Pompy ciepła w Polsce sprzedają się coraz lepiej
Sprzedaż pomp ciepła przeznaczonych do ogrzewania budynków w naszym kraju wzrosła w ubiegłym roku aż o 80 proc. Na ten rok zapowiadany jest znowu wyraźny wzrost liczby instalacji. Dalszy rozwój rynku pomp ciepła w Polsce może jednak napotkać na istotne bariery związane m.in. z brakiem wykwalifikowanych instalatorów.
Według danych stowarzyszenia branżowego Polskiej Organizacji Rozwoju Pomp Ciepła (PORT PC), w 2021 roku w naszym kraju sprzedano blisko 93 tys. pomp ciepła łącznie z powietrznymi pompami ciepła do przygotowania ciepłej wody użytkowej.
Największe wzrosty osiągnięto w segmencie pomp ciepła typu powietrze/woda, gdzie sprzedano 79 tys. sztuk, co stanowi wzrost o 88 proc. w stosunku do wyniku sprzedaży z 2020 r. PORT PC podkreśla, że w ubiegłym roku sprzedano w Polsce ponad dziesięciokrotnie więcej urządzeń tego typu niż w 2017 r.
W 2021 r. liczba sprzedanych pomp ciepła służących do centralnego ogrzewania zwiększyła się o 80 proc. w stosunku do 2020 r., a sprzedaż na całym rynku pomp ciepła urosła o 66 proc.
Jednocześnie zanotowano niewielki wzrost w segmencie gruntowych pomp ciepła. W przypadku pomp ciepła typu solanka/woda nastąpił wzrost sprzedanej liczby urządzeń z 5260 do 5650 sztuk, czyli o około 7 proc. w porównaniu do danych za 2020 r.
Natomiast w segmencie pomp ciepła typu powietrze/woda służących tylko do przygotowania ciepłej wody użytkowej odnotowano spadek liczby sprzedanych urządzeń z 8650 do 7700 sztuk. w porównaniu do 2020 r., czyli około 11proc.
PORT PC ocenia, że głównym czynnikiem, wpływającym na tak istotne wzrosty sprzedaży pomp ciepła typu powietrze/woda, podobnie jak w 2020 r., w ubiegłym roku była większa atrakcyjność rozwiązań oraz koszty ogrzewania, a także rosnące zaufanie do tej technologii, zarówno wśród użytkowników jak i instalatorów. Na popyt istotnie wpływa także zainteresowanie inwestorów bezemisyjnymi systemami grzewczymi, również z powodu komfortu obsługi i wzrostu świadomości ekologicznej.
PORT PC
Na wyraźny wzrost zainteresowania pompami ciepła przełożyła się także większa intensywność finansowego wsparcia pomp ciepła w programie Czyste Powietrze od maja 2020 r. oraz ulga termomodernizacyjna. PORT PC podkreśla, że udział urządzeń z programu Czyste Powietrze osiągnął blisko 30 proc. liczby sprzedanych pomp ciepła w Polsce w 2021 r.
Korzystnym trendem było rosnące zainteresowanie produkcją energii elektrycznej na własne potrzeby w ramach dynamicznie rozwijającej się energetyki prosumenckiej np. poprzez montaż systemów fotowoltaicznych na dachach budynków i rozliczanie w ramach systemu opustu, a także program priorytetowy Mój Prąd promujący rozwój prosumenckich instalacji fotowoltaicznych.
– Wzrost liczby sprzedanych gruntowych pomp ciepła w 2021 r. wiąże się również ze wzrostem zainteresowania programem Czyste Powietrze. Widoczna jest kontynuacja spadku z 2020 r. w sprzedaży pomp ciepła typu powietrze/woda do ciepłej wody. Można przypuszczać, że zdecydowana większość sprzedawanych pomp ciepła typu powietrze/woda służących do ogrzewania budynków, realizuje też funkcję podgrzewania wody użytkowej – komentują autorzy analizy.
Analizy PORT PC wskazują, że liczba sprzedanych pomp ciepła do ogrzewania budynków w 2021 roku w Polsce przekroczyła łączną liczbę sprzedanych pomp ciepła w Wielkiej Brytanii, której rząd rok wcześniej postawił w swojej strategii energetycznej na szybki rozwój tej technologii i zakłada, że do 2027 roku liczba sprzedawanych pomp ciepła ma osiągnąć 600 tys. rocznie, a od 2035 r. będzie obowiązywał na Wyspach zakaz sprzedaży kotłów gazowych.
Stowarzyszenie informuje, że również nowy niemiecki rząd federalny w swoich planach zakłada montaż nawet 4-5 mln elektrycznych pomp ciepła do 2030 r. Od 2025 r. wszystkie systemy grzewcze w nowych budynkach mieszkalnych będą musiały spełniać wymóg co najmniej 65 proc. udziału energii ze źródeł odnawialnych. Niemiecki rząd zakłada również, że w 2030 r. udział OZE w produkcji energii elektrycznej będzie wynosił 80 proc., a 2035 r. energia elektryczna w Niemczech będzie już całkowicie bezemisyjna, co przełoży się na bezemisyjność samochodów elektrycznych i pomp ciepła.
PORT PC
W drodze do net zero
Sprzedaż pomp ciepła w 2021 r. w Unii Europejskiej przekroczyła 2 mln sztuk, a europejskie stowarzyszenie EHPA zapowiada podwojenie sprzedaży pomp ciepła w UE w ciągu kolejnych trzech lat, do poziomu ponad 50 proc. rynku urządzeń grzewczych w Europie.
PORT PC podkreśla, że szczególne znaczenie dla przyszłego rozwoju pomp ciepła w Europie miało wydanie mapy drogowej „Net Zero by 2050” Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) w maju 2021 r.
Raport pokazuje, że droga do osiągnięcia krytycznego celu zerowej emisji netto (NZE – net zero emissions), choć wymagająca ambitnego podejścia i oparcia się o szczegółowe analizy, przyniesie jednak ogromne korzyści dla gospodarek światowych. Raport pokazuje, że pompy ciepła i efektywne technologie chłodzenia odgrywają ważną rolę w osiągnięciu tego celu w sektorze ciepła i chłodu.
Do 2050 roku ponad 85 proc. budynków powinno uzyskać poziom ZCRB „zero-carbon-ready”, czyli gotowości do zerowej emisji dwutlenku węgla, przy obniżeniu intensywności zapotrzebowania na ciepło o 75 proc. Elektryczne pompy ciepła mają zaspokajać połowę globalnego zapotrzebowania na ciepło do 2045 r. i blisko 2/3 ciepła w krajach rozwiniętych w 2050 r. Według tego założenia łączna liczba zainstalowanych pomp ciepła powinna zwiększyć się z 180 mln sztuk w 2020 r. do 600 mln sztuk w 2030 r. (niemal czterokrotnie), a następnie wzrośnie dziesięciokrotnie do 1,8 mld sztuk w 2050 r.
Udział budynków istniejących, które zostaną zmodernizowane do poziomu gotowości do zerowej emisji dwutlenku węgla (ZCRB), musi wzrosnąć z wartości poniżej 1 proc. w 2020 r. do 20 proc. w 2030 r. oraz ponad 85 proc. w 2050 r. Odpowiedni udział w nowych budynkach musi już w 2030 r. wynosić 100 proc. Mapa drogowa IEA wyraźnie wskazuje na potrzebę jednoczesnego połączenia termomodernizacji i dekarbonizacji budynków mieszkalnych.
Jak podkreśla prezes PORT PC Paweł Lachman, zarówno wspomniany raport IEA „Net Zero by 2050” z maja 2021 r., jak i najnowszy raport McKinsey „The net-zero transition” ze stycznia 2022 r. jednoznacznie wspierają plany strategiczne Komisji Europejskiej w zakresie ogrzewania budynków.
Pompy ciepła zostały uznane za kluczowe rozwiązania dekarbonizacyjne w ogrzewaniu w głównych strategiach Europejskiego Zielonego Ładu, czyli w strategii dotyczącej integracji sektora energetycznego i sektorowej strategii budynkowej Komisji Europejskiej tzw. Fali Renowacji. Obydwie strategie w spójny sposób przedstawiają, jaki będzie model transformacji energetycznej w Unii. Polega on na produkcji energii elektrycznej z OZE i łączeniu sektorów, czyli przede wszystkim elektryfikacji transportu, a także ogrzewnictwa i ciepłownictwa systemowego.
Zwiększoną produkcję energii elektrycznej mają zapewnić odnawialne źródła energii, których udział w miksie elektroenergetycznym w 2030 r. ulegnie podwojeniu, osiągając poziom 55-60 proc. natomiast w 2050 r. ma wzrosnąć do poziomu 84 proc.
Również projekt nowej europejskiej dyrektywy EPBD z grudnia 2021 r. jednoznacznie wspiera tzw. standard bezemisyjnych budynków o wyższych wymogach niż aktualne wynikające z Warunków Technicznych WT 2021 (EP<65 kWh/m2/rok) oraz takich, w których zamontowane są bezemisyjne źródła ogrzewania i ciepłej wody, nie powodujące emisji dwutlenku węgla na miejscu.
PORT PC podkreśla, że nowy standard budynków mieszkalnych doskonale wpisuje się zapowiadany przez NFOŚiGW na drugi kwartał 2022 r. program dofinansowania budynków jednorodzinnych z pompami ciepła o nazwie Moje Ciepło.
Perspektywy rynku pomp ciepła w 2022 r.
Według PORT PC w tym roku należy spodziewać się dalszych znacznych wzrostów liczby sprzedanych pomp ciepła typu powietrze/woda na poziomie ponad 50 proc. oraz wzrostu liczby sprzedanych gruntowych pomp ciepła o ponad 20 proc. Stowarzyszenie przewiduje przy tym stagnację lub nieznaczny spadek sprzedaży pomp ciepła przygotowujących ciepłą wodę użytkową.
Głównym powodem dalszego wzrostu sprzedaży ma być atrakcyjność kosztów ogrzewania za pomocą pomp ciepła w najbliższych latach.
Według szacunków PORT PC, w przypadku nowych budynków z instalacjami ogrzewania płaszczyznowego, koszty ogrzewania pompami ciepła są niższe od 40 proc. do 50 proc. od kosztów ogrzewania peletem drzewnym, gazem ziemnym czy olejem opałowym – na przykład kosztów ogrzewania i ciepłej budynku zgodnego z WT 2021 o powierzchni 130 m2. W przypadku istniejących budynków jednorodzinnych oszczędność kosztów ogrzewania wynikająca z zastosowania pomp ciepła ma sięgać nawet 30 proc.
PORT PC zaznacza, że dalszy rozwój rynku pomp ciepła w Polsce może napotkać na istotną barierę związaną z brakiem wykwalifikowanych instalatorów montujących pompy ciepła. Może to stanowić wąskie gardło dla dalszego rozwoju rynku.
Stowarzyszenie wskazuje przy tym na rozwiązania zastosowane m.in. w Szwajcarii, polegające na standaryzacji i uproszczeniu wykonywanych instalacji, powszechnych systemach szkoleń instalatorów, wdrożeniu inteligentnych programów badawczo-rozwojowych dla producentów pomp ciepła oraz monitoringu pracujących pomp ciepła w budynkach mieszkalnych.
– Istotnym wyzwaniem jest produkcja taniej polskiej pompy ciepła i to w jak możliwie prosty sposób można zamontować oraz uruchamiać instalacje z pompami ciepła. Kolejna ważna kwestia to skrócenie łańcucha dostaw i produkcji podzespołów pomp ciepła i osprzętu. Istotnym zagadnieniem dotyczącym rozwoju rynku pomp ciepła jest potrzeba akcji informacyjnej o możliwości zastosowania pompy ciepła w istniejących budynkach, w miejsce kotła węglowego – ocenia PORT PC.
Wspomniane kwestie mają być głównymi tematami kolejnego X Kongresu PORT PC, który odbędzie się 2 czerwca 2022 r. w Krakowie.
redakcja@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.
