Przyłączenie do sieci na nowych zasadach. Rząd szykuje duże zmiany

Rząd przedstawił projekt zmian w ustawie Prawo energetyczne, które mają na celu usprawnienie procesów przyłączeniowych i odkorkowanie sieci dla nowych inwestycji. Proponuje m.in. elastyczne umowy przyłączeniowe oraz uproszczenie inwestycji realizowanych w formule cable-pooling.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska opracowało projekt nowelizacji ustawy Prawo energetyczne, którego celem jest optymalizacja wykorzystania istniejącej infrastruktury sieciowej oraz usprawnienie procesu przyłączania do sieci elektroenergetycznych.

Przygotowane zmiany mają na celu zwiększenie liczby obiektów możliwych do przyłączenia – m.in. poprzez odblokowanie niewykorzystywanych i nierealizowanych wydanych warunków przyłączenia – oraz zwiększenie elastyczności sieci i rozwoju magazynów energii. Resort klimatu zaznacza, że zmiany w prawie powinny ograniczyć działalność spekulacyjną w zakresie rezerwowania dostępnych mocy przyłączeniowych.

REKLAMA

Jak podkreśla ministerstwo, dostępność mocy przyłączeniowych stanowi główny czynnik determinujący tempo wzrostu nowych mocy wytwórczych, a optymalizacja sposobu wykorzystania istniejących zasobów sieciowych pozwoli na osiągnięcie bardziej zrównoważonych profili wytwarzania energii.

Operatorzy udostępnią platformy informacyjne

Autorzy projektu nowych regulacji dla sektora energetycznego podkreślają, że obecnie podmioty ubiegające się o przyłączenie nie mają dostępu do informacji na temat innych wniosków złożonych do tych samych stacji elektroenergetycznych.

Zmiany w Prawie energetycznym mają to zmienić i poprawić przejrzystość procesu przyłączeniowego. Według założeń stanie się to możliwe dzięki zobligowaniu operatorów sieci do do tworzenia dostępnych publicznie platform informacyjnych, w których publikowane będą regularnie aktualizowane informacje m.in. o:

• dostępnych zdolnościach przyłączeniowych,
• złożonych wnioskach o określenie warunków przyłączenia,
• statusie rozpatrywania wniosku,
• odrzuconych wnioskach o przyłączenie wraz z uzasadnieniem odrzucenia,
• kryteriach stosowanych do obliczania przepustowości sieci dostępnej dla nowych przyłączeń.

Jak podkreśla ministerstwo, internetowe platformy z informacjami o możliwości przyłączenia do sieci mają sprawić, że podmiot, który planuje złożyć wniosek o określenie warunków przyłączenia, będzie mógł przeanalizować i oszacować ryzyko odmowy uzyskania warunków przyłączenia i np. wybrać inną lokalizację, w której uzyskanie warunków przyłączenia będzie możliwe.

Elektroniczne wnioski o przyłączenie

Operatorzy systemów elektroenergetycznych zostaną zobowiązani do stworzenia możliwości składania wniosków o przyłączenie i rozpatrywania wniosków w procesie w pełni elektronicznym. Zachowana zostanie jednocześnie możliwość składania wniosków w dotychczasowej formie dla podmiotów przyłączanych do sieci o napięciu znamionowym do 1 kV – w tym dla gospodarstw domowych korzystających z sieci niskiego napięcia.

Elastyczne umowy przyłączeniowe

Wśród nowych rozwiązań, które zaproponowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska, są elastyczne umowy przyłączeniowe. Do wdrożenia tego instrumentu do polskiego prawa jesteśmy zobligowani przez unijną dyrektywę 2024/1711.

Elastyczne umowy przyłączeniowe mają być oferowane inwestorom przez operatorów sieci w przypadku, kiedy przyłączenie do sieci elektroenergetycznej w normalnych warunkach nie byłoby możliwe z wykorzystaniem istniejącej infrastruktury z powodu ograniczenia w przepustowości sieci. W takim wypadku operator uprawniony będzie do nałożenia uzasadnionych ograniczeń w poborze lub wprowadzaniu do sieci energii elektrycznej przez daną instalację bez ponoszenia odpowiedzialności za skutki takich ograniczeń.

Jak tłumaczy resort klimatu, elastyczne umowy przyłączeniowe mają być co do zasady traktowane jako rozwiązanie tymczasowe – do czasu odpowiedniej rozbudowy sieci elektroenergetycznej. Dlatego też warunki przyłączenia oraz elastyczna umowa o przyłączenie mają obejmować postanowienia określające rodzaj ograniczeń odpowiednio w kierunku poboru lub wyprowadzania energii elektrycznej oraz warunki, które muszą zostać spełnione w celu ich usunięcia.

Nowe prawo ma zobowiązać Urząd Regulacji Energetyki (URE) do opracowania wytycznych w zakresie tworzenia elastycznych umów przyłączeniowych. W takich umowach zgodnie z założeniami uwzględniane będą zapisy dotyczące:

• sposobu określania wielkości ograniczeń w poborze i wprowadzaniu do sieci energii elektrycznej,
• sposobu określania zakresu wymaganej rozbudowy sieci elektroenergetycznej,
• katalogu odstępstw od obowiązujących zasad rozliczeń za świadczone usługi przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej,
• sposobu określania okresu obowiązywania elastycznej umowy przyłączeniowej.

Cable pooling będzie łatwiejszy

Zmiany w Prawie energetycznym mają zapewnić uproszczenie procesu przyłączeniowego i optymalizację wykorzystania istniejących sieci. Służyć temu będzie rozszerzenie koncepcji cable pooling – czyli współdzielenia tego samego przyłączenia np. przez elektrownię wiatrową i fotowoltaiczną – oraz uproszczenie procedur zmierzających do realizacji instalacji w tej formule.

Jak podkreślają autorzy najnowszego projektu zmian w Prawie energetycznym, obecne regulacje umożliwiają współdzielenie przyłącza wyłącznie przez instalacje odnawialnych źródeł energii. Nowe regulacje mają umożliwić realizację wszelkich instalacji w formule współdzielenia przyłącza – w ramach uproszczonych procedur.

Zobowiązanie do nieprzekraczania mocy przyłączeniowej

Planowane jest także likwidacja obowiązku sporządzania ekspertyzy wpływu na system elektroenergetyczny w ramach modyfikacji wydanych warunków przyłączenia w zakresie dodania kolejnego typu instalacji lub zwiększenia mocy zainstalowanej, jeżeli zmianie nie ulega moc przyłączeniowa – odpowiednio w kierunku poboru lub wprowadzania do sieci energii elektrycznej. Do wniosku o określenie warunków przyłączenia ma być natomiast dołączane zobowiązanie do nieprzekraczania mocy przyłączeniowej.

REKLAMA

W przypadku niepoprawnej pracy strażnika mocy oraz przekroczenia mocy przyłączeniowej operator sieci będzie mógł wstrzymać wprowadzanie lub pobór energii z sieci przez dany podmiot.

Oprócz likwidacji obowiązku wykonania ekspertyzy procedurę przyłączeniową ma także uprościć zniesienie wymogu dołączania wypisu i wyrysu z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy oraz dokumentu potwierdzającego tytuł prawny do korzystania z nieruchomości.

60 dni dla operatorów sieci

Ministerstwo klimatu proponuje, aby operator sieci miał obowiązek potwierdzenia kompletności złożonego wniosku o wydanie warunków przyłączenia lub przekazania informacji o zidentyfikowanych brakach lub wadach tego wniosku w terminie 60 dni od jego doręczenia. Obowiązek ten ma dotyczyć instalacji zaliczanych do I oraz II grupy przyłączeniowej, części instalacji zaliczanych do III lub VI grupy przyłączeniowej, a ponadto biogazowni rolniczych o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 2 MW.

Autorzy projektu nowych regulacji proponują też wprowadzenie 6-miesięcznego terminu na złożenie wniosku o rozstrzygnięcie sporu przez URE w sprawach dotyczących odmowy zawarcia umowy o przyłączenie – z przyczyn technicznych lub ekonomicznych – do sieci elektroenergetycznej o napięciu wyższym od 1 kV. Jak podkreśla regulator, w obecnym stanie prawnym termin ten nie jest określony, co powoduje, że wnioski często składane są w bardzo odległym okresie od otrzymania odmowy.

Proponowana jest też likwidacja wymogu realizacji przyłączenia OZE w terminie 48 miesięcy od zawarcia umowy o przyłączenie. Jak tłumaczą autorzy projektu zmian w Prawie energetycznym, obecny stan prawny stwarza niepotrzebne trudności w realizacji umów o przyłączenie pomiędzy operatorem systemu dystrybucyjnego a podmiotem przyłączanym.

Dwa razy wyższe opłaty za przyłączenie

W odblokowaniu dostępu do sieci elektroenergetycznych ma pomóc m.in. zmiana okresu ważności warunków przyłączenia z 2 lat na rok, a także „racjonalizacja” opłat związanych z przełączeniem do sieci. Planowane jest zwiększenie kwoty zaliczki na poczet opłaty za przyłączenie z 30 zł na 60 zł za każdy kilowat mocy przyłączeniowej określonej we wniosku o określenie warunków przyłączenia i jednocześnie podniesienie maksymalnej wartości zaliczki z 3 mln zł na 6 mln zł.

Autorzy projektu nowych regulacji proponują wprowadzenie – w przypadku przyłączeń do sieci o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV – bezzwrotnej opłaty za rozpatrzenie wniosku o określenie warunków przyłączenia, w wysokości 1 zł za każdy kilowat mocy przyłączeniowej wskazanej we wniosku o określenie warunków przyłączenia, jednak nie więcej niż 100 tys. zł. Opłata za wniosek ma być wnoszona odrębnie dla każdego miejsca przyłączenia wskazanego we wniosku o określenie warunków przyłączenia. Środki finansowe z tego tytułu mają przyczynić się do zwiększenia efektywności rozpatrywania wniosków przez operatorów sieci.

Planowane jest także wprowadzenie zabezpieczenia dla podmiotów ubiegających się o przyłączenie do sieci o napięciu wyższym niż 1 kV – w wysokości 30 zł za każdy kilowat mocy przyłączeniowej określonej we wniosku o określenie warunków przyłączenia w zakresie wartości mocy nieprzekraczającej 100 MW, a także w wysokości 60 zł za każdy kilowat mocy przyłączeniowej określonej we wniosku o określenie warunków przyłączenia w zakresie wartości mocy przekraczającej 100 MW.

Zabezpieczenie inwestor będzie mógł wnieść w formie kaucji na oprocentowany rachunek bankowy prowadzony dla przedsiębiorstwa energetycznego, do którego sieci dany podmiot ubiega się o przyłączenie – albo gwarancji ubezpieczeniowej lub bankowej. Zabezpieczenie będzie podlegało zwrotowi bądź będzie zatrzymywane przez operatora w zależności od spełnienia (bądź niespełnienia) określonych zobowiązań.

Kamienie milowe dla inwestora

Odblokowaniu sieci ma służyć także nałożenie na inwestora obowiązku realizacji tzw. kamieni milowych. Umowy o przyłączenie do sieci o napięciu powyżej 1 kV mają być rozwiązywane w przypadku, gdy podmiot przyłączany do sieci w terminie 24 miesięcy od daty zawarcia umowy nie wykaże, że pozyskał wymagane pozwolenia, oraz gdy w terminie 36 miesięcy od daty zawarcia umowy nie wykaże, że zawarł niezbędne umowy na dostawę głównych urządzeń wykorzystywanych w instalacji objętej tą umową.

Aukcje na moce przyłączeniowe

Autorzy projektu zmian w ustawie Prawo energetyczne chcą wprowadzić aukcje na moce przyłączeniowe uwolnione z umów rozwiązanych w związku z brakiem realizacji kamieni milowych. Resort klimatu chce, aby w przypadku rozwiązania umowy o przyłączenie (z powodu braku realizacji kamieni milowych przez inwestora) operator sieci umożliwił zawarcie w drodze aukcji umowy o przyłączenie obejmującej przyłączenie do tego samego miejsca w sieci i na takich samych zasadach analogicznej instalacji jak instalacja, która była objęta umową.

Najnowszy projekt zmian w ustawie Prawo energetyczne (UD84) jest dostępny na stronie Rządowego Centrum Legislacji pod tym linkiem.

Piotr Pająk

piotr.pajak@gramwzielone.pl

© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.