Ponad 1 mld zł unijnych funduszy na modernizację sieci elektroenergetycznych
Dzięki funduszom unijnym z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 polska energetyka otrzymuje setki milionów złotych, dzięki którym nasz system energetyczny staje się bezpieczniejszy i lepiej przygotowany do wyzwań związanych ze zmianami zachodzącymi na rynku energii. Dofinansowanie modernizacji krajowych sieci elektroenergetycznych umożliwia w ramach POIiŚ m.in. działanie 7.1, którego beneficjentami są m.in. krajowi operatorzy sieci przesyłowych i dystrybucyjnych.
Ewolucja polskiego systemu elektroenergetycznego w kierunku energetyki bazującej na rozproszonych źródłach wytwórczych oraz aktywnej roli odbiorców staje się nieunikniona. Decyduje o tym strategia energetyczna Unii Europejskiej, która kładzie nacisk na inwestycje w odnawialne źródła energii, a także na zaangażowanie odbiorców mogących uczestniczyć w rynku energii m.in. poprzez wytwarzanie i magazynowania energii czy włączenie się w mechanizmy redukcji popytu w sytuacjach szczytowego zapotrzebowania na moc w systemie elektroenergetycznym Polski.
Zmiany wynikające z transformacji energetycznej to wyzwanie dla krajowych operatorów sieci przesyłowych i dystrybucyjnych, którzy muszą modernizować i rozbudowywać sieci, aby zapewnić bezpieczeństwo energetyczne i zarządzać coraz bardziej rozproszoną i zmienną generacją farm wiatrowych i instalacji fotowoltaicznych.
Odbiorcom energii inteligentne sieci mogą kojarzyć się przede wszystkim z tzw. inteligentnymi licznikami, dzięki którym zyskujemy wiedzę niezbędną do bardziej optymalnego zarządzania zużyciem energii. Jednak to także szereg funkcjonalności optymalizujących wykorzystanie sieci. Dostępne dzisiaj technologie umożliwiają operatorom np. dokładniejsze monitorowanie pracy sieci, a także zdalne wykrywanie i usuwanie awarii.
Pierwsze efekty dotychczasowych modernizacji sieci elektroenergetycznych są już widoczne. Zrzeszające operatorów sieci przesyłowych i dystrybucyjnych Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej wylicza, że w ubiegłym roku po raz pierwszy w przypadku pięciu największych operatorów systemu dystrybucyjnego tzw. SAIDI – wskaźnik średniego czasu trwania przerwy w dostawach energii elektrycznej, wyznaczony w minutach na odbiorcę – osiągnął wartość poniżej 200 minut na odbiorcę.
Natomiast wskaźnik SAIFI, czyli średnia liczba przerw w dostawach energii elektrycznej na odbiorcę, zmalał do trzech w porównaniu do około pięciu przerw notowanych jeszcze na początku tej dekady.
Miliard złotych na inteligentne sieci
Przedsiębiorstwa energetyczne mogą pozyskać unijne dofinansowanie na inwestycje w inteligentne sieci elektroenergetyczne m.in. z działania 7.1 „Rozwój inteligentnych systemów magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii”, w przypadku którego rolę tzw. Instytucji Wdrażającej pełni Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy, mający za zadanie dystrybucję środków z budżetu UE, wynoszących tylko w obszarze elektroenergetyki 1 mld zł.
Unijne dofinansowanie z działania 7.1 jest przeznaczone na inwestycje energetyczne. Dofinansowanie może być udzielone na budowę sieci przesyłowych i dystrybucyjnych gazu ziemnego, ale beneficjentem może być także elektroenergetyka, która może pozyskać dofinansowanie na projekty obejmujące budowę i przebudowę sieci przesyłowych i dystrybucyjnych wraz z infrastrukturą wsparcia dla systemu z wykorzystaniem technologii „smart”.
Wsparcie mogą uzyskać projekty dotyczące sieci elektroenergetycznych i gazowych umieszczone na tzw. Liście Projektów Strategicznych dla infrastruktury energetycznej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.
Szansę na pozyskanie unijnego dofinansowania z działania 7.1 zwiększa uwzględnienie w projekcie możliwości przyłączania odnawialnych źródeł energii, natomiast obligatoryjne jest uwzględnienie w planowanych inwestycjach przynajmniej dwóch tzw. inteligentnych funkcjonalności.
Zastosowanie jakich technologii umożliwia spełnienie warunku inteligentnej funkcjonalności?
W przypadku projektów związanych z budową lub modernizacją elektroenergetycznych sieci dystrybucyjnych chodzi o zastosowanie np. monitoringu obciążenia sieci w czasie rzeczywistym wraz z wizualizacją, automatycznej identyfikacja błędów wraz z systemem naprawczym, dynamicznej rekonfiguracji sieci dla zoptymalizowania funkcjonowania sieci, kontroli przepływu mocy czynnej i biernej (m.in. sterowanie źródłami rozproszonymi i kompensatorami mocy biernej), planowania rozwoju sieci dystrybucyjnych z uwzględnieniem źródeł generacji rozproszonych, automatycznego (tymczasowego) przechodzenia na system wyspowy rozproszonych źródeł energii, automatycznej kontroli poziomu napięcia i poziomu mocy biernej na magistrali, adaptacyjnej ochrony rozproszonych źródeł energii przed pracą wyspową, automatycznej dostawy usług systemowych (m.in. kontrola napięcia, częstotliwości i regulacji mocy biernej), optymalizacji rozdziału mocy (lokalna lub zdalna), ładowania pojazdów elektrycznych, pomiaru obciążenia w czasie rzeczywistym wraz z wizualizacją czy zarządzania energią przez odbiorcę.
Inwestycje PSE na ponad 2,6 mld zł
Największym beneficjentem unijnego dofinansowania z działania 7.1 POIiŚ 2014-2020 w elektroenergetyce jest operator krajowego systemu przesyłowego, Polskie Sieci Elektroenergetyczne, które do tej pory podpisały umowy na dofinansowanie dziewięciu przedsięwzięć wycenionych w sumie na ponad 2,66 mld zł. Łączna wartość przyznanego dofinansowania sięga 919,6 mln zł.
Dofinansowane z działania 7.1 projekty PSE wykona w kilku regionach kraju, a ich realizacja będzie oznaczać nie tylko zwiększenie potencjału wykorzystania krajowych sieci, ale także transgranicznych połączeń z systemami energetycznymi sąsiednich państw Unii Europejskiej, co dodatkowo poprawi bezpieczeństwo energetyczne Polski.
Jeden z takich projektów zostanie zrealizowany na terenie województwa mazowieckiego i ma na celu budowę linii przesyłowej Ostrołęka – Stanisławów, która zwiększy możliwości wymiany energii elektrycznej z litewskim systemem elektroenergetycznym. Koszt inwestycji oszacowano na niemal 308 mln zł, a dofinansowanie wyniesie prawie 40 mln zł.
Z kolei możliwości współpracy z systemem elektroenergetycznym Niemiec ma poprawić inny projekt realizowany na terenie województw wielkopolskiego i zachodniopomorskiego, zakładający budowę linii 400 kV Krajnik – Baczyna oraz Baczyna – Plewiska.
Dodatkowo realizacja tego projektu poprawi możliwości wyprowadzenia mocy z odnawialnych źródeł energii zlokalizowanych na terenie północnej Polski, w szczególności pracujących tam farm wiatrowych.
To jednocześnie najdroższy projekt ze zgłoszonych przez PSE w ramach działania 7.1. Jego budżet wynosi aż 933,63 mln zł, z czego 444,27 mln zł to dofinansowanie z POIiŚ.
Nie tylko PSE
Beneficjentami unijnego dofinansowania z działania 7.1 są także operatorzy systemów dystrybucyjnych. Najwięcej podpisanych umów ma Enea Operator, która zrealizuje w ramach tego działania 11 projektów, zakładających w dużej mierze budowę linii 110 kV i stacji 110/15 kV.
Wartość wszystkich projektów zgłoszonych przez Eneę Operator, których realizacja przyczyni się do unowocześnienia sieci dystrybucyjnej w województwach wielkopolskim i zachodniopomorskim, wynosi 244,6 mln zł, z czego dofinansowanie sięgnie 122,3 mln zł.
Na razie dwie umowy na dofinansowanie z działania 7.1 podpisała Energa Operator, która zrealizuje inwestycje mające na celu rozbudowę stacji elektroenergetycznych 110/15 kV. Ich koszt wyniesie w sumie 18,9 mln zł, a wartość przyznanego dofinansowania sięga 9,7 mln zł.
Cztery projekty zakładające zwiększenie możliwości przesyłowych linii 110 kV oraz modernizację głównych punków zasilania oraz stacji elektroenergetycznych z dofinansowaniem z działania 7.1 zrealizuje Tauron Dystrybucja. W tym przypadku dofinansowanie sięga 49,6 mln zł, a całkowitą wartość inwestycji oszacowano na 96,9 mln zł.
Natomiast jedną umowę na dofinansowanie z działania 7.1 podpisał czwarty z największych operatorów sieci dystrybucyjnych w kraju – PGE Dystrybucja. Chodzi o zakończoną już modernizację sieci w regionie Rzeszowa, która kosztowała 41,9 mln zł, z czego unijne dofinansowanie pokryło 17,8 mln zł.
Dofinansowanie na inwestycje elektroenergetyczne z działania 7.1 POiŚ 2014-2020. Dane w mln zł. Źródło: Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy.
Unijne dofinansowanie z działania 7.1 trafia jednak nie tylko do państwowych operatorów systemu przesyłowego i dystrybucyjnego.
Beneficjentem dofinansowania jest także firma PCC Rokita SA, która zbuduje dwie stacje 110 kV w technologii izolacji gazowej (GIS). Koszt obu projektów to w sumie 97,5 mln zł, a dofinansowanie sięga 35,9 mln zł.
Wszystkie dotychczasowe umowy w ramach POIiŚ 2014-2020, działanie 7.1, których beneficjentem jest krajowa elektroenergetyka, przyczynią się do uruchomienia inwestycji wartych w sumie ponad 3 mld zł, w tym unijne dofinansowanie przekracza 1 mld zł.
Unijne dofinansowanie na inwestycje w elektroenergetyce jest przyznawane z POIiŚ 2014-2020 także m.in. w ramach działania 1.1, w którym wspierane są projekty mające na celu zwiększenie możliwości wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych.
Artykuł jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Pomocy Technicznej Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.
