Jak uzdrowić polską energetykę?
Rozpoczynamy wdrażanie nowych unijnych regulacji energetycznych. Czy pakiet „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków” uzdrowi polską energetykę i da jej impuls do rozwoju? Jak na zmianach może skorzystać odbiorca energii? W raporcie „Małymi krokami do wielkich zmian” Forum Energii analizuje zapisy Pakietu i ich konsekwencje dla Polski.
„Czysta energia dla wszystkich Europejczyków” to zestaw 8 dyrektyw i rozporządzeń. Określają one parametry nowego modelu energetyki w Unii Europejskiej zwanego unią energetyczną. Negocjacje trwały przez ostatnie kilka lat i zakończyły się w grudniu 2018 r. Rozpoczynamy ich wdrażanie. Działania skupione są wokół kluczowych obszarów:
Wymiary unii energetycznej
Forum Energii analizuje najważniejsze zmiany wprowadzane przez pakiet energetyczny. Koncentrujemy się na tym, co ważne dla polskiej elektroenergetyki i ciepłownictwa. Polska aktywnie uczestniczyła w negocjacjach i zaakceptowała zmiany. Wybrany został kierunek i cele, teraz potrzebujemy debaty. Konieczne jest szerokie zaangażowanie firm, administracji, nauki i obywateli w dyskusję i analizę jak wprowadzać zmiany z korzyścią dla społeczeństwa, środowiska i gospodarki.
Czekają nas duże zmiany, polska energetyka potrzebuje inwestycji. Zadaniem rządu jest określenie procesu i zbudowanie stabilnego otoczenia regulacyjnego, żeby zachęcić inwestorów do działania i umożliwić pozyskanie finansowania.
– Przyjęte rozwiązania dają możliwość spójnego rozwoju energetyki we wszystkich państwach UE. Dla Polski to szansa na reformę naszego rynku oraz zmodernizowanie sektora zgodnie ze światowymi trendami obniżania emisji, większej dbałości o środowisko oraz dostarczania konsumentom wysokiej jakości usług dzięki realnej konkurencji na rynku – komentuje Paweł Wróbel, autor raportu.
– Próbując określić jednym zdaniem ten największy w historii Unii Europejskiej pakiet regulacji, można powiedzieć, że za parę lat energetyka będzie coraz bliżej ludzi. Kowalska i Kowalski będą mogli wytwarzać energię na własne potrzeby, OZE będą pożądanym źródłem energii w Unii Europejskiej. Duży system energetyczny dalej będzie podstawą zapewnienia prądu w gniazdku, ale będzie coraz więcej alternatyw i nowych możliwości. Podstawą będzie efektywność energetyczna, zwłaszcza w budynkach – komentuje dr Joanna Maćkowiak Pandera, prezes Forum Energii,.
Powodem zmian regulacyjnych jest m.in. dążenie do redukcji emisji i uniezależnienie od importu paliw, za które Europejczycy płacą teraz co roku setki miliardów euro. Pakiet też próbuje nadążyć za rewolucją technologiczną, która się odbywa w energetyce. Czekają nas duże zmiany na rynku energii, mające na celu zwiększenie konkurencji i ograniczenie kosztów tych wielkich zmian energetycznych.
Jakie zmiany nas czekają?
Unia Europejska zmierza w kierunku energetyki 3D, czyli zdecentralizowanej, zdigitalizowanej i zdekarbonizowanej. Najważniejsze zmiany:
Nowy model zarządzania energetyką w UE
Kraje członkowskie powinny do końca 2019 r. uzgodnić z Komisją Europejską strategię osiągania celów energetyczno-klimatycznych w 2030 r. tzw. plany krajowe na rzecz energii i klimatu. Plany będą podlegały rewizji. Ich założenia będą przekładały się na finansowanie projektów z funduszy unijnych.
Rozwój OZE
OZE mają stać się kluczowym źródłem wytwarzania energii – powinniśmy osiągnąć poziom 32 proc. w UE. Powinno nastąpić przyspieszenie realizacji celu krajowego Polski na 2020. Zostanie uzgodniona ścieżka realizacji tego celu w latach 2021-2030. Integracja źródeł OZE w systemie energetycznym będzie priorytetem. Zmniejszą się bariery wejścia na rynek małych źródeł.
Prosumenci
Stworzone zostaną udogodnienia dla rozwoju prosumentów w domach jedno- i wielorodzinnych oraz prosumentów-przedsiębiorców.
Rynek mocy
Jest traktowany jako forma wsparcia publicznego dla energetyki. Jego stosowanie będzie wymagało przeprowadzenia europejskiej oceny wystarczalności zasobów i uzgodnienia z KE planu reform rynku. Rynki mocy będą stopniowo ograniczane.
Nowe prawa konsumentów
Konsumenci otrzymają szereg możliwości zwiększających ich świadomość i aktywność na rynku (m.in. inteligentne systemy opomiarowania, większa swoboda wyboru dostawcy – mając na uwadze coraz większe fluktuacje cenowe).
Tworzenie wspólnego rynku energii
Od 2020 r. do 2025 r. trzeba zrealizować cel uzyskania 70 proc. zdolności przesyłowych na interkonektorach elektroenergetycznych udostępnianych dla wymiany transgranicznej.
Uwolnienie cen dla gospodarstw domowych
Zaplanowano uwolnienie cen dla odbiorców indywidualnych, które powinno nastąpić od 2021 r. Będzie możliwe tymczasowe stosowanie taryf regulowanych dla odbiorców wrażliwych i zagrożonych ubóstwem energetycznym.
Operatorzy Systemów Dystrybucyjnych
Radykalnie zmieni się rola OSD. Dystrybutorzy będą odpowiedzialni za integrowanie lokalnych zasobów (OZE, magazynów, DSR) do systemu energetycznego. Będą dzielić się odpowiedzialnością z OSP w bilansowaniu systemu. Powstanie unijna instytucja koordynująca pracę OSD.
Unia Europejska stoi przed dużym wyzwaniem odbudowy swojej infrastruktury wytwórczej, która intensywnie kształtowała się w latach 60. i 70. Przy znaczących inwestycjach, które nas czekają trzeba uwzględnić cele strategiczne – poprawy bezpieczeństwa energetycznego, tworzenia miejsc pracy w Europie, ograniczenia wpływu na środowisko. Ważne, aby Europejczyków było stać na te zmiany. Pakiet „Czysta energia” zwiększa konkurencję na rynku.
Raport „Małymi krokami do wielkich zmian” można pobrać na stronie Forum Energii pod tym linkiem.
Paweł Wróbel, Gate Brussels
Współpraca: dr Joanna Maćkowiak-Pandera, dr Aleksandra Gawlikowska-Fyk, Forum Energii
