodniczymi o niskim GWP. Wyzwaniem dla branży będzie również brak odpowiedniej liczby instalatorów wykwalifikowanych w montażu pomp ciepła.
Czy to może utrudnić wdrażanie unijnych planów dotyczących rozwoju rynku pomp ciepła?
– Tak, to wszystko może przyczynić się do trudności w osiągnięciu wytyczonych przez Komisję Europejską celów pakietu Fit for 55 czy tych ogłoszonych w komunikacie REPowerEU. W związku z tym decydenci muszą bardzo poważnie wesprzeć technologię pomp ciepła, tworząc odpowiednie narzędzia prawne zwiększające atrakcyjność tych urządzeń w stosunku do urządzeń wykorzystujących paliwa kopalne (np. KE umożliwia państwom członkowskim obniżenie stawki VAT do 0 na pompy ciepła). Branża powinna wspierać takie działania od strony doradczej i praktycznej, np. poprzez konsultacje programów wsparcia, szkolenia, R&D.
Który kraj, według Pani obserwacji, wydaje się wzorcowy, jeśli chodzi o strategie rozwoju rynku pomp ciepła?
– Z danych Europejskiego Stowarzyszenia Pomp Ciepła (EHPA) wynika, że w 2021 roku na naszym kontynencie sprzedano ponad 2,2 mln tych urządzeń. W porównaniu z Chinami (12 mln), Japonią (8 mln) i USA (4 mln) to dość słaby wynik, jednak w ostatnich miesiącach widzimy wyraźne ożywienie w dążeniu wielu krajów Europy do uniezależnienia się od rosyjskiego gazu i przyspieszenie transformacji energetycznej w naszej części świata.
Kilka miesięcy temu niemiecki rząd ogłosił nowe cele, które zakładają że od 2024 roku w nowych oraz modernizowanych budynkach nie będą już stosowane kotły gazowe. Główną technologią stosowaną do ogrzewania budynków mają być pompy ciepła. Działania podjęte przez rząd Niemiec mają ogromne znaczenie w kontekście wzorców dla innych państw europejskich.
Ponadto Niemcy produkowały ponad 60 proc. urządzeń grzewczych, głównie kotłów gazowych, trafiających na europejski rynek. Teraz tamtejsi przedsiębiorcy będą zmuszeni do rezygnacji ze starych technologii. Większość z nich zacznie wytwarzać pompy ciepła.
Również we Francji rząd podjął szereg działań mających na celu podwojenie rynku pomp ciepła. Między innymi opublikowano specjalną Strategię Pomp Ciepła oraz wdrożono dodatkowy bonus +1000 EUR w ramach istniejącego od wielu lat programu dotacji.
Co ciekawe, 87 proc. wolumenu europejskiego rynku obejmuje sprzedaż 10 krajów, takich jak Francja, Włochy, Niemcy, Hiszpania, Szwecja, Finlandia, Norwegia, Polska, Dania i Holandia.
Największe bezwzględne wzrosty sprzedaży pomp ciepła w 2021 roku w porównaniu z danymi z 2020 roku osiągnięto we Włoszech (150 tys. więcej sprzedanych jednostek niż w 2020 roku – wyraźny wynik korzystnych dotacji krajowych), Francji (+143 tys.), Polsce (+43 tys.), Niemczech (+37 tys.) i Norwegii (+33 tys.).
Wspomniała Pani podczas konferencji PORT PC, że jest możliwe, że do 2030 roku w Europie pojawią się 53 mln pracujących pomp ciepła. Czy kontekst rozwoju ostatnich wydarzeń (konflikt rosyjsko-ukraiński, wzrost cen gazu, ale i prądu) zmienia te liczby?
– Zgadza się. Są to liczby oszacowane przez EHPA na bazie estymacji wykonanych przez stowarzyszenia krajów Europy. Były one wykonane na potrzeby rozmów z Komisją Europejską w celu opracowania założeń komunikatu REPowerEU. Szacunki te powstały na podstawie założeń, że możliwy jest coroczny dwucyfrowy wzrost sprzedaży pod warunkiem braku zakłóceń rynku.
Aktualnie, po ogłoszeniu REPowerEU, EHPA oszacowała, że do spełnienia tych celów w ciągu najbliższych lat (do 2025 roku) konieczne jest, by w Europie zainstalowano łącznie 10 mln pomp ciepła i 30 mln do 2030 roku.
Rys. Szacunkowy wzrost sprzedaży na rynku pomp ciepła w Europie do 2030 roku
źródło: EPHA
Czy branża pomp ciepła jest gotowa na tak duży wzrost zainteresowania pompami ciepła?
– Branża jest gotowa na tak duży wzrost, ale konieczne jest wsparcie i aktywne działanie wszystkich możliwych uczestników tego rynku. Potrzeba tzw. akceleratora pomp ciepła, przygotowania i wdrożenia kompleksowego ustawodawstwa, które w żaden sposób nie będzie ograniczało wdrażania wszystkich rodzajów pomp ciepła. Potrzeba rozszerzenia priorytetów w zakresie polityki unijnej, aby zapewnić łańcuch dostaw i warunki handlu na korzyść europejskiego przemysłu pomp ciepła. Potrzeba wzmożonych działań w zakresie współpracy między branżowymi stowarzyszeniami a rządami krajów Europy w celu tworzenia odpowiednich legislacji na poziomie krajowym, bowiem tylko silne wsparcie polityczne zapewnia zaufanie użytkowników końcowych, jak również inwestorów.
Wszyscy uczestnicy rynku muszą mieć jasny przekaz, że pompy ciepła są rozwiązaniem przeciwdziałającym zmianom klimatu i jest to najkorzystniejszy sposób ogrzewania budynków w dekarbonizującej się Europie. Ponadto potrzebne jest silne wsparcie badań i rozwoju, co z kolei umożliwia powstawanie nowych innowacyjnych rozwiązań np. przyspieszających instalację i powstawanie nowych modeli biznesowych.
Katarzyna Bielińska
katarzyna.bielinska@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.
