Linia bezpośrednia i taryfy dynamiczne. Nowe prawo wchodzi w życie

Weszły w życie przepisy wprowadzające spore zmiany w zasadach funkcjonowania rynku energetycznego. Ceny dynamiczne energii elektrycznej i realizacja inwestycji w OZE w ramach linii bezpośredniej to tylko niektóre z nich.

Wczoraj weszła w życie ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne. Ma ona na celu wdrożenie unijnych przepisów zawartych m.in. w dyrektywie rynkowej. Nowe prawo wprowadza też zmiany w ustawie o odnawialnych źródłach energii.

Linia bezpośrednia dla OZE

Najnowsze zmiany w Prawie energetycznym podsumował Urząd Regulacji Energetyki (URE). Regulator zwrócił uwagę zwłaszcza na pojawienie się możliwości realizacji inwestycji w odnawialne źródła energii w modelu linii bezpośredniej. Ta koncepcja zakłada bezpośrednie przyłączenie instalacji OZE do odbiorcy – z pominięciem publicznej sieci dystrybucyjnej i związanych z jej wykorzystaniem opłat. W ten sposób odbiorcy mają uzyskać dostęp do tańszej energii.

REKLAMA

Przed wejściem w życie najnowszej nowelizacji Prawa energetycznego linia bezpośrednia była rozwiązaniem jedynie dla odbiorców energii trwale odłączonych od Krajowego Systemu Energetycznego (KSE), którzy nie byli zasilani z publicznej sieci. Teraz linia bezpośrednia będzie rozwiązaniem dostępnym również dla odbiorców, którzy korzystając z niej, nadal będą przyłączeni do sieci dystrybucyjnej.

Komentując wprowadzenie linii bezpośredniej do Prawa energetycznego, prezes URE Rafał Gawin podkreśla, że to rozwiązanie będzie sprzyjało powstawaniu lokalnych źródeł energii i stanowi odpowiedź na oczekiwania dużych odbiorców przemysłowych, dla których ważna jest możliwość produkcji energii odnawialnej w bezpośrednim sąsiedztwie zakładu przemysłowego.

Linia bezpośrednia będzie sprzyjać dekarbonizacji gospodarki i odpowiadać na oczekiwania dużego biznesu. Dzięki temu rozwiązaniu instalacja OZE, będąca w bezpośredniej lokalizacji przy zakładzie danej firmy, może bezpośrednio przesyłać energię bez konieczności przyłączenia do krajowej sieci elektroenergetycznej. Potrzeby energetyczne będą więc zaspokajane na miejscu – zwraca uwagę Rafał Gawin.

Urząd Regulacji Energetyki podkreśla, że zgodnie z nowymi przepisami uruchomienie linii bezpośredniej będzie możliwe bez konieczności uzyskania w tym celu zgody regulatora. Wymagany będzie jedynie wpis do wykazu takich linii. URE dokona wpisu na podstawie zgłoszenia podmiotu ubiegającego się o budowę linii bezpośredniej. Zgłoszenie musi zawierać informacje dotyczące parametrów linii, a także ekspertyzę wpływu tej linii lub urządzeń, instalacji lub sieci do niej przyłączonych na system elektroenergetyczny, co jest podyktowane koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa pracy KSE.

Podmioty korzystające z linii bezpośrednich będą obciążone tzw. opłatą solidarnościową. Ma ona uzupełniać koszty stałe niepokryte innymi składnikami taryfy, opłaty jakościowej czy opłaty mocowej.

Taryfy dynamiczne

Nowelizacja Prawa energetycznego wprowadza też możliwość sprzedaży energii w ramach taryfy dynamicznej.

Umowę z cenami dynamicznymi energii elektrycznej będzie można zawrzeć z każdym sprzedawcą, który obsługuje ponad 200 tys. odbiorców. Cena energii w takiej umowie będzie odzwierciedlała wahania cen na rynkach energii elektrycznej, w szczególności na rynkach dnia następnego i dnia bieżącego.

URE podkreśla, że skorzystać z taryf dynamicznych będzie mógł tylko odbiorca posiadający zainstalowany licznik zdalnego odczytu. Dlatego wejście w życie ceny dynamicznej jest ściśle powiązane z momentem zainstalowania takich liczników, uruchomienia systemów zdalnego odczytu oraz Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii. Utworzenie tych systemów pozwoli na porównanie cen i szybkie reagowanie na zmieniające się okoliczności. Zawieranie umów z ceną dynamiczną ma być możliwe od sierpnia 2024 roku.

Regulator podkreśla, że korzystanie z umów z taryfą dynamiczną implikuje ryzyko wynikające z wahania cen energii. Dlatego sprzedawcy energii stosujący umowy z ceną dynamiczną zostali zobowiązani do informowania odbiorców, w sposób przejrzysty i zrozumiały, o kosztach i korzyściach, a także o ryzykach związanych z takimi umowami. W celu zapewnienia tej przejrzystości na regulatora został nałożony obowiązek monitorowania sytuacji na rynku energii elektrycznej związanej z cenami dynamicznymi. Prezes URE corocznie będzie też publikował raport dotyczący segmentu rynku, w którym stosowane są ceny dynamiczne.

Taryfa dynamiczna przenosi sygnały cenowe bezpośrednio na odbiorców i daje im szansę na nie odpowiedzieć. Jeśli pojawia się nadwyżka energii w systemie i nie ma chętnych do jej zakupu, to intuicja podpowiada, że towar powinien być tańszy. Wprowadzenie taryf dynamicznych to z jednej strony szansa na tańszy prąd, gdy pojawi się nadwyżka energii w systemie, ale też ryzyko wysokiej ceny, gdy energii jest mniej. Taryfa dynamiczna daje szansę na oszczędność kosztów, ale pod warunkiem że będziemy umieli z niej korzystać: rozumiemy, jak działa rynek, od czego zależą ceny energii, jak się kształtują w poszczególnych godzinach, i mamy możliwość oraz umiejętność zarządzania swoim zużyciem – komentuje Rafał Gawin.

Zmiana sprzedawcy w 24 godziny

Nowym rozwiązaniem służącym odbiorcom indywidualnym będzie możliwość zmiany sprzedawcy energii elektrycznej w czasie nieprzekraczającym 24 godzin. Z chwilą uruchomienia Centralnego Systemu Informacji o Rynku Energii (CSIRE) nowy sprzedawca będzie przesyłał do OIRE (operatora informacji rynku energii) zawiadomienie o zawarciu z odbiorcą umowy sprzedaży energii elektrycznej lub umowy kompleksowej, a w systemie następować będzie automatyczna weryfikacja. Dzięki temu cały „techniczny” proces zajmie nie więcej niż 24 godziny. Taka możliwość pojawi się od lipca 2025 r.

Nowelizacja wprowadza obowiązek zawierania od lutego 2024 r. wyłącznie umów kompleksowych z odbiorcami paliw gazowych lub energii elektrycznej w gospodarstwach domowych. Wcześniej istniała możliwość zawierania odrębnej umowy sprzedaży i umowy o świadczenie usług dystrybucji paliw gazowych lub energii elektrycznej albo umów kompleksowych.

REKLAMA

Aby wesprzeć odbiorców w procesie zmiany sprzedawcy energii, wprowadzona zostanie internetowa porównywarka ofert sprzedawców. URE podkreśla, że aby publikowane w porównywarce oferty sprzedawców energii były aktualne i odzwierciedlały faktyczny zakres świadczonych usług, ustawodawca zobowiązał sprzedawców do przesyłania informacji o zmianach w ich ofertach w ciągu siedmiu dni od ich wprowadzenia, a za uchylanie się od tego obowiązku sprzedawcom energii elektrycznej będą grozić kary.

Kluczowe przy podejmowaniu decyzji o zmianie sprzedawcy jest to, co zawierają i czym różnią się od siebie oferty poszczególnych sprzedawców. Porównywarka prowadzona przez niezależnego regulatora rynku zapewni wszystkim odbiorcom energii elektrycznej łatwy dostęp do kompleksowych i czytelnych informacji – mówi Rafał Gawin.

Obywatelska społeczność energetyczna

Nowelizacja Prawa energetycznego tworzy nowy podmiot na rynku energii, jakim ma być obywatelska społeczność energetyczna (OSE). Celem obywatelskich społeczności energetycznych będzie zapewnienie korzyści środowiskowych, gospodarczych lub społecznych dla ich członków, udziałowców, wspólników lub obszarów, na których OSE będzie prowadziła działalność.

Przedmiotem działalności OSE może być wytwarzanie, dystrybucja, sprzedaż, zużywanie, agregacja lub magazynowanie energii, a także świadczenie usług w zakresie efektywności energetycznej, ładowania pojazdów elektrycznych lub świadczenie innych usług energetycznych swoim członkom lub udziałowcom. Jednocześnie odbiorca przystępujący do OSE zachowuje pełnię praw konsumenckich.

Funkcjonowanie obywatelskich społeczności energetycznych ma się opierać na dobrowolnym i otwartym uczestnictwie. Uprawnienia decyzyjne i kontrolne będą przysługiwać członkom, udziałowcom lub wspólnikom będącym wyłącznie osobami fizycznymi, jednostkami samorządu terytorialnego, mikroprzedsiębiorcami lub małymi przedsiębiorcami.  Obywatelskie społeczności energetyczne będą mogły funkcjonować od sierpnia 2024 r.

Agregatorzy i peer-to-peer

Nowelizacja Prawa energetycznego wprowadza możliwość agregacji, czyli łączenia wielkości mocy lub energii elektrycznej oferowanej przez odbiorców, wytwórców energii elektrycznej lub posiadaczy magazynów energii elektrycznej, z uwzględnieniem zdolności technicznych sieci, do której są przyłączeni, w celu sprzedaży energii elektrycznej, świadczenia usług systemowych lub usług elastyczności na rynkach energii elektrycznej.

Usługi elastyczności to usługi świadczone na rzecz operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego przez agregatora lub przez użytkowników systemu będących odbiorcami aktywnymi, wytwórcami, posiadaczami magazynów energii elektrycznej, których sieci, instalacje lub urządzenia są przyłączone do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej, z wyłączeniem koordynowanej sieci 110 kV, w celu zapewnienia bezpieczeństwa i zwiększenia efektywności rozwoju systemu dystrybucyjnego, w tym zarządzania ograniczeniami sieciowymi w sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej, z wyłączeniem koordynowanej sieci 110 kV.

Nowe prawo wprowadza także tzw. partnerski handel energią z odnawialnych źródeł energii (peer-to-peer, P2P). Ma to być nowa forma sprzedaży energii wytworzonej przez prosumenta lub prosumenta zbiorowego.

Wytwórcy energii elektrycznej w instalacjach prosumenckich będą mogli sprzedać nadwyżki wytworzonej energii elektrycznej użytkownikom systemu bezpośrednio lub za pośrednictwem strony trzeciej, tj. agregatora. Umowy w ramach P2P będą zawierane, rozliczane i rozwiązywane z wykorzystaniem platformy partnerskiego handlu energią z OZE. Ma to być internetowa platforma umożliwiającą zautomatyzowane wykonanie transakcji i płatności bezpośrednio między stronami tych umów albo za pośrednictwem strony trzeciej (agregatora).

URE podkreśla, że celem wprowadzenia modelu peer-to-peer jest pozostawienie uczestnikom handlu P2P możliwie jak największej swobody decydowania o zamiarze uczestniczenia w tej formie handlu energią, wyboru sposobu organizacji P2P czy wreszcie wyboru dostawcy elektronicznej platformy umożliwiającej prowadzenie handlu. Takie podejście ma pozwolić na zebranie niezbędnych doświadczeń w stosunkowo ograniczonym, lokalnym „środowisku” uczestników rynku P2P, co na  etapie kolejnych zmian legislacyjnych powinno skutkować rozszerzeniem zakresu stosowania handlu P2P i dostosowaniem do tego odpowiednich instrumentów regulacyjnych.

Czekamy na CSIRE

O ile większość przepisów zawartych w nowelizacji Prawa energetycznego weszło w życie wczoraj, o tyle kilka zawartych w niej regulacji, dotyczących m.in. poszerzenia kompetencji Prezesa URE i funkcjonowania Centralnego Systemu Informacji o Rynku Energii, zacznie obowiązywać w terminach późniejszych.

Od czasu uruchomienia CSIRE wprowadzone zostaną nowe zasady sprzedaży rezerwowej dla odbiorców energii elektrycznej, które będą uwzględniały zautomatyzowany obieg informacji o rynku energii między użytkownikami centralnego systemu. Dzięki temu procedura uruchamiania sprzedaży rezerwowej zostanie uproszczona przy jednoczesnym zwiększeniu poziomu ochrony i bezpieczeństwa odbiorców.

Umowa sprzedaży rezerwowej energii elektrycznej będzie obowiązywała na czas nieokreślony i co ważne – zostanie rozwiązana z chwilą zawarcia przez odbiorcę umowy z nowym sprzedawcą energii. Jednocześnie cena energii elektrycznej sprzedawanej w ramach sprzedaży rezerwowej będzie wyższa od tej na rynku konkurencyjnym, co ma zmobilizować odbiorcę końcowego do jak najszybszego wyboru nowego sprzedawcy.