Program Czyste Powietrze w 2025 w nowej odsłonie

Trwają prace nad reformą programu dotacji na termomodernizację i wymianę źródeł ciepła w domach – Czyste Powietrze. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej poinformował, jakich zmian możemy spodziewać się w Czystym Powietrzu w 2025 r.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) we współpracy z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) prowadzą konsultacje programu Czyste Powietrze. Ich efektem ma być reforma Czystego Powietrza i nowa odsłona programu w 2025 r.

Zarząd NFOŚiGW ocenia, że wprowadzone wcześniej zmiany w zasadach dofinansowania w programie Czyste Powietrze nie były trafione i że program wymaga kolejnych zmian. Fundusz poinformował, wokół jakich tematów toczą się rozmowy i co może zmienić się w Czystym Powietrzu w 2025 r.

REKLAMA

Szczepionka na ETS2

Prezes NFOŚiGW Dorota Zawadzka-Stępniak podkreśla, że najwięcej zastrzeżeń ma do zasad dofinansowania oferowanego dla grupy beneficjentów posiadających najniższe dochody, którzy mogą otrzymać najwyższą dotację.

– W programie Czyste Powietrze mierzymy się z wieloma wyzwaniami. W grupie trzeciej programu, gdzie poziom dofinansowania dla osób najuboższych jest najwyższy, pojawiło się najwięcej nieprawidłowości. Charakter tych nadużyć wskazuje wręcz, że wspieramy osoby, które wcale nie potrzebują 100 proc. dofinansowania. Program Czyste Powietrze musimy więc przemodelować i ukierunkować działania przede wszystkim na osoby ubogie energetycznie oraz na poprawę efektywności energetycznej – komentuje Dorota Zawadzka-Stępniak.

Robert Gajda, zastępca prezesa NFOŚiGW, mówi: – Reforma z ubiegłego roku zrobiła więcej złego niż dobrego dla programu. Pojawiło się bardzo dużo patologii, jeśli chodzi o wydatkowanie tych środków, a są to środki publiczne. Trzeba wprowadzić odpowiednie zmiany, w tym legislacyjne, by ten program wszedł na odpowiednie tory.

Krzysztof Bolesta, sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, podkreśla, że program Czyste Powietrze jest szansą na złagodzenie skutków finansowych rozszerzenia europejskiego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS2) na sektor budownictwa.

– Program zmienia się dynamicznie w stronę kompleksowej termomodernizacji. Po pierwsze będziemy podstawiali inne źródła jego finansowania. Pod drugie chcemy, by nowy program był „szczepionką” na tzw. ETS2 – dodaje Krzysztof Bolesta.

Wiceminister klimatu podkreśla, że MKiŚ stara się opóźnić rozszerzenie systemu ETS na sektor budownictwa, aby przesunąć w czasie wzrost rachunków odbiorców ogrzewających domy z wykorzystaniem paliw kopalnych.

Czyste Powietrze – zmiany w 2025

Program Czyste Powietrze ma na celu wymianę pozaklasowych kotłów na paliwa stałe oraz poprawę efektywności energetycznej domów jednorodzinnych. Wysokość wsparcia jest uzależniona od dochodów właścicieli domów jednorodzinnych – im niższe są dochody wnioskodawców, tym wyższy poziom dofinansowania mogą uzyskać.

Narodowy Fundusz podkreśla, że uczestnicy konsultacji dotyczących reformy Czystego Powietrza zwrócili uwagę na obecne kryteria dochodowe, które ich zdaniem nie gwarantują, że najwyższy poziom wsparcia – wynoszący do 100 proc. kosztów netto inwestycji – otrzymują osoby najuboższe.

Zaproponowano wprowadzenie dodatkowych kryteriów, np. majątkowych, dotyczących stanu energetycznego budynku, wieku wnioskodawcy, źródeł dochodu (zasiłków) czy minimalnego okresu własności domu.

Jak relacjonuje NFOŚiGW, postulaty dotyczyły także zaangażowania ośrodków pomocy społecznej w proces przyznawania dofinansowania z programu Czyste Powietrze. Ponadto pojawiła się propozycja objęcia dofinansowaniem budynków wykorzystywanych do działalności gospodarczej przez mikroprzedsiębiorców. Padły także propozycje dotyczące zniesienia lub podniesienia limitu dochodów dla pierwszego progu dotacyjnego.

REKLAMA

Prefinansowanie źródłem nieprawidłowości w Czystym Powietrzu

W programie Czyste Powietrze osoby o najniższych dochodach mogą skorzystać z prefinansowania inwestycji – maksymalnie do 50 proc. kosztów kwalifikowanych. Kwota ta jest wypłacana na konto wykonawcy przedsięwzięcia.

NFOŚiGW zwraca uwagę w kontekście prefinansowania, że pojawiają się nieprawidłowości związane z nieuczciwymi wykonawcami. Wśród propozycji, które padły podczas konsultacji, zaproponowano: włączenie w proces banków, lepsze zabezpieczenie umów, wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia wykonawców, wypłatę prefinansowania na konto beneficjenta, ograniczenie katalogu pełnomocników oraz przyspieszenie wypłat dotacji przy ograniczeniu lub rezygnacji z prefinansowania.

W ocenie uczestników konsultacji odejście od prefinansowania inwestycji mogłoby uprościć i przyspieszyć ocenę wniosków, a także ograniczyłoby nadużycia w programie.

Paszport energetyczny w Czystym Powietrzu?

Uczestnicy konsultacji zaproponowali wprowadzenie w Czystym Powietrzu tzw. paszportu energetycznego, który miałby ułatwić beneficjentom dofinansowania zaplanowanie prac termomodernizacyjnych. NFOŚiGW zwraca uwagę, że ze względu na wysokie koszty inwestycji objętych dotacjami z Czystego Powietrza właściciele domów mogą decydować się na etapowanie prac prowadzących do osiągnięcia wymaganego standardu budynku.

W ocenie uczestników konsultacji w programie powinna nadal istnieć możliwość tylko wymiany źródła ciepła i instalacji wewnętrznej, jednak także powinny być wymogi dotyczące minimalnej efektywności energetycznej domu, ocena jego standardu energetycznego przed i po wykonaniu przedsięwzięcia.

Lista wykonawców w Czystym Powietrzu

Kolejna propozycja zmian w programie Czyste Powietrze to utworzenie listy rekomendowanych wykonawców, aby w ten sposób zapewnić lepszą ochronę beneficjentów. Postulaty zgłaszane podczas konsultacji dotyczyły zarówno list na poziomie gmin i regionów, jak i listy ogólnopolskiej. NFOŚiGW relacjonuje, że zgłaszano konieczność aktualizacji listy oraz sugerowano, aby obowiązkowe listy rekomendowanych wykonawców wprowadzać z uwzględnieniem okresów przejściowych.

Zaproponowano powrót w programie do określenia limitów jednostkowych kosztów inwestycji, by zapobiec sztucznemu zawyżaniu kosztów usług i termomodernizacji przez wykonawców.
.

.

Koniec dotacji na kotły gazowe?

W zakresie dotacji na wymianę źródeł ogrzewania dopuszczone do dofinansowania w Czystym Powietrzu są obecnie następujące technologie ogrzewania: kotły gazowe, na biomasę, olejowe, pomy ciepła, ogrzewanie elektryczne oraz przyłącza do sieci elektroenergetycznej. Zdaniem NFOŚiGW to gwarantuje szeroki wybór urządzeń grzewczych oraz konkurencyjność.

Jednak ostatnie zmiany w unijnych regulacjach sprawiają, że Narodowy Fundusz wkrótce znajdzie się pod presją wyłączenia z dofinansowania źródeł grzewczych zasilanych paliwami kopalnymi. Więcej na ten temat w artykule: Koniec dofinansowania na kotły zasilane paliwami kopalnymi coraz bliżej.

Piotr Pająk

piotr.pajak@gramwzielone.pl

© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.