Stacje tankowania bio-CNG. Co na to przepisy o ocenie oddziaływania na środowisko?

Coraz wyraźniej widać silnie rysującą się potrzebę redukcji emisji zanieczyszczeń pochodzących z transportu. Według projektu Polityki energetycznej Polski do 2040 r. przewiduje się, że udział odnawialnych źródeł energii w transporcie w 2030 r. wyniesie 14 proc. Wskazuje się jednocześnie, że szczególną rolę będą odgrywać biopaliwa i elektromobilność. W tym zakresie, idąc za przykładem innych krajów, w tym Szwecji, warto byłoby się bliżej przyjrzeć możliwości upowszechnienia wykorzystania gazu bio-CNG jako paliwa samochodowego, zwłaszcza że może być on używany w pojazdach przystosowanych do zasilania „zwykłym” CNG – piszą prawnicy z kancelarii KKLW Legal Kurzyński Wierzbicki sp. k., 

Czym jest bio-CNG?

Gaz bio-CNG jest to sprężony biometan, czyli sprężony, oczyszczony m.in. z siarkowodoru i osuszony biogaz o zawartości metanu na poziomie 98 proc., tj. podobnej jak w przypadku CNG. Biogaz otrzymuje się m.in. w instalacjach zlokalizowanych na terenie oczyszczalni ścieków lub powstałych w tym celu biogazowni. Do wytwarzania biogazu można wykorzystywać np. odchody zwierząt, rośliny energetyczne, odpady przemysłu rolno-spożywczego, odpady organiczne, ścinki traw czy liście, które są uznawane za odnawialne źródła energii.

REKLAMA

Bio-CNG na drogi!

Kluczowe dla rozpowszechniania użycia bio-CNG w transporcie jest przygotowanie odpowiedniej infrastruktury, obejmującej punkty tankowania gazu oraz instalacje doprowadzające gaz z biogazowni lub też przyjęcie modelu, w którym gaz będzie dostarczany ciężarówkami w butlach.

Biometan nie jest jeszcze powszechnie dostępny w sieci dystrybucyjnej (mimo że przy spełnieniu przez niego parametrów właściwych dla gazu sieciowego, nie byłoby ku temu przeszkód). Z tego względu najdogodniejsze byłoby umieszczanie stacji w pobliżu biogazowni. Trzeba mieć jednak na uwadze, że takie przedsięwzięcie może się wiązać z licznymi formalnościami, w szczególności w postaci konieczności przeprowadzenia odpowiednich analiz środowiskowych.

Gminy, które chciałyby zainwestować w stacje tankowania bio-CNG

Wiele tego typu przedsięwzięć ujmuje się najpierw w dokumentach o charakterze koncepcyjnym. Ograniczają się one do danych obszarów, np. gmin. Przykładem takiego dokumentu może być chociażby plan gospodarki niskoemisyjnej.

Wspomniane dokumenty wyznaczają już pewne ramy dla dalszych działań, poprzez np. wskazanie, ile stacji tankowania miałoby zostać wybudowanych, określenie, jaką mają one pełnić funkcję (np. czy będą dedykowane dla prywatnych użytkowników dróg czy dla pojazdów wykonujących zadania publiczne) oraz przedstawienie ogólnych warunków dotyczących lokalizacji stacji.

Zgodnie z art. 46 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [2], dla projektów dokumentów wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko wymagane jest przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (SOOŚ).

Analogicznie powinno się postępować w przypadku projektów zmian takich dokumentów. Należy wobec tego ustalić, czy budowa stacji tankowania bio-CNG może zostać uznana za takie przedsięwzięcie. Odpowiedź powinniśmy znaleźć w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko [3].

Obecnie obowiązujące rozporządzenie dokonało zmian w odniesieniu do budowy, przebudowy lub rozbudowy stacji paliw gazu płynnego lub sprężonego poprzez wyłączenie takiej inwestycji z grupy przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

Powyższą zmianę uzasadniano chęcią odciążenia inwestorów od uzyskiwania decyzji środowiskowych w przypadku budowy stacji tankowania CNG. Podkreślano również, że z punktu widzenia ochrony środowiska nie ma argumentów do traktowania instalacji CNG w inny sposób niż instalacje LPG (przy budowie których nie trzeba było uzyskiwać decyzji środowiskowych).

Biorąc jednak pod uwagę literalne brzmienie przepisu oraz fakt, że bio-CNG stanowi odnawialny zamiennik CNG, wydaje się, że niniejszy wyjątek powinien znaleźć zastosowanie także do budowy stacji tankowania bio-CNG.

Praktyka jednak pokazuje, że organy opracowujące projekty dokumentów o charakterze strategicznym bądź kierunkowym, jak i właściwe organy środowiskowe lub sanitarne wciąż z ostrożności wymagają przeprowadzenia standardowych procedur lub nawet uznają budowę stacji CNG za przedsięwzięcie mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

Takie stanowisko może być uzasadnione np. w przypadku bliskości siedlisk ludzkich względem planowanej inwestycji lub w sytuacji, w której wiadomo, że stacja będzie posadowiona z dala od źródła gazu, wobec czego będzie konieczne położenie gazociągów doprowadzających do stacji na długim odcinku. W związku z tym warto rozważyć analogiczne działanie w przypadku budowy stacji tankowania bio-CNG.

Można odstąpić od przeprowadzenia SOOŚ

Jeśli działania projektowane w ramach danego dokumentu (w tym budowa stacji tankowania bio-CNG) nie wychodzą poza granice jednej gminy i organ opracowujący dokument uzna, że realizacja tych działań nie spowoduje znaczącego oddziaływania na środowisko, w szczególności na obszary Natura 2000, może wystąpić do właściwego organu środowiskowego, organu inspekcji sanitarnej i – jeśli dokument wyznacza działania na terenie obszarów morskich – dyrektora urzędu morskiego o stwierdzenie, że zachodzą okoliczności uzasadniające odstąpienie od przeprowadzania SOOŚ.

W przypadku uzyskania pozytywnej opinii ww. organów projekty dokumentów mogą zostać przyjęte bez konieczności dokonywania SOOŚ.

Argumenty za odstąpieniem

Na tym etapie planowania budowy stacji tankowania bio-CNG odstąpienie może być jak najbardziej uzasadnione z kilku powodów. Przede wszystkim często projekty takich dokumentów mają charakter koncepcyjny, a więc wiele szczegółów inwestycji nie jest jeszcze znanych.

REKLAMA

Ponadto, bio-CNG uzyskiwany jest z odnawialnych źródeł energii i w dłuższej perspektywie taka inwestycja będzie mieć pozytywny wpływ na jakość powietrza w mieście. Oznacza to, że negatywne oddziaływanie na środowisko związane z budową stacji najczęściej będzie ograniczać się do czasu trwania prac budowlanych i nie wykroczy poza teren budowy.

Wsparcie dla takich inwestycji mogą stanowić także dokumenty strategiczne, tworzone na szczeblu krajowym, wojewódzkim lub lokalnym, przewidujące rozwój infrastruktury tankowania bio-CNG w celu popularyzacji pojazdów zasilanych tym paliwem, co w ostatecznym rozrachunku ma zmierzać do zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska.

Poza tym warto zastrzec (najlepiej już w samym wniosku o odstąpienie), że jeśli na etapie przystąpienia do budowy stacji okaże się, że zachodzi konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania konkretnego przedsięwzięcia na środowisko, ocena taka powinna zostać przeprowadzona.

Należy jednak mieć na uwadze, że pewne ryzyko może rodzić lokalizacja inwestycji w pobliżu obszarów zamieszkiwanych przez ludzi. W takim wypadku właściwy organ inspekcji sanitarnej może powziąć wątpliwości co do braku okoliczności uzasadniających odstąpienie od przeprowadzania SOOŚ i nie wyrazić zgody na odstąpienie.

Brak uzgodnienia o odstąpieniu – co dalej?

W przypadku braku uzyskania zgody na odstąpienie od przeprowadzania SOOŚ, braku możliwości wystąpienia z takim wnioskiem lub uznania przez organ opracowujący projekt dokumentu, że przedsięwzięcie w nim ujęte może znacząco oddziaływać na środowisko, organ opracowujący dokument powinien uzgodnić z właściwym organem środowiskowym i sanitarnym zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko. Wymagania co do elementów prognozy znajdują się w ustawie ooś.

Warto podkreślić, że autorem prognozy lub osobą kierującą zespołem sporządzającym prognozę powinna być osoba posiadająca określone w ustawie doświadczenie lub wykształcenie. Warunek ten będzie spełniony przez osobę, która m.in. ukończyła studia z zakresu nauk chemicznych, biologicznych, nauk o Ziemi czy inżynierii środowiska – pełen katalog zawiera art. 74a ust. 2 ustawy ooś.

Następnie organy biorące udział w uzgodnieniu zakresu i stopnia szczegółowości prognozy opiniują projekt dokumentu wraz z prognozą.

W ramach przeprowadzania SOOŚ konieczne jest także zapewnienie udziału społeczeństwa poprzez m.in. zagwarantowanie możliwości zapoznania się z dokumentacją oraz składania uwag i wniosków.

Przy opracowywaniu ostatecznego kształtu dokumentu bierze się pod uwagę wszelkie ww. uzgodnienia, opinie, uwagi i wnioski.

Przyjęcie dokumentu i dalszy monitoring

Do przyjętego dokumentu załącza się pisemne podsumowanie zawierające uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych, a także informację, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione.

Organ opracowujący projekt jest obowiązany prowadzić monitoring skutków realizacji postanowień przyjętego dokumentu w zakresie oddziaływania na środowisko, przy użyciu metod i zgodnie z częstotliwością, które zostały przez niego zaproponowane we wspomnianym wcześniej pisemnym podsumowaniu.

Podsumowanie

Popularyzowanie korzystania z pojazdów zasilanych bio-CNG w długofalowej perspektywie może pozytywnie oddziaływać na środowisko. W tym zakresie warto już na poziomie dokumentów o charakterze koncepcyjnym, przygotowywanych np. dla gmin, uwzględniać szereg działań zmierzających do tego celu.

Przede wszystkim warto przewidywać budowę stacji tankowania wraz z całą infrastrukturą doprowadzającą gaz do takiego obiektu. Trzeba jednak liczyć się z tym, że podczas przygotowywania projektów dokumentów lub przystąpienia do realizacji inwestycji, może wystąpić konieczność nawiązania dialogu z odpowiednimi organami środowiskowymi i sanitarnymi w sprawie planowanych bądź realizowanych działań.

Autorzy:

• Przemysław Wierzbicki adwokat, partner w kancelarii KKLW Legal Kurzyński Wierzbicki sp. k., członek Rady Programowej United Nations Global Compact Network Poland
• Anna Duplicka prawnik w kancelarii KKLW Legal Kurzyński Wierzbicki sp. k., Zajmuje się opracowywaniem i wdrażaniem rozwiązań z zakresu elektromobilności na rzecz jednostek samorządu terytorialnego
• Kamila Cebelińska prowadzi projekty z obszaru wdrażania nowoczesnych narzędzi w pracy prawników (agile), compliance, a także elektromobilności.