Jakie pokonać smog? Postulaty dla rządu

W Polsce trwa sezon smogowy. Problem dotyczy nie tylko miast-rekordzistów w rankingu najbardziej zanieczyszczonych miejscowości. Na skutki zanieczyszczeń powietrza narażeni są mieszkańcy większości polskich miast. Jak zatem ograniczyć smog? Co powinny zrobić władze? Swoje propozycje przekazały przedstawicielom rządu organizacje pozarządowe zajmujące się m.in. ochroną powietrza. 

Z inicjatywy siedmiu organizacji pozarządowych odbył się Okrągły Stół na Rzecz Poprawy Jakości Powietrza, na którym uczestnicy zaproponowali rządowi, jakie zmiany należy wprowadzić w obszarze jakości powietrza – zarówno pilne, jak i długofalowe.

W spotkaniu uczestniczyli wiceminister klimatu i środowiska Krzysztof Bolesta, wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny, wiceminister funduszy i polityki regionalnej Konrad Wojnarowski oraz przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury, Najwyższej Izby Kontroli, samorządów i środowisk naukowych.

REKLAMA

Walka ze smogiem to w Polsce wyzwanie cywilizacyjne, które wymaga działań międzyresortowych. Wiedzą o tym obywatele, którzy mówią 'dość’ i coraz częściej idą do sądu, aby domagać się czystego i zdrowego powietrza. Potrzebujemy pilnych antysmogowych działań naprawczych i to właśnie listę takich działań przekazaliśmy przedstawicielom rządu i instytucji zajmujących się ochroną środowiska – powiedziała Agnieszka Warso-Buchanan, radczyni prawna z Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi.

Postulaty organizacji objęły cztery kluczowe obszary:

• wpływ jakości powietrza na zdrowie mieszkańców Polski,
• zmniejszanie emisji z domowych instalacji grzewczych ze wsparciem dla najuboższych w tym zakresie,
• transport i wykluczenie transportowe,
• wdrażanie przepisów i ich egzekwowanie.

Trzeba działać natychmiast

Zmiany, które według organizacji mogą zostać wdrożone w ciągu najbliższych miesięcy, obejmują mi.in. poparcie dla pilnego wdrożenia ambitnych norm jakości powietrza i wzmocnienie przestrzegania uchwał antysmogowych.

Organizacje apelują także o przeznaczenie minimum 25 proc. środków z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg (RFRD) na infrastrukturę pieszą i rowerową, zapewnienie ciągłości finansowania programu Czyste Powietrze, a także kontrole urządzeń grzewczych i badanie jakości paliw stałych.

– Jednym z najważniejszych wyzwań stojących przed nowym rządem jest likwidacja starych pieców i kotłów na węgiel i drewno, tzw. kopciuchów. Wciąż w Polsce dymi ich około 2,5 mln i stanowią one główne źródło zimowego smogu. Zastąpienie kopciuchów czystymi formami ogrzewania będzie wymagać nie tylko wdrożenia uchwał antysmogowych, ale też zapewnienia sprawnie działających programów finansowych wspierających mieszkańców w termomodernizacji domów i instalacji nowoczesnego ogrzewania  – powiedziała Anna Dworakowska z Polskiego Alarmu Smogowego.

REKLAMA

Konieczny monitoring

Wśród długofalowych działań, które w znacznym stopniu przyczynią się do ograniczenia zanieczyszczeń powietrza, organizacje uznają za najważniejsze m.in. zwiększenie o co najmniej jedną trzecią liczby stacji monitoringu jakości powietrza. Jak bowiem podkreśliła Anna Zielińska-Rakowicz z Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych (FPPE), w Polsce istnieje tylko 20 stacji mierzących zanieczyszczenia komunikacyjne.

Aby tworzyć skuteczne rozwiązania ograniczające emisje z transportu i działać na rzecz poprawy jakości powietrza, potrzebujemy znacznie gęstszej sieci monitoringu – mówi Anna Zielińska-Rakowicz.

Uczestnicy okrągłego stołu szanse na ograniczenie smogu widzą także w intensywnym rozwoju transportu publicznego i zwiększeniu jego dostępności oraz wyeliminowaniu z ruchu wysokoemisyjnych pojazdów, głównie starszych samochodów z silnikami Diesla, uznawanych za tzw. kopciuchy na kółkach.

Dążąc do poprawy jakości powietrza, nie możemy zapominać o transporcie drogowym, który też jest źródłem szkodliwych dla zdrowia zanieczyszczeń. W Polsce odpowiada on m.in. za ponad 30 proc. emisji tlenków azotu, przy czym w miastach i przy ruchliwych drogach udział transportu w zanieczyszczeniu powietrza jest znacznie większy. Musimy przyjąć do wiadomości, że kopcące samochody są równie groźne co stare piece. Najlepszym sposobem na trwałe ograniczenie tych emisji jest ułatwienie, a w wielu przypadkach umożliwienie mieszkańcom i mieszkankom naszego kraju wybierania innych środków transportu niż własny samochód. Oznacza to przede wszystkim konieczność walki z wykluczeniem transportowym i zwiększenia dostępności transportu zbiorowego oraz rozwijania infrastruktury pieszej i rowerowej – powiedziała Urszula Stefanowicz z Polskiego Klubu Ekologicznego Okręgu Mazowieckiego.

Ważne jest również wzmocnienie programów finansujących transformację energetyczną polskich domów, a także poprawa realizacji lokalnych programów antysmogowych oraz kontroli instalacji grzewczych.

Edukacja ekologiczna

Uczestnicy Okrągłego Stołu na Rzecz Poprawy Jakości Powietrza podkreślali znaczącą rolę edukacji na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie. Jej adresatami powinny być nie tylko dzieci, ale także dorośli – rodzice i lekarze, którzy w wywiadach i diagnozach rzadko jako czynnik ryzyka chorób podają zanieczyszczenie powietrza.

Na szczęście z roku na rok rośnie świadomość Polaków, jak bardzo szkodliwy jest smog. Tak wynika z ankiety przygotowanej wspólnie przez serwis Pracuj.pl i Polski Alarm Smogowy. Więcej na ten temat w artykule: Czy Polacy wiedzą, że smog szkodzi? Badanie opinii.