Polacy instalują coraz więcej pomp ciepła. Co o tym decyduje?
Polski rynek pomp ciepła odnotuje w tym roku duży wzrost sprzedaży. Co na to wpłynie? O zmieniających się powodach inwestycji w pompy ciepła mówi w rozmowie z portalem Gramwzielone.pl Paweł Lachman, prezes Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła PORT PC.
Gramwzielone.pl: – Jak w tym roku rozwija się polski rynek pomp ciepła, jakie wyniki osiągnie w porównaniu do zeszłego roku i co determinuje jego tegoroczny rozwój?
Paweł Lachman, PORT PC: – Informacje rynkowe wskazują na to, że polski rynek pomp ciepła służących do centralnego ogrzewaniu budynków wzrośnie w tym roku ponad 60 proc. W przypadku pomp ciepła typu powietrze/woda szacujemy, że będzie to prawdopodobnie podwojenie liczby sprzedanych urządzeń w porównaniu do roku 2018. W przypadku gruntowych pomp ciepła jest możliwy wzrost na poziomie około 15 procent rok do roku.
Na ile zmieniły się czynniki, które decydują o takim tempie wzrostu?
– W stosunku do poprzedniego roku nie zmieniły się główne przyczyny wzrostu rynku. Widać jednak zmianę ich wagi. Sądzę, że główną przyczyną wzrostu pomp ciepła jest program Czyste Powietrze i wprowadzona w tym roku ulga termomodernizacyjna budynków jednorodzinnych. W programie Czyste Powietrze w nowych budynkach udział pomp ciepła osiągnął prawie jedną trzecią wniosków, w budynkach istniejących tylko około 10 proc.
Równie ważnym powodem wzrostu sprzedaży jest gwałtownie rozwijający się rynek systemów fotowoltaicznych w Polsce. Jest to związane z dalszym gwałtownym spadkiem cen technologii, programem Mój Prąd oferującym wsparcie 5000 zł do instalacji PV o mocy od 2-10 kWp, a także ulgą termomodernizacyjną. Pozwala ona na realny odpis od podatku o stosunkowo znacznej kwocie, w zależności od dochodów jest to od 17 proc. do 32 proc. wydanych kosztów. Wszystko to powoduje, że prosty okres zwrotu nakładów inwestycyjnych w instalacje PV jest już obecnie w przedziale 5-7 lat.
Dodatkowo system upustu, a więc rocznego bilansowania energii elektrycznej z fotowoltaiki, promuje własne zużycie energii elektrycznej w budynku. Można już powszechnie zaobserwować, że klienci, którzy mają już zamontowane pompy ciepła inwestują w fotowoltaikę, a osoby, które chcą inwestować w systemy PV coraz częściej myślą o zamontowaniu pomp ciepła.
W mojej ocenie duże efekty rynkowe dała też akcja społeczna „Dom bez rachunków” promująca zastosowanie w nowych budynkach fotowoltaikę, pompę ciepła i systemów wentylacyjnych z odzyskiem ciepła. Przy prawidłowo zaprojektowanym budynku koszty budowy są zbliżone do budowy domu tradycyjnego – rezygnując z komina, kotłowni, magazynu opału czy budując prosty dach – a koszty ogrzewania, ciepłej wody, chłodzenia czy energii elektrycznej zużywanej w budynku bilansują się do poziomu poniżej 200 zł rocznie. To naprawdę mocno działa na świadomość wielu Polaków.
Jakie technologie pomp ciepła mają w tym roku największy udział w polskim rynku i z czego wynikają ich przewagi?
– 2019 to kolejny rok, w którym znacząco zmienia się proporcja sprzedaży pomp ciepła powietrze/woda w stosunku do gruntowych pomp ciepła. W 2018 roku proporcja sprzedaży wynosiła mniej więcej 2:1, w 2019 będzie to 3:1 W nowym budynku różnica kosztów ogrzewania i ciepłej wody sięgają 15-25 proc. na korzyść pomp gruntowych. Jednak im bardziej budynek spełnia standardy energooszczędne, to różnica bezwzględna kosztów eksploatacyjnych zmniejsza się i wynosi czasami tylko 200-300 złotych rocznie.
Szczególnie w nowych budynkach alternatywą kosztową do wykonania dolnego źródła jest instalacja fotowoltaiczna o mocy 3-4 kW, która może zapewnić, że zbilansowane roczne koszty ogrzewania, przygotowanie ciepłej wody użytkowej zmniejszają się do zera. Również w przypadku budynków jednorodzinnych poddanych termomodernizacji powietrzne pompy ciepła mają sporą przewagę zarówno pod względem kosztów inwestycyjnych, jak i pod kątem możliwości wykonania inwestycji w dolne źródło ciepła.
Jakie rodzaje pomp ciepła powinny dominować na polskim rynku w kolejnych latach i które z nich mają potencjał do dalszego zwiększania efektywności kosztowej?
– Tu jednoznacznie trzeba wskazać na rynek pomp ciepła powietrze/woda. Już teraz współczynniki efektywności pomp ciepła osiągają podobne wartości jak pompy ciepła gruntowe 10 lat temu. Jest to największy przełom techniczny w branży pomp ciepła. Wyzwaniem obecnie są konstrukcje powietrznych pomp ciepła, które będą mogły pracować efektywnie z temperaturami zasilania 65oC przy temperaturach projektowych zewnętrznych i to bez udziału grzałki elektrycznej.
Mówił Pan o krajowym programie Czyste Powietrze, a jak na nasz rynek pomp ciepła mogą wpłynąć regulacje unijne zawarte m.in. w tzw. Pakiecie zimowym czy European Green Deal? W jakim stopniu zobowiązania do zwiększania udziału czystej energii w ciepłownictwie w Polsce możemy pokryć pompami ciepła?
– Sądzę, że rozwój odnawialnych źródeł energii zarówno związanych z produkcją energii elektryczne, jak i z ciepłem znacznie przyśpieszy po ogłoszeniu szczegółów nowego planu Komisji Europejskiej „New Green Deal” oraz nowego celu neutralności klimatycznej Unii Europejskiej w 2050. Wszystko to stanie się w ciągu najbliższych miesięcy.
W tym roku nastąpiła istotna wielka zmiana dotycząca znaczenia pomp ciepła w Europie. Już teraz wszystkie firmy produkujące urządzenia grzewcze mają świadomość koniecznych zmian oferty i wszystkie analizy europejskie wskazują, że technologią przyszłości ogrzewania budynków i to niezależnie od dróg dekarbonizacji są pompy ciepła. Wynika to również z tego, że nie da się osiągnąć neutralności klimatycznej w obszarze ciepła, które stanowi w Europie ponad 50 poroc. zużywanej energii końcowej, bez powszechnego zastosowania pomp ciepła zarówno w budynkach jednorodzinnych czy wielorodzinnych a także systemach ciepłowniczych czy przemyśle.
Pompy ciepłą wpisują się idealne w kierunek łączenia sektorów zużycia energii i produkcji energii z przeważającym udziałem OZE. Już w tej chwili głównym kierunkiem prowadzącym do neutralności klimatycznej jest elektryfikacja wszystkich sektorów. W transporcie oznacza to przejście na rozwiązania w pełni elektryczne, w cieple natomiast szerokie zastosowanie wysokoefektywnych pomp ciepła w budownictwie. Trzeba też pamiętać, że cel neutralności klimatycznej dla Unii Europejskiej ma wpływ na całą gospodarkę. Chodzi o stworzenie nowej gospodarki niskoemisyjnej. Zmiany, które nas czekają będą znacznie większe niż możemy to sobie teraz wyobrazić.
Prawo unijne to również coraz bardziej restrykcyjne wymagania jeśli chodzi o standardy zużycia energii w budynkach. Jakie zmiany w tym zakresie czekają nas w najbliższym czasie i jakie energooszczędne technologie będą w naszym kraju wykorzystywane, aby sprostać ostrzejszym wymogom?
– Moim zdaniem największy wpływ będzie mieć wprowadzenie wymogów wynikających z warunków technicznych budynków 2021 – tzw. WT 2021. Aby spełnić te warunki, inwestor budujący dom po 1 stycznia 2021 r. będzie miał do wyboru kocioł na biomasę lub praktycznie wymóg rekuperacji oraz korzystanie z OZE. W takiej sytuacji najprościej będzie osiągnąć graniczne wartości EP<70 kWh/m2rok pompą ciepła z zamontowaną rekuperacją i instalacją fotowoltaiczną na dachu.
W najbliższych miesiącach chcemy – jako Porozumienie Branżowe Na Rzecz Efektywności Energetycznej – przeprowadzić analizy dotyczące zastosowania technologii grzewczo-wentylacyjnych w standardowych budynkach jednorodzinnych o powierzchni ok. 100 m2 – 250 m2oraz w budynkach wielorodzinnych. Wstępne analizy pokazują, że najtańszym pod względem całkowitych kosztów rocznych w budynkach będzie system z ogrzewaniem powietrzną pomp ciepła typu powietrze/woda, z instalacją fotowoltaiczną i rekuperacją. Przyczynia się do tego dotacja z programu Mój Prąd, dzięki której można uzyskać kwotę 5000 zł.
Poradnik dla branżystów na temat warunków technicznych 2021 i wpływie na technikę grzewczo-wentylacyjna ma być gotowy na VIII Kongres PORT PC, który odbędzie się w Kielcach 27 lutego 2020 roku.
Rozwój krajowego rynku pomp ciepła pociąga za sobą wzrost liczby firm instalacyjnych. Jak przekłada się to na jakość montowanych urządzeń i obsługi klienta?
– Naszym zdaniem jest konieczność stworzenia ogólnopolskiego systemu szkoleń i certyfikacji wraz z udoskonaleniem systemu uprawnień na instalatora OZE prowadzonego przez Urząd Dozoru Technicznego. Jest to potrzebne dla wielu branż między innymi dla pomp ciepła, instalacji PV, kotłów na biomasę, systemów wentylacji z odzyskiem ciepła i wiertników wykonujących dolne źródła ciepła. Wymaga to zaangażowania organizacji branżowych, producentów. Jest to zadanie na najbliższe lata.
Co roku okazją do wskazania najważniejszych wyzwań w branży pomp ciepła jest organizowany przez PORT PC Kongres. Co będzie tematem najbliższej edycji?
– Ważną częścią tegorocznego Kongresu będzie przedstawienie nowej edycji wytycznych PORT PC, część VII, z dodatkowymi narzędziami dla projektantów i instalatorów oraz drugie wydanie wytycznych PORT PC, część I, poświęcone dolnym źródłom ciepła pomp ciepła.
Głównym tematem będzie kwestia elektryfikacji sektorów zużycia energii i jej znaczenia w dekarbonizacji, a przede wszystkim sektora ogrzewania budynków w Europie i w Polsce. Po ogłoszeniu europejskiego celu neutralności klimatycznej 2050 i New Green Deal wzrasta znaczenie krajowego Planu na Rzecz Energii i Klimatu, który będzie najważniejszym narzędziem transformacji do 2030 roku w Polsce.
Naszym gośćmi będą m.in. Piotr Woźny – prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Kristian Ruby – sekretarz generalny czołowej organizacji Eurelectric skupiającej wszystkich europejskich producentów energii i dystrybutorów sieci energetycznej w Europie, Thomas Nowak – sekretarz generalny Europejskiego Stowarzyszenia Pomp Ciepła oraz Andrzej Guła – Prezes Polskiego Alarmu Smogowego.
Drugą, ważną kwestią będą warunki techniczne budynków, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2021 r. Chcemy przedstawić analizę kilku typowych budynków jednorodzinnych i wielorodzinnych.
W przygotowaniu jest branżowy poradnik Porozumienia Branżowego na Rzecz Efektywności Energetycznej poświęcony skutkom nowych wymogów Warunków Technicznych budynków w 2021 (WT 2021). Wobec wagi prezentowanych na Kongresie tematów sądzę, że nikogo z branży nie powinno zabraknąć na wydarzeniu. Ze swojej strony zapraszam wszystkich czytelników portalu Gramwzielone.pl, patrona medialnego wydarzenia.
redakcja@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.
