Więcej OZE w sieci – jak to zrobić?

Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej (PSEW) we współpracy z Politechniką Lubelską przygotowało nowy raport, w którym wskazuje sposoby na zwiększenie możliwości przesyłowych polskich sieci i podłączanie nowych źródeł OZE. Autorzy opracowania podkreślają, że niektóre rozwiązania są niskokosztowe, a pozwoliłyby w stosunkowo krótkim czasie zoptymalizować infrastrukturę sieciową.

W Polsce, podobnie jak w innych krajach, rośnie presja na zmiany w miksie energetycznym. Wynika to z jednej strony z celów unijnych, z drugiej zaś z konieczności uniezależnienia się od surowców z importu.

Opracowana przez rząd aktualizacja PEP2040 przewiduje znaczne wzrosty udziału odnawialnych źródeł energii – mają one osiągnąć 51 proc. udziału w krajowej strukturze produkcji energii. Pociąga to za sobą wyzwania związane z podłączaniem do sieci nowych OZE.

REKLAMA

Polskie sieci elektroenergetyczne stają się wąskim gardłem transformacji energetycznej. W raporcie „Więcej OZE w sieci” PSEW i Politechnika Lubelska zawarły 12 rekomendacji dotyczących polskiej infrastruktury sieciowej.

– To, że potrzebujemy i chcemy mieć w krajowym systemie elektroenergetycznym coraz więcej źródeł OZE, jest kwestią bezdyskusyjną. Jednak dziś wąskim gardłem rozwoju zielonych źródeł jest infrastruktura sieciowa systemu elektroenergetycznego, której dotychczas nie poświęcano w mojej ocenie wystarczającej uwagi. A przed sieciami elektroenergetycznymi stoją ogromne wyzwania i konieczność zmian, które wymagają wieloletniego i wielokierunkowego procesu inwestycji o niespotykanej dotychczas skali – zaznaczył w raporcie Rafał Gawin, prezes Urzędu Regulacji Energetyki.

Potrzeba jednolitego sytemu

Autorzy raportu zidentyfikowali główne bariery w przyłączaniu źródeł odnawialnych do sieci. Zaproponowali bezinwestycyjne i niskoinwestycyjne metody zwiększania możliwości przyłączeniowych polskiego systemu elektroenergetycznego, które będą możliwe do szybkiego wdrożenia i w stosunkowo krótkim czasie przyniosą duże efekty.

Przedstawione rozwiązania mają umożliwić prowadzenie równoległych działań inwestycyjnych bez dużej presji czasu – kiedy duża ilość nowych mocy będzie mogła być przyłączona na bazie wprowadzonych rozwiązań regulacyjnych i administracyjnych.

Eksperci wskazują m.in. potrzebę ujednolicenia systemów informowania i metodyk wyznaczania możliwości przyłączeniowych w ogólnie przyjętych praktykach. Zdaniem autorów raportu obecnie panuje informacyjny chaos, który nie pozwala jasno stwierdzić, jakie są zdolności przyłączeniowe w sieci przesyłowej 110 kV.

Problematyczna dla przyłączania nowych mocy jest także interpretacja stanu obciążeń linii napowietrznych. Według autorów raportu nawet 5–10-proc. przeciążenie nie skutkuje zagrożeniem dla bezpieczeństwa sieci. Mimo to obecnie już poziom 0,5-proc. obciążalności dyskwalifikuje przyłączenie. Podobne niedopatrzenie eksperci widzą w przypadku zwiększenia obciążalności linii z temperatury 60 st. C do 80 st. C – wskazują, że jest to najprostszy i najtańszy sposób zwiększenia możliwości przesyłowych. Stare linie napowietrzne dysponują sporymi rezerwami zarówno w kwestii temperatury, jak i naprężenia przewodów.

REKLAMA

Ponad 5 tys. odmów

Problem z przyłączaniem nowych jednostek wytwórczych nasilił się w ostatnich latach. Według danych URE tylko w latach 2020–2021 najwięksi operatorzy systemów dystrybucyjnych (OSD) wydali łącznie ponad 5 tys. odmów wydania warunków przyłączenia o mocy 20 GW.

– Jednym z rekomendowanych rozwiązań jest wprowadzenie zachęt finansowych dla OSD. Mechanizm ten ma służyć bardziej racjonalnej ocenie możliwości przyłączania i pobudzeniu inwestycji w rozwój infrastruktury sieciowej – mówi prof. Piotr Kacjeko z Politechniki Lubelskiej, jeden z autorów raportu.

– Oczywista zdaje się potrzeba modernizacji infrastruktury sieciowej oraz budowa zupełnie nowych połączeń. Jednak niezbędne są także bezzwłoczne działania PSE SA, OSD oraz polskiego rządu, by jak najszybciej zwiększyć możliwości przyłączeniowe polskiego systemu elektroenergetycznego w kontekście dążenia do dynamicznego rozwoju OZE. Wzrost zdolności infrastruktury sieciowej winien być elementem fundamentalnym i wyjściowym do szeroko rozumianej transformacji energetycznej – podkreśla Janusz Gajowiecki, prezes PSEW.

W raporcie eksperci wskazują także na potrzebę współdzielenia infrastruktury sieciowej, w szczególności przez źródła wiatrowe i fotowoltaiczne (tzw. cable pooling). Zwracają też uwagę na konieczność stworzenia warunków prawnych do wykorzystania rozwiązań opartych na linii bezpośredniej. Oczekuje tego zwłaszcza przemysł energochłonny.

– Liczymy, że publikacja stanie się impulsem do dyskusji o potrzebnych zmianach w zakresie sieci przesyłowych i dystrybucyjnych, a nasze analizy przyczynią się do zoptymalizowania warunków przyłączeń w nadchodzących latach – mówi prezes PSEW.

Rekomendacje

Oto 12 kroków do zwiększenia możliwości przyłączeniowych polskiego systemu elektroenergetycznego, opracowanych przez PSEW i Politechnikę Lubelską:

1. Pilna weryfikacja strategicznych dokumentów rządowych, w tym PEP2040 (zwiększenie tempa transformacji energetycznej).
2. Ujednolicenie metodyki wyznaczania możliwości przyłączania źródeł do sieci i opublikowanie jej w dokumencie rangi rozporządzenia
3. Ujednolicenie systemu informowania zainteresowanych podmiotów o aktualnie dostępnych zdolnościach przyłączeniowych w sieci przesyłowej i 110 kV.
4. Interpretacja wyników analiz rozpływowych i wynikającego z nich stanu obciążeń linii zgodna z realiami metrologicznymi i podstawami fizycznymi procesu nagrzewania się przewodów.
5. Prawne uregulowanie dopuszczalnych poziomów tolerancji w interpretacji wyników obliczeń poprzedzających wydanie decyzji o warunkach przyłączenia; uwzględnienie przybliżonego charakteru tych obliczeń.
6. Eliminacja barier inwestycyjnych w zakresie możliwości efektywnego zwiększania obciążalności linii do 80 st. C, tworzenie planów eliminacji linii o temperaturze projektowej 40 st. C.
7. Implementacja koncepcji współdzielenia infrastruktury sieciowej pomiędzy różne technologie OZE – tzw. cable pooling.
8. Implementacja regulacji umożliwiających wykorzystanie na dużą skalę linii bezpośrednich.
9. Wprowadzenie zachęt finansowych dla OSD do redukcji liczby wydawanych odmów przyłączenia źródeł OZE do sieci.
10. Wprowadzenie mechanizmów redukcji generacji energii z OZE zarówno w przypadku pojawienia się globalnej bilansowej nadwyżki, jak i lokalnych nadwyżek powodujących okresowe przeciążenia linii lub przekroczenie dopuszczalnych poziomów napięć.
11. Modyfikacja i uelastycznienie kryteriów przyłączeń do sieci średniego napięcia, wykorzystanie możliwości regulacyjnych instalacji OZE.
12. Poprawa warunków pracy sieci niskiego napięcia, ograniczenie liczby włączeń instalacji prosumenckich.

Skróconą wersję raportu „Więcej OZE w sieci” można pobrać tutaj.