HEAL: Palenie śmieci to niezgodne z prawem trucie ludzi
W ubiegłym tygodniu w popularnym programie kulinarnym prowadząca zachęcała uczestników odcinka do spalania odpadów, argumentując: „wywózka kosztuje, a spalenie nie kosztuje nic”. A przecież palenie śmieci – nie dość, że niezgodne z prawem – truje ludzi oraz pogarsza i tak bardzo złą jakość powietrza w naszym kraju – komentuje HEAL Polska.
Zachętę do spalenia śmieci w jednym z najbardziej popularnych programów telewizyjnych usłyszało setki tysięcy osób – a biorąc pod uwagę powtórki odcinka, usłyszą je miliony Polek i Polaków. Uczestnicy programu, namówieni przez prowadzącą, na własnym podwórku urządzili ognisko, do którego trafiły np. kolorowe czasopisma czy lakierowana drabina (choć, sądząc po zachętach do spalenia „wszystkiego” oraz widoku pogorzeliska, prawdopodobnie przedmiotów tych było dużo więcej).
Przez media społecznościowe przetoczyła się fala oburzenia, jednak niektóre komentarze internautów nie pozostawiają wątpliwości. Nadal wiele osób nie ma pojęcia o tym, że palenie odpadów jest nie tylko nielegalne, ale też – a może przede wszystkim – niezwykle szkodliwe dla zdrowia.
Prawo dopuszcza spalanie śmieci jedynie w specjalnie do tego przeznaczonych spalarniach lub współspalarniach. Kto postanawia pozbyć się odpadów we własnym piecu, kominku lub ognisku łamie prawo i podlega karze aresztu lub grzywny. Tak restrykcyjne przepisy wynikają z wyjątkowej szkodliwości spalania śmieci – emisje z palących się odpadów oprócz przyczyniania się do zanieczyszczenia powietrza – mogą mieć silne właściwości trujące.
– Podczas spalania odpadów do powietrza uwalniany jest cały szereg trujących substancji. W zależności od tego, co zostanie spalone, toksyczny koktajl może mieć różny skład. Przy spalaniu zawartości kosza na śmieci czy pozbywaniu się zawartości zagraconego podwórka, z wysokim prawdopodobieństwem zostanie wyemitowanych wiele związków o charakterze rakotwórczym, mutagennym czy teratogennym – takich jak formaldehyd, dioksyny, metale ciężkie, chlorowodór czy wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (np. benzo(a)piren), którego wysoki poziom jest ogromnym problem w Polsce – mówi Weronika Piestrzyńska z organizacji HEAL Polska.
Niestety, wciąż wiele osób ma problem ze zrozumieniem przepisów dotyczących spalania śmieci oraz skutków, które taki proceder powoduje, w konsekwencji paląc elementy drewniane czy drewnopodobne. A do spalenia nadaje się tylko czyste drewno opałowe – wszelkie lakierowane czy malowane elementy czy – co gorsza – meble ze sklejki w trakcie spalania emitują toksyczne substancje, do tego jest to nielegalne.
Co więcej, musimy zdawać sobie sprawę z tego, że palenie nawet czystego drewna, choć zgodne z prawem, nadal wiąże się z dużą emisją szkodliwych dla zdrowia zanieczyszczeń. Dlatego w 2015 roku rząd wprowadził tzw. ustawę antysmogową, która pozwala samorządom na ustanowienie zakazu palenia paliwami stałymi (w tym drewnem), w przypadku, gdy w danej miejscowości lub regionie istnieją poważne problemy z utrzymaniem dobrej jakości powietrza.
A dbanie o wysoką jakość powietrza to nie tylko kwestia zgodności z prawem, ale przede wszystkim profilaktyka wielu chorób. Naukowcy od lat prowadzą badania nad wpływem zanieczyszczenia powietrza na zdrowie, a lekarze ostrzegają, że zanieczyszczone powietrze wiąże się z szeregiem groźnych chorób czy przedwczesnych zgonów:
– Zanieczyszczenia powietrza powstające z powodu spalania śmieci stanowią najgroźniejszą formę zatruwania środowiska. Ekspozycja na takie zanieczyszczenia pociąga za sobą szereg poważnych konsekwencji chorobowych i przyczynia się do rozwoju m.in. astmy oskrzelowej, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, alergii czy też chorób układu sercowo – naczyniowego. Mikroskopijne cząsteczki pyłów, benzoalfapiren, tlenki azotu i siarki przyczyniają się do miejscowego uszkodzenia błony śluzowej oskrzeli oraz funkcji rzęsek wiodąc do zalegania śluzu w drzewie oskrzelowym oraz destrukcji miąższu płuca. Ułatwia to rozwój infekcji bakteryjnych i wirusowych. Zaostrza przebieg astmy i POCHP. Narażenie na powstające ze spalania śmieci zanieczyszczenia uszkadza także układ krążenia. Jest związane z upośledzeniem reakcji śródbłonka naczyń u osób z chorobą wieńcową. Może indukować zaburzenia rytmu serca, incydenty udarowe i zawały serca – tłumaczy dr Piotr Dąbrowiecki, specjalista chorób wewnętrznych, alergolog Wojskowego Instytutu Medycznego, przewodniczący Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na astmę alergie i POCHP.
Nielegalne spalanie odpadów to nie jedyna przyczyna zanieczyszczeń powietrza w Polsce. Za największe źródła szkodliwych substancji uznawana jest tzw. niska emisja, czyli spalanie węgla w domowych piecach i kotłach oraz transport, energetyka i przemysł. Wszystkie te elementy sprawiają, że Polska od lat boryka się z bardzo niską jakością powietrza. Najnowszy raport Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska za rok 2015 również nie pozostawia złudzeń – na 46 stref pomiaru jakości powietrza aż w 44 strefach wystąpiły przekroczenia poziomu docelowego rakotwórczego benzo(a)pirenu, w 39 strefach – poziomu dopuszczalnego pyłów zawieszonych. Światowa Organizacja Zdrowia w rankingu 50 najbardziej zanieczyszczonych miast Europy umieściła aż 33 miasta znajdujące się w Polsce.
Istnieje pilna potrzeba zarówno działań systemowych, takich jak odchodzenie od spalania węgla na rzecz rozwoju przyjaznych zdrowiu, odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej czy dobrej jakości transportu publicznego, ale potrzeba również działań lokalnych i indywidualnych, a także edukacji samych mieszkańców. Wszystkim nam, zarówno politykom, władzom lokalnym, mediom, celebrytom i oczywiście „zwykłemu Kowalskiemu” powinno zależeć na tym, żeby samemu nie truć i żeby inni nas nie truli.
Organizacja HEAL Polska wystosowała pismo do stacji telewizyjnej emitującej wspomniany program, prosząc o wytłumaczenie widzom szkodliwości spalania odpadów oraz realizację materiału podnoszącego świadomość na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie. Do tej pory bez odpowiedzi.
HEAL Polska
