Duży wzrost obrotu gwarancjami pochodzenia

Nowelizacja Prawa energetycznego z 26 lipca 2013 r. wprowadziła do polskiego prawa nowy mechanizm wsparcia producentów zielonej energii – tzw. gwarancje pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii (ang. Guarantees of Origin – GoO). W przeciwieństwie do zielonych certyfikatów gwarancje pochodzenia nie są prawem majątkowym, dla producentów zielonej energii mogą stanowić jednak dodatkowe źródło przychodu.

Gwarancja pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnym źródle energii jest dokumentem stanowiącym potwierdzenie odbiorcy końcowemu, że określona w tym dokumencie ilość energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej lub do sieci przesyłowej została wytworzona w odnawialnym źródle energii. Ich przekazanie następuje niezależnie od przeniesienia praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia energii z OZE, czyli tzw. zielonych certyfikatów. 

REKLAMA

Z gwarancji pochodzenia nie wynikają prawa majątkowe. Nie będzie więc można ich sprzedać tak jak w przypadku zielonych certyfikatów. Nowe regulacje dotyczące gwarancji pochodzenia nie wskazują także podmiotów zobowiązanych do ich zakupu.

Gwarancje pochodzenia mają charakter raczej prestiżowy. Wobec niskiej płynności rynku GoO, ich ceny mogą wahać się od kilku eurocentów do kilkudziesięciu eurocentów na MWh. Wartość gwarancji jest symboliczna i dlatego handel nimi może mieć sens dopiero przy naprawdę dużych wolumenach. Sprzedaż małej ilości gwarancji pochodzenia może nawet nie pokryć kosztów związanych z tego rodzaju operacją. Co ciekawe, gwarancje pochodzenia można otrzymywać nie tylko za produkcję energii z OZE, ale także z innych źródeł. Gwarancje pochodzenia są jednak w zdecydowanej większości wydawane za energię wyprodukowaną w źródłach odnawialnych. 

Mechanizm gwarancji pochodzenia został wprowadzony do unijnego prawa na początku ubiegłej dekady i korzystają z niego – oprócz producentów zielonej energii – także firmy, które kupując określoną ilość gwarancji chcą poprawić swój wizerunek i pokazać, że korzystają z ekologicznej energii. Wśród nich są m.in. działający w Unii Europejskiej sprzedawcy energii, a także firmy dbające o swój ekologiczny wizerunek takie jak IKEA czy Deutsche Bahn, który zadeklarował, że energia, z której korzysta, będzie pochodzić w 100-procentach ze źródeł odnawialnych. Taka deklaracja nie oznacza jednak, że niemiecka kolej wybuduje swoje elektrownie OZE, ale właśnie, że będzie posiadać odpowiednią ilość gwarancji pochodzenia, których wolumen pokryje ilość zużytej przez nią energii. 

System gwarancji pochodzenia ma charakter transgraniczny. Oznacza to, że producenci zielonej energii w Polsce swoje gwarancje będą mogli sprzedać nie tylko podmiotom zarejestrowanym w naszym kraju, ale także takim firmom jak Deutsche Bahn czy np. europejskim oddziałom Ikei.

W handlu gwarancjami pochodzenia pośredniczą wyspecjalizowane w tym firmy brokerskie. Co istotne, system gwarancji pochodzenia działa także w europejskich krajach nie będących członkami Unii Europejskiej, a liderem w ich sprzedaży jest Norwegia, której system energetyczny opiera się głównie na elektrowniach wodnych produkujących energię, za którą również przysługują gwarancje pochodzenia. 

W Polsce podmiotem odpowiedzialnym za wydawanie gwarancji pochodzenia będzie Urząd Regulacji Energetyki. Gwarancje pochodzenia energii z OZE będą wydawane przez Urząd Regulacji Energetyki w formie elektronicznej i przekazywane bezpośrednio do rejestru gwarancji pochodzenia. Gwarancja pochodzenia odpowiadająca wytworzeniu 1 MWh zielonej energii będzie wydawana jest na okres 12 miesięcy od dnia zakończenia wytwarzania energii elektrycznej w odnawialnym źródle energii objętej wnioskiem o wydanie gwarancji pochodzenia.

Każda gwarancja pochodzenia będzie oznaczona indywidualnym numerem i będzie zawierać zakres danych tożsamy z danymi wskazanymi we wniosku o wydanie gwarancji pochodzenia oraz będzie posiadać datę ważności. Ważność gwarancji pochodzenia będzie wygasać z chwilą jej przekazania odbiorcy końcowemu, a jeśli nie zostanie mu przekazana, w terminie 12 miesięcy wygaśnie i zostanie wykreślona z rejestru prowadzonego przez URE. Producenci zielonej energii, którzy będą chcieli otrzymać gwarancje pochodzenia za produkowaną przez siebie energię, będą musieli złożyć odpowiedni wniosek w Urzędzie Regulacji Energetyki.

System gwarancji pochodzenia został wpisany również do ustawy o OZE, w której temu zagadnieniu poświęcony jest rozdział 5 „Gwarancje pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii”.

REKLAMA

4.2. Handel gwarancjami pochodzenia na Towarowej Giełdzie Energii, statystki do końca 2018 r.

Przepisy Dyrektywy 2009/28/WE, nakazującej tworzenie rejestrów gwarancji pochodzenia w krajach Unii Europejskiej, zaimplementowano w Polsce poprzez nowelizację Ustawy Prawo Energetyczne z dnia 26.07.2013 r. zwanej małym trójpakiem energetycznym, która weszła w życie z dniem 11.09.2013 r. Nałożyła ona na TGE obowiązek prowadzenia Rejestru Gwarancji Pochodzenia i organizacji obrotu gwarancjami pochodzenia. TGE rozpoczęła notowania gwarancji pochodzenia w listopadzie 2014 r.

Zgodnie z przepisami Urząd Regulacji Energetyki wystawia gwarancje pochodzenia, które wczytywane są do systemu informatycznego Rejestru Gwarancji Pochodzenia prowadzonego przez TGE. Użytkownicy systemu mogą następnie handlować gwarancjami pochodzenia lub przekazywać je odbiorcom końcowym jako dowody zakupu energii ze źródeł odnawialnych. Istnieje również możliwość zwrócenia się do TGE z prośbą o dokument potwierdzający odbiorcy końcowemu, że określona w tym dokumencie ilość energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej lub do sieci przesyłowej została wytworzona w odnawialnym źródle energii.

Z gwarancji pochodzenia nie wynikają prawa majątkowe. Jej wystawienie następuje niezależnie od praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia.

Gwarancja pochodzenia:

• wydawana jest w formie elektronicznej i przekazywana bezpośrednio do Rejestru Gwarancji Pochodzenia TGE;
• wydawana jest na okres 12 miesięcy od dnia zakończenia wytwarzania energii elektrycznej w odnawialnym źródle energii – po upływie tego okresu gwarancja pochodzenia wygasa i podlega wykreśleniu z Rejestru;
• jest oznaczona indywidualnym numerem oraz wskazuje datę jej ważności;
• traci ważność z chwilą przekazania jej odbiorcy końcowemu;
• wydawana jest za wytworzoną energię elektryczną z dokładnością do 1 MWh.

Rejestr Gwarancji Pochodzenia skierowany jest przede wszystkim do wytwórców energii ze źródeł odnawialnych, spółek obrotu, brokerów, oraz wszystkich zainteresowanych podmiotów, którym zależy na poświadczeniu pochodzenia energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych.

Uruchomiony przez Towarową Giełdę Energii S.A. Rejestr Gwarancji Pochodzenia umożliwia:

• wytwórcom: wczytanie gwarancji pochodzenia na ich konta;
• brokerom: pośredniczenie w sprzedaży/zakupie gwarancji pochodzenia;
• odbiorcom końcowym: przekazanie im gwarancji pochodzenia.

Rejestr Gwarancji Pochodzenia dostępny jest dla wszystkich użytkowników. Członkostwo w Rejestrze Gwarancji Pochodzenia i w ramach tego Rejestru obrót gwarancjami pochodzenia, nie będzie wymagał od użytkownika podpisania umowy z domem maklerskim, ani członkostwa na Towarowej Giełdzie Energii.

W listopadzie 2018 r. minęły cztery lata funkcjonowania Rejestru Gwarancji Pochodzenia prowadzonego przez Towarową Giełdę Energii. Pierwsze transakcje sprzedaży gwarancji pochodzenia za pośrednictwem TGE przeprowadzono we wrześniu 2015 r.

W tym samym miesiącu na Towarowej Giełdzie Energii sprzedano gwarancje pochodzenia w rekordowej ilości odpowiadającej wyprodukowaniu 3,79 TWh energii odnawialnej.

W pierwszych 10 miesiącach 2018 roku na TGE sprzedano gwarancje pochodzenia odpowiadające produkcji 10,79 TWh energii odnawialnej, podczas gdy w analogicznym okresie ubiegłego roku sprzedano gwarancje odpowiadające wytworzeniu 2,55 TWh, a rok wcześniej – 0,59 TWh.

Jak wylicza Towarowa Giełda Energii, ostatnie 12 miesięcy, licząc do grudnia 2018., przyniosło aż ośmiokrotny wzrost wolumenu, do poziomu 12,1 TWh, co stanowi 72 proc. rocznej produkcji w OZE w krajowym systemie elektroenergetycznym.

Systematycznie rośnie liczba członków Rejestru Gwarancji Pochodzenia, który prowadzi TGE. W 2014 r. było ich jeszcze tylko 56, natomiast w 2017 roku ich liczba wzrosła do 330, a na koniec 2018 roku wynosiła już 438.

W grudniu 2018 r. cena średnioważona gwarancji pochodzenia na Towarowej Giełdzie Energii sięgnęła 0,51 zł/MWh w porównaniu do średniej ceny 0,54 zł/MWh w listopadzie 2018 r. Spadek ceny miesiąc do miesiąca odnotowano mimo rekordowego wzrostu miesięcznych obrotów gwarancjami pochodzenia, które w grudniu 2018 r. odpowiadały wyprodukowaniu energii odnawialnej w ilości 4 188 501MWh (w ramach 564 transakcji)  w stosunku do obrotów rzędu 1 867 514 MWh w listopadzie 2018 r. (w ramach 407 transakcji). W całym roku 2018 w Rejestrze Gwarancji Pochodzenia zawarto transakcje o wolumenie 16 848 979 MWh, co stanowi najlepszy rezultat w historii Rejestru i ponad 6-krotny wzrost r/r.

Najwyższą cenę gwarancji TGE w 2018 roku odnotowała w maju (0,55 zł/MWh), a najwyższą w historii tego systemu – w kwietniu 2017 r. (1,37 zł/MWh). Natomiast do minimum (0,01 zł/MWh) średnie ceny gwarancji spadały dwukrotnie – w lutym i lipcu 2016 r.