Kampania „Zobacz, czym oddychasz” ujawnia jakość powietrza w polskich miastach

Mobilne instalacje przedstawiające ludzkie płuca krążą po Polsce. W kolejnej edycji antysmogowej kampanii Polskiego Alarmu Smogowego nowatorskie instalacje odwiedzą 29 miejscowości w dziewięciu województwach, aby pokazać, jak zanieczyszczone jest powietrze w tych lokalizacjach. 

Trwa szósta edycja kampanii „Zobacz, czym oddychasz. Zdrowe Powietrze = Zdrowe Dzieci!”. Mobilne instalacje w postaci dwumetrowych modeli ludzkich płuc odwiedziły już 20 miejscowości w Polsce, pokazując poziom zanieczyszczenia powietrza. Największe zaczernienie białego materiału pokrywającego model odnotowano w Nowej Rudzie i Wrocławiu na Dolnym Śląsku oraz w Dąbrowie Górniczej na Śląsku.

Mobilne płuca działają na zasadzie filtracji powietrza – pochłaniają zanieczyszczenia i zmieniają kolor w zależności od poziomu tych zanieczyszczeń. Pyłki osiadają na białej materii, która może przybrać grafitowy, a nawet czarny kolor. Instalacje są umieszczane w różnych lokalizacjach na okres jednego miesiąca. Do końca sezonu grzewczego mobilne płuca trafią jeszcze do dziewięciu miejscowości.

REKLAMA

Zagrożone zdrowie dzieci

Dane zgromadzone podczas akcji wskazują, że w okresie zimowym poziom smogu wciąż pozostaje wysokim zagrożeniem. We Wrocławiu w kulminacyjnym momencie pod koniec 2024 r. poziom pyłu PM2.5 przekroczył wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia nawet 10-krotnie. Eksperci podkreślają, że poprawa jakości powietrza może przyczynić się do uratowania setek osób rocznie przed przedwczesną śmiercią.

W tym sezonie grzewczym szczególny nacisk kładziony jest na uświadomienie rodzicom zagrożeń dla zdrowia dzieci wynikających z zanieczyszczonego powietrza. Lekarze alarmują, że w sezonie smogowym infekcje u najmłodszych zdarzają się czterokrotnie częściej, a długotrwałe narażenie na smog może prowadzić do nieprawidłowego rozwoju płuc i chorób układu oddechowego.

Zaangażowane gminy

W kampanię zaangażowały się gminy z całego kraju, które wykorzystują tę akcję do edukacji mieszkańców. Według organizatorów akcja ma szczególne znaczenie w miejscowościach, gdzie brakuje regularnych pomiarów jakości powietrza.

Kampania podkreśla nie tylko zagrożenie związane z oddychaniem zanieczyszczonym powietrzem, ale także promuje działania mające na celu poprawę sytuacji, takie jak termomodernizacja budynków i eliminacja nieefektywnych pieców.

– Kampania PAS to świetna inicjatywa – mówi Jacek Kędzierski, pracownik gminy Zbuczyn – Dzięki tej akcji naprawdę można zobaczyć, czym oddychamy. Tylko po miesiącu działania mobilnych płuc wyobraźnia zaczęła pracować, a świadomość mieszkańców naszej gminy znacznie wzrosła. Nie tylko mówienie o problemie, ale możliwość jego naocznego dostrzeżenia znacznie ułatwia kontakt i rozmowę z mieszkańcami. Płuca były obserwowane przez przedszkolaków, młodzież, rodziców, seniorów. A kto widział, już nie powie: ja nie wiedziałem.

REKLAMA

Wsparcie w termomodernizacji i wymianie pieca

Na instalacji podano stronę internetową oraz numer infolinii programu Czyste Powietrze, który jest najważniejszym programem antysmogowym. Można tam zasięgnąć informacji na temat pozyskania dotacji. Obecnie NFOŚiGW pracuje nad nową wersją programu, a wznowienie naboru jest planowane na kwiecień br.

Program zapewnia dofinansowanie do wymiany kotłów i termomodernizacji budynków. Od początku jego trwania wpłynął już ponad milion wniosków o dofinansowanie w łącznej wysokości ponad 38 mld zł. Podpisano 847 tys. umów o dotacje na kwotę blisko 28 mld zł. Dotychczas wypłacone dofinansowanie przekracza 13,5 mld zł. Wsparcie otrzymało już 650 tys. właścicieli domów jednorodzinnych.

W samym 2024 r. na wypłaty dla beneficjentów programu Czyste Powietrze Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przekazał do wojewódzkich funduszy ponad 6,3 mld zł. W tym roku w ramach Czystego Powietrza planowane są łączne wypłaty na konta wojewódzkich funduszy w wysokości około 8 mld zł. Z tego ponad 3,46 mld zł ma pochodzić z z Krajowego Planu Odbudowy (KPO), a ponad 3,65 mld zł – z unijnego programu FEnIKS.

Szerzej na temat nowych zasad dofinansowania z Czystego Powietrza w 2025 r. w artykule: Zmiany w programie Czyste Powietrze. Więcej kontroli, koniec z dopłatami do ogrzewania gazem.

Wirtualne płuca na świecie

W tegorocznej edycji kampanii wprowadzono również elementy wirtualne. Dzięki współpracy z organizacją Tech To The Rescue oraz firmą Brainhub powstało narzędzie „Wirtualne płuca”, które umożliwia wizualizację stanu płuc po dwóch tygodniach oddychania powietrzem w dowolnej lokalizacji na świecie. Na stronie internetowej dostępna jest także gra edukacyjna, w której gracze eliminują źródła zanieczyszczenia.

Partnerami kampanii są: Allegro Foundation, Clean Air Fund, Fundacja Better Future oraz Grupa LuxMed. Patronat nad inicjatywą objęły: Edukacyjna Sieć Antysmogowa NASK, Tech To The Rescue, Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP oraz Europejskie Centrum Czystego Powietrza.