Relacja z Forum Ochrony Środowiska
Nowe, istotne i coraz ostrzejsze środowiskowe wyzwania, a możliwości i praktyka ich implementacji w przemyśle – to główne hasło Forum Ochrony Środowiska, zorganizowanego w dniach 6-7 listopada br. w Sandomierzu. Zespół powermeetings.eu po raz kolejny stworzył miejsce do ciekawej, merytorycznej debaty w gronie specjalistów – informuje organizator Powermeetings.eu.
Komunikat Powermeetings.eu:
Gospodarzem Honorowym tego wyjątkowego w swej formule wydarzenia, które zgromadziło liczne grono ekspertów i gości z całej Polski – była Grupa Ożarów S.A. To z jej inicjatywy, do udziału w dyskusji o aspektach, które mimo wysokich nakładów i kosztów muszą być bezwzględnie brane pod uwagę przez osoby odpowiedzialne za ochronę środowiska w krajowych przedsiębiorstwach został zaproszony przemysł, władze lokalne, ministerstwo środowiska, stowarzyszenia branżowe itd.
Pan Andrzej Ptak, Prezes Zarządu Grupy Ożarów S.A. oraz Prezes Stowarzyszenia Producentów Cementu w prezentacji otwierającej Forum przedstawił pozycję branży cementowej w kraju. Podkreślił, że „zakłady cementowe w Polsce dzięki licznym modernizacją należą do najnowocześniejszych w Europie. Dzięki temu odzysk energetyczny odpadów w piecach do wypału klinkieru jest procesem stosowanym powszechnie, a niektóre z najbardziej zaawansowanych technologicznie cementowni w Europie uzyskują ponad 80% energii z paliw alternatywnych. Do produkcji klinkieru cementowego potrzebne jest osiągnięcie temperatury 1450°C. Temperatura płomienia jest jeszcze wyższa i wynosi 2000°C. Tak wysoka temperatura w połączeniu z długim czasem przebywania gazów w piecu zapewnia całkowite spalenie części organicznych. Również środowisko w piecu jest wysoko zasadowe, co neutralizuje gazy. Nie ma pozostałości w postaci popiołów, ponieważ związane są one w klinkierze”
Pani Małgorzata Typko, Dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska w resorcie środowiska omówiła w trakcie listopadowego wydarzenia nowelizację Prawa Ochrony Środowiska w kontekście podmiotów ingerujących w środowisko, a także skupiła się na zagadnieniach Dyrektywy IED, w tym BREF i BAT. Wspomniała również o jednym z ważniejszych nowych obowiązków związanych z ochroną gleby i wód podziemnych jakie nałożono na instalacje przemysłowe – raporcie początkowym – który wzbudza spore zaniepokojenie po stronie przemysłu, bo wiąże się ze sporymi kosztami jego sporządzenia. „Muszą być spełnione cztery warunki aby raport był wymagany: 1. instalacja wymagająca uzyskania pozwolenia zintegrowanego; 2. której eksploatacja obejmuje wykorzystywanie, produkcję lub uwalnianie substancji powodujących ryzyko; 3. występuje możliwość zanieczyszczenia; 4. na terenie zakładu. Analiza konieczności sporządzenia raportu początkowego musi znaleźć się w każdym wniosku o wydanie lub zmianę pozwolenia zintegrowanego po wejściu w życie ustawy” – zaznaczyła Pani Dyrektor.
Podstawy prawne dotyczące bezpieczeństwa środowiskowego określają dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r., która została implementowana do polskiego porządku prawnego Ustawą z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie. Mniej więcej rok później weszły w życie dwa istotne akty wykonawcze: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów oceny wystąpienia szkody w środowisku oraz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów działań naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia
Paweł Holnicki-Szulc, Dyrektor Regionalny odpowiedzialny za rozwój ubezpieczeń środowiskowych w AIG przypomniał w trakcie Forum Ochrony Środowiska, że zgodnie z wspomnianą Ustawą podmioty korzystające ze środowiska są odpowiedzialne za spowodowanie szkody środowiskowej bądź bezpośredniego zagrożenia szkodą. Szkody w środowisku mogą dotyczyć czterech obszarów: powierzchni ziemi, wód, gatunków chronionych lub chronionych siedlisk przyrodniczych. Zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”, zawsze koszty prowadzenia działań zapobiegawczych lub naprawczych ponosi podmiot korzystający ze środowiska. Ustawa wskazuje, że podejmowanie działań naprawczych wymaga uzgodnienia ich warunków z organem ochrony środowiska, którym jest Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska. Reprezentant AIG przypomniał również o powszechnym dostępie do informacji o stanie i ochronie środowiska (zgodnie art. 74 ust. 3 Konstytucji RP). Przez informacje o środowisku i jego ochronie rozumieć należy wiadomości o danym środowisku (lub jego elemencie), dotyczące jego stanu, ocen, zamierzeń, co do przeznaczenia lub wykorzystania, przewidywanego oddziaływania na otoczenie i środków przeciwdziałających temu oddziaływaniu. Zasadą informacji jest jawność, ale w pewnych przypadkach, np.: dla ochrony bezpieczeństwa publicznego, praw innych osób, ochrony środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego lub ze względu na tajemnicę handlową, przewidziano wyjątki od zasady dostępu do informacji. Paweł Holnicki-Szulc przedstawił uczestnikom kilka przykładów dotyczących szkód środowiskowych m.in. katastrofę w Gutkowie oraz wypadek w Wilczowoli w 2012 roku. Ekspert podkreślił, że naprawa szkód środowiskowych trwa latami i wymaga zainwestowania ogromnych środków pieniężnych. AIG w swojej ofercie dysponuje różnymi mechanizmami ubezpieczającymi ryzyka środowiskowe – ich szczegółowe specyfikacje można uzyskać kontaktując się z firmą.
Ludomir Błeszyński, reprezentant SIEMENS skupił się w trakcie Forum na zagadnieniu efektywności energetycznej w cyklu życia instalacji przemysłowej jako elemencie polityki środowiskowej, nawiązując tym samym do oferowanego przez firmę oprogramowania COMOS. Jednolita platforma danych zintegrowanego oprogramowania COMOS umożliwia projektantom systemów, operatorom i monterom płynny przepływ informacji ważnych dla projektu danych, na wszystkich szczeblach korporacyjnych i we wszystkich fazach projektu. Warunkiem skutecznego zarządzania urządzeniem, jest optymalna integracja i koordynacja wszystkich gałęzi zaangażowanych w planowanie i prowadzenie systemu. Oprogramowanie COMOS stanowi podstawę dla globalnej współpracy różnych gałęzi w całym cyklu użytkowania urządzenia. Zapewnia uniwersalną integrację zastosowania dzięki konceptowi orientacji na obiekcie. Jako obiekt rozumie się przedstawienie danej części urządzenia w postaci grafiki i danych technologicznych. Powiązane arkusze danych, listy i inne dokumenty związane są bezpośrednio z ich obiektami, a tym samym tworzą jedność.
Przechowując wszystkie informacje o systemie w centralnej bazie danych, COMOS umożliwia dostęp zawsze do tych samych danych wszystkim gałęziom biorącym udział w projekcie w trakcie planowania i fazy operacyjnej. Obiekty mogą być edytowane dwojako, zarówno jako arkusze danych, jak również jako rysunek techniczny. Aktualne zmiany obiektów lub dokumentów są w ten sposób dostępne dla każdego użytkownika w dowolnym momencie na całym świecie, niezależnie od strefy czasowej. Cały system wraz z poszczególnymi częściami może być w ten sposób używany i rozwijany według funkcji i z uwzględnieniem wszystkich działów.
Ze względu na otwartą architekturę systemu, można idealnie dostosować COMOS do konkretnych wymogów przedsiębiorstwa, lub połączyć go z istniejącymi systemami zewnętrznymi w obszarze IT.
Najnowsze trendy w technikach pomiarowych dla ochrony środowiska przedstawił w trakcie Forum Dariusz Janasz, Starszy Specjalista ds. Marketingu i Sprzedaży, Urządzenia Pomiarowe – Analityka Procesowa ABB Sp. z o.o. Prelegent omówił m.in. możliwości analizatora EasyLine, Advance Optima czy kompletny system pod klucz – ACF5000.
Celem wystąpienia Marcina Żaka, Kierownika Operacyjnego Laboratorium Pomiarów Emisji WESSLING Polska sp. z o.o. było przedstawienie procedur AST, QAL2 i QAL3 zgodnie z wymaganiami normy PN-EN 14181.
Szczegółowemu omówieniu procedur towarzyszyło wyjaśnienie podstaw prawnych stosowania normy PN-EN 14181:2010 oraz jej zakresu. Żak otworzył także dyskurs dotyczący wymagań stawianych laboratoriom wykonującym procedury AST i QAL2. Kolejną część wystąpienia zdominowały wątki metodyki SRM, stosowanej przez laboratoria badawcze, a także badania funkcjonalności dla systemów AMS.
Kierownik Operacyjny Laboratorium Pomiarów Emisji WESSLING Polska sp. z o.o. szczególną uwagę zwrócił na fakt pracy nad nowelizacją Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2018 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody, która nakazywać będzie właścicielowi instalacji wykonywanie procedury QAL3 i która ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2016 roku.
Włodzisław Ćwiąkalski, Prezes firmy EMIPRO zaprezentował w trakcie Forum Ochrony Środowiska wpływ nowoczesnych metod odpylania spalin na wielkość emisji zanieczyszczeń pod kątem standardów emisyjnych dla instalacji współspalania odpadów. W ramach swojej działalności EMIPRO zajmuje się projektowaniem, dostawą, montażem i uruchomieniem instalacji proekologicznych, głównie instalacji do oczyszczania powietrza z różnych procesów technologicznych. Oferuje także realizację zamówień na sporządzenie wszelkich opracowań i dokumentacji w zakresie ochrony środowiska wymaganych przez obowiązujące przepisy prawne, jak np. raport oddziaływania środowisko, wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego czy audyt środowiskowy.
Pan Robert Żmuda dyrektor Działu Rozwoju, reprezentujący firmę SBB ENERGY S.A. omówił temat kosztów eksploatacyjnych oraz nakładów inwestycyjnych różnych metod odazotowania spalin. W trakcie wykładu skupił się na konieczności sprostania wymogom emisyjnym wprowadzonym przez Dyrektywę IED od 2016 roku, a także tym prognozowanym w dokumencie BREF dla LPC, wskazując przy tym, rozwiązania najbardziej optymalne – metody wtórne katalityczne oraz ich kombinacje z metodami pierwotnymi i wtórnymi niekatalitycznymi. Ponadto w prezentacji przedstawiono szczegółową analizę ekonomiczną kosztów związanych z zastosowaniem poszczególnych wariantów wraz z omówieniem wad oraz zalet każdego z proponowanych rozwiązań.
Patryk Weisser, reprezentujący Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych zaprezentował w trakcie wykładu zakres działalności Instytutu oraz kierunki badań naukowych, a tym także ofertę ICIMB dla przemysłu związaną m.in. z badaniami urządzeń i instalacji ochrony środowiska, urządzeń monitoringu środowiska, zanieczyszczeń gazów odlotowych, pomiarami hałasu w środowisku, badaniami odpadów i kompostów.
Metody ciągłego pomiaru gazów odlotowych do kontroli instalacji odsiarczania, odazotowania i odpylania oraz monitoring zanieczyszczeń to temat prezentacji wygłoszonej przez Pana Marka Grzesiuka z firmy OMC ENVAG. Uzupełnieniem tematyki programu w pierwszym dniu Forum, bogatego w zagadnienia ochrony środowiska w przedsiębiorstwach była również prezentacja na temat systemu monitorowania jakości powietrza w województwie świętokrzyskim wygłoszona przez Panią Joannę Jędras, Zastępcę Naczelnika Wydziału Monitoringu Środowiska w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Kielcach.
Prawdziwy sukces w biznesie to nie tylko wiodąca pozycja na rynku i rosnące słupki indeksów giełdowych. To także umiejętność łączenia efektywności gospodarczej z odpowiedzialnością za środowisko naturalne oraz społeczne zaufanie do prowadzonej działalności – co z ma na uwadze także Koncern CRH w Polsce. Dlatego też w trakcie Forum Ochrony Środowiska uczestnicy mogli bliżej zapoznać się z instalacją SNCR oraz wykorzystaniem paliw alternatywnych w procesie produkcyjnym w Grupie Ożarów S.A. Prezentacje na ten temat przedstawili Piotr Gozdek, Kierownik Zmiany w Wydziale Produkcji i Współspalania oraz Zdzisław Hoda, Kierownik Wydziału Produkcji i Współspalania w Grupie Ożarów S.A.
O paliwach alternatywnych – w kontekście ich znaczenia dla energetyki – mówił w trakcie Forum Ochrony Środowiska także Pan Józef Mokrzycki, Prezes Zarządu MOBRUK S.A. (spalarnia MOBRUK jest drugą największą w Polsce instalacją tego typu, przedsiębiorstwo zainwestowało ostatnio w nową linię do produkcji paliwa alternatywnego oraz magazyn RDF). Pan Prezes przypomniał, że od 1 stycznia 2016 roku w Polsce zacznie obowiązywać zakaz składowania na składowiskach odpadów komunalnych, które mają kaloryczność powyżej 6 MJ/kg. „Odpady z których dzisiaj produkujemy paliwa alternatywne mają kaloryczność powyżej 14 MJ//kg. Aby je pozyskać musimy konkurować ze składowiskami. Od stycznia 2016 r. na rynku pojawi się ponad 4,8 mln Mg odpadów – które nie będą mogły być składowane. Jednym ze sposobów ich zagospodarowania będzie przetwarzanie na paliwa alternatywne lub spalanie w spalarniach odpadów komunalnych” – podkreślił Prezes Mokrzycki.
Wg danych Deloitte, ponad 30% strumienia odpadów komunalnym stanowi tzw. frakcja palna – z której możemy wytworzyć paliwa alternatywne. Biorąc pod uwagę fakt, że w Polsce wytwarza się ok 12 mln Mg odpadów komunalnych, do produkcji paliwa alternatywnego można wykorzystać ok 3,6 mln Mg (obecnie wykorzystuje się ok 1,0 mln Mg). Selektywna zbiórka oraz sortowanie odpadów komunalnych spowodowały jednak znaczący spadek jakości surowca do produkcji paliw alternatywnych.
„Z uwagi na korzystną różnicę w cenie paliwa alternatywne z powodzeniem zastępują węgiel” – zaznaczył w wystąpieniu Prezes Morzycki. „Cementownia Chełm należąca do CEMEX, jeden z naszych klientów, w ciągu ostatnich 10 lat zwielokrotniła zużycie paliw alternatywnych w procesie wypalania klinkieru, dochodząc do 319 tys. Mg/rok w 2011. W sumie w tym czasie zastąpiła węgiel paliwami alternatywnymi w 74%. Obecnie cementownie przetwarzają ok 1,0 mln Mg RDF rocznie, maksymalnie wg szacunków mogą przetwarzać 1,5 mln Mg” – kontynuował Prezes MOBRUK.
W jego ocenie, łączne moce produkcyjne zainstalowane u wytwórców paliw alternatywnych szacuje się na 1,5 mln Mg. Moce wytwórcze nie są wykorzystywane ze względu na brak odpadów na rynku.
Utrata statusu odpadów, produkty uboczne, rejestracja odpadów w REACH, a także REACH i CLP to temat wystąpienia Pani Moniki Wasiak-Gromek, Naczelnik Wydziału Krajowego Centrum Informacyjnego Informacyjnego ds. REACH i CLP a także przedstawicielka Departamentu ds. Substancji i Mieszanin Niebezpiecznych w Biurze ds. Substancji Chemicznych. Pani Monika podjęła w trakcie Forum próbę rozwikłania „odwiecznego” problemu przedsiębiorstw przemysłowych: substancja czy odpad?, a więc obowiązują mnie przepisy rozporządzenia REACH czy przepisy ustawy o odpadach? „Przedsiębiorstwo powinno samodzielnie przeanalizować co w firmie spełnia definicję odpadu, co nie jest odpadem, a co straciło status odpadu lub czy następuje proces odzysku. Dalsza procedura postępowania będzie uzależniona od podjętej decyzji. Jeżeli firma na podstawie swojej wiedzy i obowiązujących przepisów podejmie decyzję, że posiada odpad to musi stosować przepisy odpadowe, jeżeli nie ma odpadu tylko substancję to stosuje przepisy rozporządzenia REACH” – podsumowała Pani Naczelnik.
Istotnym tematem Forum Ochrony Środowiska była też dyskusja panelowa: Forum myśli i idei: Środowiskowe wyzwania na przyszłość a możliwości mentalne i praktyka implementacji wyzwań w przemyśle, poprowadzona przez Pana Mirosława Niewiadomskiego, Dyrektora Biura Ochrony Środowiska PGE GiEK S.A. Prezentację wprowadzającą do dyskusji wygłosił Pan Mieczysław Kobylarz, Dyrektor Biura Zarządzania Procesami Wytwarzania, Jakością, Środowiskiem i Wsparciem BHP w GDF Suez Energia Polska S.A., który omówił wpływ zachodzących zmian w Prawie Ochrony Środowiska na koszty działalności Połaniec w celu dostosowania się do obowiązujących norm.
Pierwszy dzień obrad zakończyła uroczysta kolacja, w trakcie które uczestnicy brali udział w tzw. „speed datingu”, który okazał się doskonałym pomysłem na wymianę wizytówek i nawiązanie nowych kontaktów biznesowych.
Drugi dzień Forum Ochrony Środowiska otworzyła prezentacja Marzeny Jasińskiej-Łodyga, Szefa Ochrony Środowiska w Grupie Ożarów S.A. Pani Marzena nawiązała do wcześniejszych wystąpień Pana Prezesa Ptaka oraz kolegów z Wydziału Produkcji i Współspalania i podkreśliła, że „zrównoważony rozwój to równorzędne traktowanie racji środowiskowych, ekonomicznych i społecznych. Idea zrównoważonego rozwoju w Grupie Ożarów S.A. jest traktowana jako istotny element strategii przedsiębiorstwa, wiele inicjatyw wykracza ponad wymogi prawne i sięga w sferę innowacji. W naszych zakładach wykorzystuje się biomasę, paliwa zastępcze oraz inne surowce alternatywne. Biomasa z punktu widzenia emisji CO2 jest obojętna dla środowiska. Paliwa alternatywne pozwalają na osiągnięcie redukcji emisji całkowitej, a także zmniejszenie ilości odpadów wywożonych na składowiska odpadów”.
Kolejny panel drugiego dnia Forum dotyczył wyzwań dla przemysłu jakie niesie za sobą negocjowany na forum UE pakiet energetyczno-klimatyczny. Prezentacje z zakresu prawnych aspektów działania systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych przedstawiła Pani mec. Beata Brynczak oraz Pani mec. Karolina Ubysz, reprezentujące Brynczak Ubysz Kancelarię Radców Prawnych.
Wystąpienie Pani mec. Beaty Brynczak dotyczyło zagadnienia ucieczki emisji (tzw. carbon leakage), a w szczególności procedur związanych z ustalaniem sektorów, które są narażone na ryzyko ucieczki emisji i w związku z tym otrzymują pełną liczbę uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Prelegentka omówiła podstawy prawne przydziału uprawnień, procedury unijne dotyczące wydawania decyzji przez Komisję Europejską oraz praktyczne znaczenie tych regulacji dla przedsiębiorców. Podczas wykładu wskazywano na konieczność uczestnictwa w procedurach i postępowaniach, które mają w efekcie bezpośredni wpływ na sytuację prawną i finansową przedsiębiorstw.
Tuż po wykładach Pani Mecenas Ubysz przestawiła podsumowanie spotkania, wskazując na istotny wpływ regulacji środowiskowych na przemysł zarówno w Polsce jak i na świecie. Następnie razem z Panią Mecenas Brynczak oraz uczestnikami Forum Ochrony Środowiska poprowadziła dyskusję stanowiącą wymianę poglądów w obrębie tematów poruszanych w czasie dwudniowego spotkania. Wśród zagadnień jakie zostały poruszone w trakcie tej rozmowy dominowały kwestie związane z poziomem obostrzeń w zakresie prawa środowiska i norm środowiskowych nakładanych przez instytucje unijne oraz współmiernością tych działań w stosunku do realiów krajowych i światowych. Uczestnicy zwracali także uwagę na pewne obawy dotyczące negatywnego wpływu tych regulacji na kondycję biznesową sektora przemysłowego. Interesujący był także wątek traktujący o działaniach i dobrych praktykach mających na celu spełnianie nakładanych norm. Poruszona została także ciekawa kwestia dotycząca kierunków międzynarodowych działań w obrębie walki ze zmianami klimatu. Dyskusję zamknęła wypowiedź o konieczności monitorowania inicjatyw ustawodawczych na poziomie unijnym oraz szerokiego udziału przedsiębiorców na forach i płaszczyznach wymiany poglądów, tak aby mieć realny wpływ i głos przy kreowaniu przyszłych rozwiązań.
Forum Ochrony Środowiska zakończyło zwiedzanie Cementowni Ożarów, w którym uczestnicy chętnie i z zainteresowaniem wzięli udział.
Artykuł zostały przygotowany w oparciu o wykłady i materiały Forum Ochrony Środowiska, które odbyło się w dniach 6-7 listopada br. w Sandomierzu i zostało zorganizowane przez Zespół powermeetings.eu.
Forum Ochrony Środowiska już za nami! Wszystkim uczestnikom, prelegentom oraz moderatorowi panelu dyskusyjnego dziękujemy za udział w tym, jak się okazało, niezwykłym wydarzeniu. Przyjemnością było gościć Państwa, móc wysłuchać interesujących wypowiedzi oraz uczestniczyć w dyskusjach. Z opinii uzyskanych od gości wiemy, iż był to dobrze zainwestowany czas, wykorzystany na poszerzenie wiedzy, wymianę doświadczeń i poznanie ciekawych ludzi. Mamy nadzieję, że dla wszystkich Państwa wydarzenie przełoży się na dostrzegalne korzyści biznesowe i zachęci do podjęcia współpracy z naszą Firmą przy kolejnych projektach.
Forum było wspierane przez liczne grono Patronów Honorowych, firm partnerskich oraz partnerów medialnych, które zaangażowały się w przygotowanie listopadowego przedsięwzięcia.
Zespół powermeetings.eu bardzo dziękuje Gospodarzowi Honorowemu – Grupie Ożarów S.A. – za wsparcie przy organizacji Forum.
Jest nam niezmiernie miło, iż nasze przedsięwzięcie zyskało takich Patronów Honorowych jak: Główny Inspektor Ochrony Środowiska, Świętokrzyski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, Marszałek Województwa Świętokrzyskiego, Stowarzyszenie Producentów Cementu, Polska Izba Przemysłu Chemicznego, Forum CO2, Związek Pracodawców „Polskie Szkło”.
Szczególne podziękowania należą się Partnerowi Głównemu Forum Ochrony Środowiska: firmie WESSLING Polska Sp. z o.o.
Jesteśmy dumni, iż w Forum zaangażowali się także tacy Partnerzy jak: AIG, EMIPRO, Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych, SIEMENS, ABB oraz OMC ENVAG.
Bardzo dziękujemy także wszystkim pozostałym instytucjom i firmom zaangażowanym we Współpracę: Ministerstwu Środowiska, GDF SUEZ, SBB ENERGY, MOBRUK, INSTAL-FILTER.
Cieszymy się, iż nasze przedsięwzięcie zyskało także poparcie mediów. Wśród Patronów Medialnych znalazły się: gramwzielone.pl, energiamax.pl, portalenergia.pl, rynekinwestycji.pl, środowisko.abc.com.pl i cenerg.ien.com.pl.
Zapraszamy do współpracy i uczestnictwa w kolejnych projektach! A najbliższe Forum Ochrony Środowiska już za niecały rok: 5-6 listopada 2015 r. Do zobaczenia!
Powermeetings.eu
